Η μετατροπή της Ελλάδας σε εξαγωγέα πράσινης ενέργειας προς την Ευρώπη είναι σχεδιο που συζητείται από την εποχή των μνημονίων. Από το πρόγραμμα «Ηλιος» του Γιώργου Παπακωσταντίνου, τα μελλοντικά εσοδα του οποίου θα δεσμεύονταν για να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος, έως την πρόσφατη πρόταση Σκρέκα για απευθείας ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας-Αυστρίας-Γερμανίας, πάντα η εξαγωγή πράσινης ελληνικής ενέργειας προς την Ευρώπη, ήταν μια ιδέα που απασχολούσε τις κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας.
Η εφυσηχασμένη στο σίγουρο ρωσικό αέριο Γερμανία, ένα ολόκληρο ελληνικό σύστημα που θεωρούσε ευκολότερη υπόθεση τα πετρέλαια και την Ελλάδα ως «Νορβηγία του Αιγαίου» παρά ένα πολύπλοκο σχέδιο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας, καταδίκαζε σε αποτυχία κάθε σχετική ιδέα.
Τα δεδομένα τώρα έχουν αλλάξει. Το απότομο «ξύπνημα» των ευρωπαίων λόγω του πολέμου, η απόφαση της ΕΕ να απεξαρτηθεί από τους ρωσικούς αγωγούς φυσικού αερίου που τη διασχίζουν από Ανατολάς προς Δυσμάς, το ενδιαφέρον Αιγυπτιων και Σαουδαράβων να εξάγουν πράσινη ενέργεια, επιτρέπουν στην Ελλάδα να διεκδικήσει με αξιώσεις ένα τέτοιο ρόλο.
Βρίσκεται στο επίκεντρο των νέων αυτών «πράσινων οδών» και η τεχνολογία είναι με το μέρος της. Τα κόστη για τέτοια φαραωνικά έργα έχουν πέσει, ενώ οι ΑΠΕ δεν χρειάζονται πλέον επιδοτήσεις για να είναι ανταγωνιστικές. Η μεγαλύτερη όμως, ευκαιρία για την Ελλάδα είναι η τεράστια ανάγκη της Ευρώπης για νέες διασυνοριακές διασυνδέσεις, που θα επιτρέψουν την διείσδυση πολύ μεγάλων ποσοτήτων ΑΠΕ.
Μέχρι το 2030, θα χρειαστούν διασυνδέσεις επιπλέον χωρητικότητας 64 GW σε πάνω από 50 ευρωπαϊκά σύνορα, νούμερο που μέχρι το 2040 θα φτάσει τα 132 GW, μαζί με τα απαιτούμενα έργα αποθήκευσης. Οι επενδύσεις αφορούν 20 συνολικά χώρες και περισσότερα από 65 ευρωπαϊκά σύνορα (μελέτη του δικτύου διαχειριστών ENTSO-E). Επενδύσεις-μονόδρομος, προκειμένου η πράσινη ενέργεια να αντικαταστήσει ετησίως μέχρι το 2040 περίπου 75 TWh παραγωγής ρεύματος από φυσικό αέριο (το 14% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αέριο στην ΕΕ το 2021).
Δύο διαδρομές μέσω Αλβανίας
Τέτοια ακριβώς επένδυση αφορά και η ελληνική πρόταση για απευθείας μεταφορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην Ελλάδα προς την Αυστρία και τη Γερμανία. Εδώ, ο ρόλος της Αθήνας μπορεί να είναι κομβικός. Το σχέδιο αφορά στην ηλεκτρική διασύνδεση των τριών χωρών με καλώδιο, αρχικής ισχύος 3 GW, το οποίο σε επόμενη φάση μπορεί να αναβαθμιστεί στα 9 GW. Η Γερμανία, που ειδικά στο Νότο, δυσκολεύεται να αναπτύξει μεγάλης κλίμακας έργα ΑΠΕ, λόγω των περιβαλλοντικών όρων προστασίας του Μέλανα Δρυμού, φαίνεται να ανταποκρίνεται θετικά στην ελληνική ιδέα. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, σχεδιάζονται ήδη δύο εναλλακτικές ηλεκτρικές «λεωφόροι» του καλωδίου, με κοινό παρονομαστή την Αλβανία. Το καλώδιο ξεκινώντας από την Ελλάδα θα φτάνει στη γειτονική μας χώρα και από εκεί, μέσω ενός χερσαίου διαδρόμου, θα διασχίζει το Μαυροβούνιο, την Κροατία και την Σλοβενία, καταλήγοντας στην Αυστρία και τη Νότια Γερμανία. Η δεύτερη διαδρομή είναι υποθαλάσσια, από τα παράλια της Αλβανίας μέχρι τη Σλοβενία και στη συνέχεια ακολουθεί χερσαία όδευση προς Αυστρία και Νότια Γερμανία.
Πόσο κοστίζει το ρεύμα στην Σ. Αραβία
Ο ηλεκτρικός διάδρομος προς Αυστρία, Γερμανία, δεν είναι ο μοναδικός που εξετάζεται με σημείο αναφοράς την Ελλάδα. Οι συμφωνίες του περασμένου καλοκαιριού των νέων ενεργειακών διαδρομών με χώρες του Κόλπου και τις Β. Αφρικής, είναι αποκαλυπτικές των στρατηγικής συμμαχίας προοπτικών στον τομέα της πράσινης ενέργειας.
Η συμφωνία για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Σαουδικής Αραβίας, που υπεγράφη τον Ιούλιο, προκειμένου η «πράσινη» ενέργεια της χώρας να μεταφέρεται στην Ελλάδα και από εκεί στην ΝΑ Ευρώπη, κατ' αναλογία παλαιότερης με το Κάϊρο, διαμορφώνει όχι απλώς μια νέα ενεργειακή οδό, αλλά και έναν άξονα ασφαλείας στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Το συγκεκριμένο καλώδιο θα μπορούσε να περάσει μέσω κάποιας άλλης χώρας, π.χ. την Τουρκία ή την Ιταλία, όπως όμως και στην περίπτωση του αγωγού μεταφοράς data (ECM), επελέγη η Ελλάδα.
Η μια πτυχή αφορά τις σχέσεις που κτίζει τα τελευταία χρόνια η Αθήνα με το Ριάντ, οι οποίες δείχνουν να αποδίδουν. Η άλλη, όπως και με την Αίγυπτο, είναι ότι οι Σαουδάραβες, βλέπουν μια τεράστια ευκαιρία στην αναζήτηση από την Ευρώπη εναλλακτικών πηγών ενέργειας και την προσπάθεια της να απεξαρτηθεί από το φυσικό αέριο (όχι μόνο το ρωσικό).
Τις ίδιες ευκαιρίες βλέπουν και οι μεγάλοι ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι, όπως η Mytilineos, που υπέγραψαν το καλοκαίρι μνημόνιο συνεργασίας με τις Ajlan & Bros Holding Group, Al Bawani Group και Desert Technologies για τη διερεύνηση της δυνατότητας συνεργασιών μεταξύ άλλων σε έργα ανανεώσιμων πηγών, έργα υδρογόνου, projects φυσικού αερίου και αποθήκευσης.
Η καρδιά του σχεδίου στηρίζεται στην πεποίθηση των Σαουδαράβων ότι έχουν τη δυνατότητα να παράγουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας στη χαμηλότερη ίσως τιμή παγκοσμίως. H χώρα κατάφερε να πετύχει πέρυσι 10,4 δολάρια τη μεγαβατώρα, δηλαδή το χαμηλότερο κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά και ηλιακά πάρκα που έχει ποτέ καταγραφεί στην ιστορία του κλάδου. Κάθε χρόνο άλλωστε η Σ.Αραβία σκοπεύει να αναπτύσσει ηλιακά έργα 5-7 GW με σκοπό το μερίδιο της πράσινης ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να έχει φτάσει το 50% στα τέλη της δεκαετίας.
Στις μελέτες το καλώδιο Ελλάδας - Αιγύπτου
Όσο για την Αίγυπτο, οι τιμές των 17 δολαρίων ανά μεγαβατώρα που έδωσαν προ μηνών δημοπρασίες για φωτοβολταϊκά στην χώρα του Νείλου, ακόμη και αν συνυπολογιστούν τα κόστη μεταφοράς προς Ευρώπη, θα είναι και πάλι άκρως ανταγωνιστικές σε σχέση με τις ευρωπαϊκές. Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας -Αιγύπτου βρίσκεται σε αυτή τη φάση στο στάδιο των μελετών. Οι δύο διαχειριστές των δικτύων, από ελληνικής πλευράς, ο ΑΔΜΗΕ και από αιγυπτιακής, ο EETC, εξετάζουν την οικονομική και τεχνική βιωσιμότητα του έργου «GREGY Interconnector», το οποίο έχει βασιστεί στην πρόταση που έχει καταθέσει στην ΕΕ η ελληνική εταιρεία Elica, του ομίλου Κοπελούζου.
Ένα διπλό υποβρύχιο καλώδιο, ακολουθώντας μία διαδρομή 954 χλμ. από το El Sallum μέχρι τη Νέα Μάκρη, θα μεταφέρει φθηνή «πράσινη» ενέργεια ισχύος 3 GW από αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής ισχύος 61 GW. Το 1/3 των εισαγωγών θα παρέχεται στην εγχώρια βιομηχανία και τα άλλα 2/3 θα εξάγονται στην Ε.Ε. Για την ακρίβεια 1 GW θα μεταφέρεται από τα δίκτυα της Ελλάδας – Ιταλίας και Ελλάδας – Βουλγαρίας και άλλο 1 GW θα χρησιμοποιείται για παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου. Οι περισσότερες ποσότητες του επίσης θα εξάγονται στην Ευρώπη.
