Η Ευρώπη θα αργήσει να συνέλθει από τις συνέπειες του πολέμου, όποτε κι αν αυτός τελειώσει. Οι ενεργειακές τιμές που με τα πρώτα κρύα εκτοξεύτηκαν ξανά, θα πάρουν καιρό για να ισορροπήσουν σε νέα χαμηλότερα επίπεδα, μια πορεία που θα χρειαστεί μήνες για να γίνει αντιληπτή στους λογαριασμούς. Δύο δύσκολα χρόνια, προβλέπουν τα μοντέλα προσομοίωσης ξένων οίκων μέχρις ότου οι τιμές παγιωθούν σε επίπεδα από 50% έως 80% πάνω από εκείνα που ίσχυαν προ κρίσης. Δεν υπάρχει γυρισμός στα 20 και 30 ευρώ η μεγαβατώρα που κόστιζε το αέριο προ διετίας.
Το τέλος του πολέμου, όποτε και αν έρθει, θα βρει το LNG απόλυτο κυρίαρχο στην παγκόσμια αγορά και το ερώτημα είναι σε τι τιμές, αφού τα νέα μεγάλα κοιτάσματα από Κατάρ και ΗΠΑ δεν αναμένεται να πέσουν στην αγορά πριν το 2024. Σε αυτή την επόμενη ημέρα, το τόνο θα δίνουν ο εξηλεκτρισμός της οικονομίας, η πράσινη ενέργεια, τα σχέδια μεταφοράς της από Νότο προς Βορρά και αντίστροφα. Το τέλος του πολέμου θα επιταχύνει κι άλλο μεγάλες επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά και off shore αιολικά, προκειμένου έως το 2030 η Ευρώπη να καλύπτει το 80% της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές, ενώ η ροή της ενέργειας έχει ήδη αλλάξει κατεύθυνση.
Τη θέση των αγωγών που διασχίζουν την Ευρώπη από Ανατολάς προς Δυσμάς φιλοδοξούν να πάρουν οι νέοι μεγάλοι ηλεκτρικοί διάδρομοι που θα μεταφέρουν τις νέες πηγές της πράσινης ενέργειας από Μεσόγειο, Β.Αφρική και Μ.Ανατολή στον ευρωπαϊκό Βορρά. Διασυνδέσεις αναγκαίες για να περιοριστεί, σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές κατά 75 Twh (όσο η κατανάλωση μιας χώρας 20 εκατομμυρίων), η παραγωγή ευρωπαϊκής ηλεκτρικής ενέργειας από αέριο, κάθε προέλευσης, όχι μόνο ρωσικού.
Ο πολιτικός κίνδυνος
Βασικός πολιτικός κίνδυνος αυτής της επόμενης ημέρας, η Κίνα. Η απόλυτη κυριαρχία της σε κάθε είδους πράσινη τεχνολογία και πρώτων υλών που απαιτούνται για αυτές, από πάνελ φωτοβολταϊκών και ανεμογεννήτριες μέχρι μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, είναι να βρεθεί η Ευρώπη καθ' οδόν προς την πράσινη μετάβαση, πλήρως εξαρτημένη από ένα και μόνο προμηθευτή, όπως συνέβη με το ρωσικό φυσικό αέριο. Ο εξηλεκτρισμός απαιτεί εκατομμύρια τόνους μετάλλων. «Είτε θα τα παράγουμε στην Ευρώπη, είτε θα τα αγοράσουμε από αλλού, όπου η παραγωγή έχει πολύ βαρύτερο αποτύπωμα CO2, όπως στην Ινδονησία, στο Ιράν ή την Ινδία», όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στο Poltico, ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, μιλώντας για αυτοκτονική πολιτική αν επιλέξουμε να κλείσουμε τις βιομηχανίες και μεταφέρουμε τη παραγωγή αλλού.
Πανευρωπαϊκός χάρτης με τις χονδρικές τιμές ρεύματος για σήμερα Τετάρτη 30 Νοεμβρίου. Με τα πρώτα κρύα στην Ευρώπη, οι τιμές εκτινάχθηκαν παντού
Η νέα ισορροπία
Κεντρικό ρόλο στην επιτάχυνση της πράσινης κούρσας θα παίξουν οι τιμές του φυσικού αερίου. Οσο υψηλότερα παραμένουν, τόσο ταχύτερη θα είναι. Η εκτίμηση όλων των ειδικών είναι πως με το τέλος του πολέμου, θα υποχωρήσουν, αλλά όχι με το καλημέρα. Η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος, πχ στην Ελλάδα, μπορεί σε ενάμιση με δύο χρόνια από σήμερα να έχει ισορροπήσει στα 80-90 ευρώ η μεγαβατώρα, από τα.. 378 ευρώ σήμερα, αλλά και πάλι θα είναι 80%-100% πάνω από τα 40-50 ευρώ προ κρίσης. Και για να δούμε τέτοιες τιμές στο ρεύμα σημαίνει ότι το φυσικό αέριο θα έχει πέσει στα 35-45 ευρώ η μεγαβατώρα (από 132 ευρώ χθες). Είναι το καλό σενάριο της αγοράς με σταδιακό ορίζοντα υλοποίησης σε ένα με δύο χρόνια.
Στα 132 ευρώ / μεγαβατώρα εκτινάχθηκε χθες η τιμή στα παράγωγα φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο
Ένα είναι βέβαιο. Δύο τουλάχιστον ακόμη χρόνια, όσο δεν θα έχει ακόμη καταστεί εφικτή η αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας LNG στις ΗΠΑ- και με το ρωσικό αέριο άγνωστο πότε και υπό ποιους όρους θα ξαναμπεί στην αγορά - η ζήτηση για φυσικό αέριο θα καθορίζεται από τη σπανιότητα του προϊόντος, όχι από το κόστος παραγωγής. Αλλά από το γεγονός ότι θα συνεχίσει τουλάχιστον μέχρι το 2024 να μην υπάρχει υπερπροσφορά στον πλανήτη, ακριβώς όπως συμβαίνει με τα διαμάντια, όπως λένε οι ειδικοί.
Δύο ακόμη χρόνια «πόνου»
Δύο ακόμη χρόνια «πόνου» σε επίπεδο τιμών, όπως έλεγε, μιλώντας τον περασμένο Αύγουστο στο Liberal, ο επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης για το αέριο Ευρώπης, Μ.Ανατολής και Αφρικής της S&P Global Platts, Τζέιμς Χάκστεπ, είναι επιπλέον κίνητρο για επιτάχυνση των πράσινων επενδύσεων. Το μεγάλο σοκ για τις κοινωνίες, που πυροδότησε ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο των ΑΠΕ ήταν η έναρξη του πολέμου. Τότε αυξήθηκε η πίεση προς τις κυβερνήσεις, τότε αυτές κατάλαβαν πως οι ΑΠΕ είναι η λύση, η ΕΕ άνοιξε ταχύτητα, παρουσίασε το Μάιο το REPower EU, το οποίο τώρα αναθεωρείται με ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους και επιταχύνθηκαν τα έργα μεταφοράς πράσινης ενέργειας από τις Μ.Ανατολή προς τον Βορρά.
Έχει μεγάλη σημασία επομένως ο τρόπος με τον οποίο θα τελειώσει ο πόλεμος. Εάν οι κυβερνήσεις εφησυχάσουν, ανοίξουν οι κάνουλες του αέριου και ξεχαστεί η δέσμευση για σταδιακή απεξάρτηση από το καύσιμο, οι ΑΠΕ θα βιώσουν πισωγύρισμα. Η ενεργειακή κρίση που ζούμε είναι η πρώτη εκ των πολλών που θα έρθουν, θυμίζουν οι ειδικοί, και όσο πιο γρήγορα απαλλαγεί η Ευρώπη από το φυσικό αέριο, τόσο μικρότερες θα είναι οι πιθανότητες μιας επόμενης κρίσης, παρόμοιας ή χειρότερης από τη τωρινή.
