Ο πατήρ Πέτρος Μινώπετρος στην ομιλία που ακολουθεί, αποτίνει φόρος τιμής και μνημόσυνο στον κορυφαίο συγγραφέα του 20ου αιώνα, Αλεξάντερ Σολζενίτσιν (1918-1908). Όλη η πεζογραφία του Ρώσου μυθιστοριογράφου αποκαλύπτει τον τρόμο, τη φρίκη και το ζόφο της πιο ολοκληρωτικής εγκληματικής ιδεολογίας στην ιστορία της ανθρωπότητας με εκατοντάδες εκατομμύρια νεκρούς στον κόσμο. Ο ίδιος ο Σολζενίτσιν υπήρξε κρατούμενος και μάρτυρας των γκουλάγκ.
Η φωνή του είναι η φωνή της ελευθερίας και η συνείδησή του είναι η συνείδηση των κρατουμένων της κόλασης των γκουλάγκ. Κάθε σελίδα από τα βιβλία του, είναι η ζωή του και είναι γραμμένη με αίμα. Εάν ο Σολζενίτσιν δεν είχε γράψει το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» και το «Μια Ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς» κανένας δεν θα γνώριζε για τη μεγαλύτερη γενοκτονία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Την κομμουνιστική γενοκτονία που επί δεκαετίες απέκρυπταν και αποσιωπούσαν το ΚΚΣΕ και τα αδελφά Κομμουνιστικά Κόμματα και την οποία πιθανώς να μην γνωρίζαμε τόσο αποκαλυπτικά. Όμως μετά την έκδοση των βιβλίων του Σολζενίτσιν κανείς δεν μπορεί και δε δικαιούται να ισχυρισθεί ότι δεν γνωρίζει τι είναι και τι σημαίνει ο Κομμουνισμός.
Η συνάντησή μου με τον Αλεξάντερ Σολζενίτσιν ξεκινάει από τα παιδικά μου χρόνια. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που ο πατέρας μου ήταν κομμουνιστής. Στην διάρκεια της κατοχής, ήταν στην Ε.Π.Ο.Ν. και στον Ε.Λ.Α.Σ. Θα έλεγα ότι πρώτα έμαθα να διαβάζω από την Αυγή, την προδικτατορική και μετά έμαθα να διαβάζω στο δημοτικό σχολείο. Γεννήθηκα το 1955 και θυμάμαι το σοκ που δημιουργήθηκε στο σπίτι μας όταν κυκλοφόρησε το «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς». Αν και η Ελλάδα ήτανε στην περιφέρεια και στην επαρχία του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, το σοκ ήτανε τρομακτικό. Για πρώτη φορά, κομμουνιστές οι οποίοι είχανε δώσει την ζωή τους και είχανε διωχθεί στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας, του Κόμματος και των ηγετών του, αποκάλυψαν ότι η ουσία της κομμουνιστικής ιδεολογίας ήτανε το Γκουλάγκ. Ήδη, αυτό είχε δημιουργήσει και μια ρήξη στην σχέση μου τότε με την κομμουνιστική αριστερά στην εφηβεία μου.
Αν και ακολούθησα τους δρόμους της λεγόμενης Δημοκρατικής Αριστεράς, ποτέ δεν διαχώρισε την θέση της στο θέμα του Κομμουνιστικού Ολοκληρωτισμού. Σε αντίθεση βέβαια με τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης, που και αυτά όμως άργησαν πάρα πολύ να καταδικάσουν τα εγκλήματα του Κομμουνισμού (αν δεν ήταν συνένοχα με την σιωπή τους). Αυτό συντελέστηκε σε μεγάλο βαθμό κάτω από το εφέ Σολζενίτσιν, δηλαδή το αποτέλεσμα Σολζενίτσιν με την «αποκάλυψή του» όπως είπε ο φιλόσοφος Μπερνάρ- Ανρί-Λεβί.
Η δεύτερη συνάντηση μου με τον Σολζενίτσιν έγινε όταν είχα να επιλέξω ανάμεσα σε δύο υποτροφίες σκηνοθεσίας. Η μία με πήγαινε 1978 στην Ιταλία, αλλά το 1977 συνέβη κάτι… πώς να το πούμε; μοιραίο, όταν μου εδόθη η υποτροφία για την κομμουνιστική Ρουμανία. Όλη αυτή η βίωση των παιδικών μου χρόνων και η σχέση με τον πατέρα μου, με οδήγησε να πάω να συναντήσω το «Διάβολο». Έτσι, το 1977 βρέθηκα στην Ρουμανία. Εκεί, ανακάλυψα μία κοινωνία κατεστραμμένη, ηττημένη. Σε έναν πληθυσμό 25 εκατομμυρίων δεν υπήρχε οικογένεια, που να μην είχε περάσει κάποιος μέλος της η συγγενής της από τα Γκουλάγκ.
Θυμάμαι στο πρώτο έτος, όταν σπούδαζα σκηνοθεσία Κινηματογράφου, ο μηχανικός προβολής μας περιέγραφε σκηνές από την εισβολή του Κόκκινου στρατού στη Ρουμανία το 1945. Οι στρατιώτες έμπαιναν στα σπίτια, τα έσπαγαν, βίαζαν τις γυναίκες και έπαιρναν ότι έβρισκαν. Τασάκια, πορσελάνες, έπιπλα, οικιακά σκεύη, ξήλωναν τα πάντα καθώς η Ρουμανία τότε ήταν η λεγόμενη Γαλλία της Ανατολής.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη σε όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης όπου κι αν πέρασε ο Κόκκινος Απελευθερωτικός Στρατός και επέβαλε την Κομμουνιστική Δικτατορία. Σε αυτή την συνάντηση που είχα με αυτούς τους κατεστραμμένους ανθρώπους, εκεί μου αποκαλύφθηκε το «Σχέδιο». Το σχέδιο του Κομμουνισμού, όπως ο Σολζενίτσιν αποδεικνύει, είναι το Γκουλάγκ. Αυτή είναι η ουσία του Κομμουνισμού. Μάλιστα υπάρχουν δύο Γκουλάγκ. Υπάρχει αυτό καθεαυτό, το εσωτερικό Γκουλάγκ, το οποίο περιγράφει ο Σολζενίτσιν στο «Αρχιπέλαγος» και στο «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς». Υπάρχει και το εξωτερικό Γκουλάγκ, που είναι η Πτέρυγα των Καρκινοπαθών. Στην Πτέρυγα των Καρκινοπαθών υπάρχουν τέσσερα ανθρώπινα αρχέτυπα. Το ανθρώπινο πρότυπο του μυστικού πράκτορα της Νικαβεντέ, του ακτιβιστή, του διαφωνούντα και του μαζανθρώπου.
Στην Πτέρυγα των Καρκινοπαθών υπάρχουν δύο κόσμοι οι οποίοι συγκρούονται μέσα από τους δύο βασικούς πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες: ένας είναι ο Ρουσάνωφ, ο οποίος είναι πράκτορας και ακτιβιστής του κόμματος και ο άλλος είναι ο Κωστογλότοφ που στην ουσία είναι το προσωπείο, πίσω από το οποίο αποκαλύπτεται ο Σολζενίτσιν. Η πτέρυγα των Καρκινοπαθών έχει αναφορά στον καρκίνο. Διότι κατά τον Σολζενίτσιν, ο κομμουνισμός είναι ο καρκίνος που απλώνεται με τον ίδιο τρόπο που δουλεύει η ασθένεια μέσα στον οργανισμό.
Παρόμοια με το σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης και το δίκτυο των στρατοπέδων Γκουλάγκ, έτσι είναι και το δίκτυο των κομμουνιστικών κομμάτων, το οποίο συγκροτήθηκε σε πρώτη φάση μέσα από την Κομμουνιστική Διεθνή, την λεγόμενη Κομιντέρν. Πιο ψηλά βρισκόταν το Διεθνές γραφείο του Κομμουνιστικού Κινήματος μέσα από τα οποία το ΚΚΣΕ έλεγχε τα Κομμουνιστικά Κόμματα όλου του Κόσμου.
Το Σχέδιο της Μπολσεβίκικης Κομμουνιστικής Δυστοπίας, όπως το αποκαλύπτει ο Σολζενίτσιν, είναι «ο Νέος Άνθρωπος και η κατασκευή μιας Νέας Κοινωνίας». Όμως για να γίνει αυτό, πρέπει να εξαφανιστεί οτιδήποτε προϋπάρχει. Το μοντέλο εφαρμόστηκε στη Ρουμανία και το επέβαλλαν οι κομισάριοι της Νικαβεντέ, γύρω στους εφτακόσιους κομμουνιστές όλοι και όλοι. Το ίδιο συνέβη και στις άλλες χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης.
Το Σχέδιο λοιπόν είχε ένα στόχο: να εξοντωθεί οτιδήποτε προϋπάρχει. Όλος ο προηγούμενος πολιτισμός. Ο Σολζενίτσιν, όπως και ο Μπερντιάεφ και ο Σεστόφ, ονομάζουν τον Κομμουνισμό, «Νεοβάρβαρο Αθεϊσμό», που σκοπό έχει την εξαφάνιση του Ατόμου, του Προσώπου και της Κοινωνίας και την κατασκευή μέσα από το Γκουλάγκ, του Νέου Ανθρώπου. Τι γίνεται μέσα από το Γκουλάγκ; Δεν είναι μόνο Στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Αποβλέπει στην αναμόρφωση και την επανεκπαίδευση του Ανθρώπου. Στην Ρουμανία υπήρχε το λεγόμενο «πείραμα του Πιτέστι». Το Πιτέστι είναι μία πόλη εκτός του Βουκουρεστίου.
Το Μπολσεβικικό μοντέλο του Μακαρένκο το οποίο εφαρμόστηκε στη Ρουμανία είναι το Πείραμα του Πιτέστι. Συνέλαβαν όλη την ελίτ της Ρουμανίας, διανοούμενους, μαθηματικούς, φυσικούς, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, καλλιτέχνες, συγγραφείς, ιερείς. Δεν τους συνέλαβαν απλώς αλλά τους έβαζαν να βασανίζει ο ένας τον άλλο: ο πατέρας τον γιο, ο φίλος το φίλο, η μάνα το παιδί, το παιδί τη μάνα, με σκοπό να ξεριζώσουν ότι υπήρχε παλαιό μέσα τους και κυρίως την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Μετά τα καθημερινά 24ωρα βασανιστήρια, ακολουθούσαν οι βασανισθέντες ένα μάθημα κατήχησης στην Μαρξιστική Λενινιστική Ιδεολογία. Ο Σολζενίτσιν χαρακτήρισε το Πείραμα του Πιτέστι ως την πιο φρικιαστική και αποτρόπαια πράξη βαρβαρότητας του σύγχρονου κόσμου. Η δύναμή του είναι ότι μέσα από τα κείμενα του αποδεικνύει - και αυτό βέβαια σχετίζεται και με την παιδεία του -, ως μαθηματική εξίσωση το ιδεολογικό φορτίο του Κομμουνισμού και του Ναζισμού».
Η ζωή του Σολζενίτσιν ήταν ένα μυθιστόρημα. Καταρχήν στα παιδικά του χρόνια, από την μία, υποβαλλόμενος ο ίδιος στην πλύση του εγκεφάλου την οποία υπέστη στο σχολείο, πιστεύει στην Αναγκαιότητα και στην Νομοτέλεια του Κομμουνισμού. Από την άλλη υπάρχει στο σπίτι του η Πίστη. Εκείνη την περίοδο όσοι πίστευαν στον Χριστιανισμό, αντιμετωπίζονταν από το καθεστώς ως ψυχικά ασθενείς. Στην τελευταία συνέντευξή του, στο περιοδικό Spiegel, λέει: «η δύναμη του Ανθρώπου και το θεμέλιο του Ανθρώπου, είναι η Πίστη». Ο ίδιος είχε τη μητέρα του από τη μία, το σχολείο και την κοινωνική εκπαίδευση από την άλλη, που ήτανε η Πτέρυγα των Καρκινοπαθών κατά κάποιον τρόπο.
Αλλά η μεταστροφή του στο Χριστιανισμό γίνεται όταν συμμετέχει στον Β? Παγκόσμιο Πόλεμο, ως αξιωματικός στο Κόκκινο Στρατό. Αν και τιμήθηκε δύο φορές ως ήρωας στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, ακόμη και σήμερα κάποιοι τον συκοφαντούν ως Ναζί και προδότη. Το εντυπωσιακό είναι ότι ενώ έχει πεθάνει, ακόμη και σήμερα στην Ελλάδα εάν πάτε σε ένα βιβλιοπωλείο, θα σας κοιτάξουν περίεργα αν ζητήσετε τα βιβλία του. Εγώ αυτό το έζησα το 1974 - 75, γιατί όποιος ζητούσε ένα βιβλίο του, τον κοιτούσαν καχύποπτα.
Το 1945 όταν βρίσκεται στην ανατολική Πρωσία, στέλνει ένα γράμμα στον φίλο του Nicolai Vitkevic το οποίο καταφέρνει και το αποκρυπτογραφεί η Νικαβεντέ (μιλούσε με κωδικούς). Εκεί απομυθοποιεί τον Στάλιν και τον κατηγορεί για τον αποκεφαλισμό της ηγεσίας του Κόκκινου Στρατού το 1936, με αποτέλεσμα ο Γερμανικός στρατός, όταν εισέβαλε στη Ρωσία να φτάσει στα πρόθυρα της Μόσχας. Εξοντώνει δηλαδή τους Μπολσεβίκους, οι οποίοι ήταν μαθητές του Τρότσκι και είχαν την ηγεσία του Κόκκινου Στρατού, εκπαιδευόμενοι στην περίοδο του Εμφυλίου κάνοντας τρομερά εγκλήματα. Αδίστακτοι και χωρίς ενδοιασμούς, είχανε φτάσει στα ανώτατα κλιμάκια του Κόκκινου Στρατού.
Στο πλαίσιο των Δικών της Μόσχας, με τις εσωτερικές εκκαθαρίσεις, ο Στάλιν εκκαθάρισε τους αντιπάλους του ως εν δυνάμει εχθρούς στο Κόμμα και τον Στρατό. Έτσι έγινε σε όλη την ιστορία των Κομμουνιστικών Κομμάτων, τα ίδια συνέβησαν και στην Ελληνική Αριστερά. Σε αυτό το γράμμα ο Σολζενίτσιν αναφέρει τρία θέματα. Πρώτον, καταγγέλλει τον Στάλιν για τη συμφωνία με τον Χίτλερ.
Δεύτερον, βλέποντας όλη τη φρίκη και πώς οι αξιωματικοί και οι στρατηγοί του Κόκκινου Στρατού, χρησιμοποιούσαν τους Ρώσους στρατιώτες- μιλάμε για 20 εκατομμύρια απώλειες του Ρωσικού Στρατού και λαού - αναφέρει ότι: «τα εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα χάθηκαν εξαιτίας της αδιαφορίας της εξουσίας για την ανθρώπινη ζωή». Τέλος, αμφισβητεί τις περίφημες στρατηγικές ικανότητες, και την στρατιωτική ιδιοφυία του Στάλιν και αποδεικνύει ότι πρόκειται περί ηλιθίου. Στις 7 Ιουλίου, συνέπεια αυτού του γράμματος, καταδικάστηκε σε 8 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας και σε μόνιμη εξορία.
Ο Σολζενίτσιν σπούδασε μαθηματικά και φυσική. Επίσης, έκανε τρία χρόνια σπουδές και πήρε δίπλωμα από το Ινστιτούτο λογοτεχνίας της Μόσχας μέσω αλληλογραφίας. Η μητέρα του ήτανε ασθενής και δεν είχε και την οικονομική δυνατότητα για να ταξιδέψει στην Μόσχα. Το έγκριτο αμερικανικό περιοδικό «Κριτέριον» το Σεπτέμβριο του 2017 ανακήρυξε «Το Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», ως το σημαντικότερο βιβλίο του 20ού αιώνα. Ο Σολζενίτσιν συνεχίζει την μεγάλη κληρονομιά του Πούσκιν , του Γκόγκολ, του Ντοστογιέφσκι και του Τολστόι, κλείνοντας ένα κύκλο. Τιτάνας της Λογοτεχνίας της Ρωσικής και της Παγκόσμιας, έχει αυτόν τον μεσσιανικό και σωτηριολογικό χαρακτήρα, που έχουν οι Ρώσοι συγγραφείς και οι σκηνοθέτες.
Θεωρείται από τους πολιτικούς επιστήμονες και τους θεωρητικούς, ως ο συγγραφέας που μαζί με τον Βολταίρο, επηρέασαν καθοριστικά την Ιστορία της Ανθρωπότητας. Σύμφωνα με ντοκιμαντέρ του BBC κατά την περίοδο των εκτοπίσεων, δίδαξε ως δάσκαλος στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ως μαθηματικός στη δευτεροβάθμια. Στο σχολείο που δίδαξε, σε μία απομακρυσμένη επαρχία, οι μαθητές έγιναν όλοι επιστήμονες και στελέχωσαν τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα της Ρωσίας. Τα τέσσερα γράμματα (Ε.Σ.Σ.Δ.), Ένωση Σοβιετικών, Σοσιαλιστικών, Δημοκρατιών, απέδειξε ότι και τα τέσσερα είναι ψέματα. Ποτέ δεν υπήρχε Ένωση, όπως λέει ο ίδιος, καθώς δεν υπήρχε Σοβιετική Ένωση με την έννοια των Εργατικών Συμβουλίων, που ονομάζει ο Καστοριάδης: «Άμεση δημοκρατία». Και ποτέ δεν υπήρχε Σοσιαλισμός με την έννοια της πραγματικής κοινωνικής ισότητας.
Το 1967 στην Ένωση Σοβιετικών συγγραφέων, κατήγγειλε ότι «στο DNA του Κομμουνισμού είναι το ψέμα». Όταν ο θεσμός του βραβείου Νόμπελ ντροπιάστηκε από τον άθλιο πλαστογράφο, τον Σόλοχοφ με τον «ήρεμο Ντον». Αυτός ο ψευδοσυγγραφέας δήλωσε στην Ένωση Σοβιετικών συγγραφέων ότι «πρέπει να απαγορευτεί στο Σολζενίτσιν να γράφει». Ο Σολζενίτσιν, καταγγέλλοντας στην Ένωση το ψεύδος του Κομμουνισμού, είχε την υποστήριξη των αντικαθεστωτικών της Ανατολικής Ευρώπης. Οι διαφωνούντες στην Ρουμανία, η Επιτροπή Πάουλ Γκόμα και στην Τσεχοσλοβακία οι τρεις από την Χάρτα της Πράγας, διάσημοι συγγραφείς, Κόχουτ, Χάβελ και Βακούλικ, εκδήλωσαν την αλληλεγγύη τους. Το ίδιο συνέβη και στην Ουγγαρία και στην Πολωνία.
Θα έλεγα ότι η ζωή του υπήρξε ένα θαύμα. Ήταν ένας άνθρωπος που έζησε όλες τις συμφορές. Τον Κομμουνιστικό Ολοκληρωτισμό, το Γκουλάγκ, την εκτόπιση, την εξορία, τον καρκίνο. Αυτοθεραπεύτηκε, κατέγραψε όλη την ιστορία των Γκουλάγκ και με το έργο του απονομιμοποίησε το εγκληματικό κομμουνιστικό καθεστώς. Ένα αστυνομικό καθεστώς, οργανωμένο με τρόπο που να εξοντώνει τους αντιπάλους του. Ο ίδιος επέζησε, έφτασε 90 χρονών, και πάντα έλεγε ότι: «προσεύχομαι στον Θεό, να τελειώσω την ιστορία της Ρωσίας του 20ού αιώνα». Και σύμφωνα με τη μαρτυρία της γυναίκας του, Ναταλίας Σβέτλοβα, την κάλεσε μία εβδομάδα πριν πεθάνει και αφού έγραψε την τελευταία φράση, της είπε «τώρα θα παραδοθώ στον Θεό».
Ο Θεός να αναπαύει την ψυχή του και εμείς να αξιωθούμε να έχουμε τον σταυρό της μνήμης του.
(Η ομιλία του π. Πέτρου Μινώπετρου δόθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων το 2017)
