Τα στρατηγικά ανοίγματα της Ελλάδας στην Αν. Ευρώπη με την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης, τον ενεργειακό διάδρομο από το Νότο προς το Βορρά και την είσοδο της ΔΕΗ στα Βαλκάνια, βρίσκονται μονίμως στο επίκεντρο του αμερικανικού ενδιαφέροντος.
Το θέμα που καίει περισσότερο παρά ποτέ τους Αμερικανούς, ειδικά τώρα που η Ρωσία επανακάμπτει στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω του LNG και η Ουκρανία φαίνεται ότι χάνει στα μέτωπα των μαχών, είναι η ενεργειακή ασφάλεια της ΝΑ Ευρώπης και πως η Δύση θα μπλοκάρει τα ρωσικά σχέδια.
Σε αυτό το μεγαλύτερο πλαίσιο πρέπει να «διαβάσει» κανείς τα όσα είπε χθες από την Ουάσινγκτον, για το ρόλο της Ελλάδας και της ΔΕΗ, ο υφυπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ, ειδικός για τους Ενεργειακούς Πόρους, Τζέφρι Πάιατ στο ετήσιο συνέδριο του αμερικανικού think tank CSIS, «2024 Energy Security and Geopolitics Conference».
Great to speak alongside @maxbergmann and 🇬🇷Public Power Corporation’s @gstassis at the @CSIS Energy Security and Geopolitics Conference. Transatlantic cooperation on energy security and transition more important than ever in the face of Russia’s ongoing aggression. SE Europe… pic.twitter.com/kzTlleqpFC
— Assistant Secretary Geoffrey Pyatt (@AsstSecENR) April 23, 2024
Σε μια κομβική συγκυρία, όπου στα πεδία των μαχών διακυβεύονται πολλά και ενώ χθες το Κογκρέσο ενέκρινε, έπειτα από μήνες καθυστερήσεων, το πακέτο βοήθειας 61 δισ. δολ. προς την Ουκρανία, ο Πάιατ μίλησε για τη σημασία της διατλαντικής συνεργασίας, τον όλο και πιο αναβαθμισμένο ελληνικό ρόλο στις εξαγωγές μέσω των μεγάλων ενεργειακών λεωφόρων της Αν. Ευρώπης, και κυρίως για τη «Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών», η πρόσφατη σύνοδος της οποίας φιλοξενήθηκε στο Βίλνιους, παρουσία του Έλληνα Πρωθυπουργού.
Την κίνηση των 13 ευρωπαϊκών κρατών, με στόχο την ενίσχυση των υποδομών, της ενέργειας, των μεταφορών, της τεχνολογίας και του άξονα Νότου - Βορρά, που με τη στήριξη των ΗΠΑ, στοχεύει στη θωράκιση απέναντι στην απειλή της Ρωσίας και όπου από φέτος είναι μέλος και η Ελλάδα.
«Τρία πράγματα κράτησα από το Βίλνιους. Πρώτον, την επιτακτική ανάγκη να κάνουμε όλοι περισσότερα για την Ουκρανία, καθώς και ότι η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει τις διαδικασίες ένταξης της χώρας. Δεύτερον, ότι με την Πρωτοβουλία των 3 Θαλασσών, κτίζουμε ένα διαφοροποιημένο και πιο ασφαλές ενεργειακό σύστημα, με περισσότερες ΑΠΕ, επανασυστήνουμε το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα και σε αυτή τη λογική έχει μεγάλη σημασία η συμμετοχή της ΔΕΗ, αλλά και η εξαιρετικά σημαντική στάση του Μητσοτάκη στο Βίλνιους. Το τρίτο αφορά την προσήλωση της Ελλάδας στον Κάθετο Διάδρομο για την απεξάρτηση της περιοχής από το ρωσικό φυσικό αέριο, μέρος του οποίου αποτελεί από τον Ιανουάριο, η Σλοβακία, η Μολδαβία και η Ουκρανία», είπε ο Αμερικανός υφυπ. Εξωτερικών.
Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες, μετά το Φεβρουάριο στην Ουάσινγκτον, και όσα είχαν ειπωθεί στο πλαίσιο του 5ου Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας - ΗΠΑ, που οι Αμερικανοί, εντάσσουν τη ΔΕΗ στο ευρύτερο γεωπολιτικό κάδρο μετά και την εξαγορά της Enel στη Ρουμανία.
Αυτό που βλέπουν οι Αμερικανοί είναι ότι οι κινήσεις της μεγαλύτερης ενεργειακής επιχείρησης του ισχυρότερου συμμάχου τους στην περιοχή, δηλαδή της Ελλάδας, συμβαδίζουν όλο και περισσότερο με τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα.
Είναι σε θέση με την εξαγορά της Enel να κάνει trading στον ενεργειακό διάδρομο των Βαλκανίων, ευκαιρίες που θα μεγαλώσουν μετά και τη συμφωνία με τη Mytilineos για αγορά 90 φωτοβολταϊκών πάρκων σε Ιταλία, Κροατία, Βουλγαρία και Ρουμανία.
Έχει δηλαδή μπροστά της ένα ακόμη ενεργότερο ρόλο μέσω των διεθνών διασυνδέσεων, να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες, να συμβάλλει με τον τρόπο της στην απεξάρτηση της περιοχής από τη ρωσική παρουσία, και όλα αυτά δημιουργούν πεδία για νέες συνεργασίες, τις οποίες και θα δούμε προσεχώς.
Τα λόγια του επικεφαλής της ΔΕΗ, Γιώργου Στάσση κατά την ομιλία του στο χθεσινό συνέδριο του CSIS στην Ουάσινγκτον, που έκανε αναφορά σε συνέργειες, ενισχύουν αυτή τη διάσταση.
«Για να είναι επιτυχής η ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη απαιτούνται ισχυρές συμμαχίες και η συνεργασία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ είναι κρίσιμη», είπε ο κ. Στάσσης.
Έκανε αναφορά στη νέα εξαγωγική μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ στην Αλεξανδρούπολη, περιοχή ειδικού βάρους για την περιοχή, όπως και για τους Αμερικανούς, στη σημασία ισχυρών συμμαχιών για να πετύχει η ενεργειακή μετάβαση και τόνισε ότι η συνεργασία της Ευρώπης με τις ΗΠΑ είναι κρίσιμη.
«Το από κοινού ταξίδι είναι ένα πιο ασφαλές ταξίδι, ενώ το να ταξιδεύει κανείς μόνος είναι πιο επικίνδυνο παρά ποτέ», είπε χαρακτηριστικά. «Έχουμε δεσμευτεί ως ΔΕΗ να είμαστε μια δύναμη σταθερότητας καθώς προχωρά η ενεργειακή μετάβαση. Για να το πετύχουμε αυτό, η συμβολή των συνεταίρων μας, συμπεριλαμβανομένων των υπερατλαντικών, όπως και αυτών στις ΗΠΑ, πρέπει να επεκταθεί, καθώς σε αυτό τον νέο ενεργειακό κόσμο έχουμε περισσότερες συνέργειες μπροστά απ’ ότι πίσω μας», προσέθεσε.
Στην αμερικανική ανάγνωση, όλα τα παραπάνω αποτελούν τμήμα μιας μεγαλύτερης εικόνας, που αφορά την ταχύτερη απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο, μέσω του οποίου η Μόσχα συνεχίζει να χρηματοδοτεί τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία.
Ειδικά σε μια περίοδο που βλέπουν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και Βρυξέλλες βολεύονται με το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο, που φορτώνεται μαζικά σε LNG τάνκερς, τα οποία κάνουν τη διαδρομή από τη σιβηρική χερσόνησο του Γιαμάλ μέχρι τα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια και τέρμιναλ της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Γαλλίας, της Ισπανίας και ως ένα βαθμό της Ελλάδας, γεμίζοντας την αγορά με όλο και περισσότερες ποσότητες.
Τμήμα της μεγάλης εικόνας είναι και η πρόσφατη ένταξη της Σλοβακίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας στον Κάθετο Διάδρομο φυσικού αέριου (Vertical Corridor) ικανού να μεταφέρει ακόμη και 8-10 bcm, η στήριξη για τις απαιτούμενες υποδομές και το market test που θα κρίνει τη ζήτηση για τη μεταφορά ολοένα και μεγαλύτερων παρτίδων αμερικανικού αερίου μέχρι την «αυλή» της Ρωσίας.
Το ίδιο ισχύει και με το μπαράζ αμερικανικών κυρώσεων για να εμποδιστεί η πρωτοβουλία, γνωστή ως Arctic LNG 2, προκειμένου να μην μπορέσει η Ρωσία να παραλάβει εξειδικευμένα δεξαμενόπλοια που χρειάζονται για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το μεγάλο τερματικό σταθμό στο Γιαμάλ της Σιβηρίας. «Ρόλος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι το Arctic LNG 2 θα αποτύχει», είχε πει ο κ. Πάιατ σε πρόσφατο συνέδριο στην Ελβετία.
Το πείραμα της Ρωσίας με το υγροποιημένο αέριο δεν έχει μέχρι στιγμής αποδώσει τα μέγιστα. Αλλά το Κρεμλίνο ποντάρει πολύ σε αυτό, θέλει να επεκταθεί και γρήγορα, αναζητά νέες διόδους στις ευρωπαϊκές αγορές και φυσικά δεξαμενόπλοια.
Τον Δεκέμβριο, ολοκληρώθηκε το πρώτο από τρία νέα εργοστάσια υγροποίησης, στο Arctic LNG 2 και η εγκατάσταση άρχισε να παράγει LNG. Σύμφωνα με το Reuters, οι εξαγωγές έπρεπε να είχαν ξεκινήσει το πρώτο τρίμηνο, όμως αυτό δεν συνέβη, καθώς έπειτα από τις αμερικανικές κυρώσεις τα κορεατικά και ιαπωνικά ναυπηγεία ακύρωσαν τις παραγγελίες για τα ειδικά κατασκευασμένα πλοία που χρειάζεται η Novatek, ο μεγαλύτερος ρωσικός παραγωγός LNG. Τα ειδικά αυτά πλοία είναι απαραίτητα για τα παγωμένα τμήματα του Αρκτικού Ωκεανού.
Τώρα, οι Ρώσοι λέγεται ότι προσπαθούν να κατασκευάσουν τα δικά τους πλοία σε ναυπηγείο στις ακτές του Ειρηνικού, ωστόσο φέρονται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση κρίσιμων εξαρτημάτων.
Οι Αμερικανοί έχουν κάθε λόγο να θέλουν να μπλοκάρουν τα ρωσικά σχέδια για ανάκαμψη μέσω LNG, όχι μόνο λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, όσο και γιατί αποτελούν από πέρυσι τον μεγαλύτερο εξαγωγέα διεθνώς.
Οι εξαγωγές έφτασαν κατά μέσο όρο τα 11,9 bcm την ημέρα καταγράφοντας αύξηση 12% έναντι του 2022, σύμφωνα με τα επίσημα αμερικανικά στοιχεία.
Οι εξαγωγές LNG από την Αυστραλία και το Κατάρ - οι άλλοι δύο μεγαλύτεροι εξαγωγείς LNG- κυμάνθηκαν κατά μέσον όρο για κάθε χώρα μεταξύ 10,1 και 10,5 bcm την ημέρα. Η Ρωσία και η Μαλαισία ήταν οι τέταρτοι και πέμπτοι υψηλότεροι εξαγωγείς LNG παγκοσμίως. Το 2023, οι εξαγωγές LNG από τη Ρωσία κυμάνθηκαν μεσοσταθμικά στα 4,2 bcm την ημέρα.
