Από μακριά η μακρόστενη κορμοστασιά της μοιάζει να σε περιμένει ήρεμη, σίγουρη για το εαυτό της. Αυτοπεποίθηση που ξεκινά από τους θησαυρούς της όπως είναι τα βοτάνια της, το απέραντο γαλάζιο της θάλασσάς της, τις παλιές στράτες της, την ιστορική και θρησκευτική παράδοσή της.
Η πρώτη επαφή με το νησί είχε γίνει πριν μερικά χρόνια με ιστιοπλοϊκό. Το φυσικό λιμάνι των Καταπόλων ήταν ιδανικό για το ασφαλές δέσιμο του σκάφους και για προμήθειες. Όμως εκτός από κάποιες παραλίες, το νησί παρέμεινε άγνωστο καθώς η υπόλοιπη παρέα δεν ήταν πρόθυμη για βαθύτερες σχέσεις με το τόπο. Το σαράκι της ανεξερεύνητης Αμοργού σιγόκαιγε για πολύ καιρό, έως ότου περιγραφές φίλων με έπεισαν για δεύτερη επίσκεψη η οποία τελικά αποδείχθηκε καταλυτική ώστε να την ερωτευτώ.
Για να γίνει αυτό όμως χρειάστηκε να περπατήσω πολύ, πάρα πολύ και να ψάξω όλες τις «γωνιές» της. Βλέπεις στα μάτια μου φάνταζε σαν έξυπνα απόμακρη κυρία που ξέρει να κρατά σε σωστή απόσταση τους επίδοξους «εραστές» της, αφήνοντας «χώρο» μόνο γι αυτόν που θα προσπαθήσει πραγματικά να την γνωρίσει. Αυτό όμως είχε σαν αποτέλεσμα την εβδομάδα της εξερεύνησης να μην προλάβω να χαρώ, όπως θα ήθελα, τις παραλίες της.
Ακούμπησα όμως την ψυχή της όταν ακολουθώντας παλιές στράτες, σκαρφάλωσα στη βραχώδη ράχη της, μύρισα τα βοτάνια της, γνώρισα την ευγένεια των κατοίκων της αλλά και την ιστορία της μέσα από τις μονές, το Κάστρο, τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της αλλά και την λαμπερή Χώρα της.
Εσείς μετά το μπάνιο σας σε κάποια από τις παραλίες, συνεχίστε τους περίπατους στα στενά σοκάκια της Χώρας. Καθίστε σε κάποιο από τα μαγαζάκια, αγναντέψτε το ηλιοβασίλεμα και αν μετά από το ανέμελο, δίχως σκοπό χαζολόγημα νιώσετε γαλήνια, τότε θα μπορείτε να πείτε ότι σας άγγιξε το μαγικό ραβδί της ξελογιάστρας καλλονής που ακούει στο όνομα Αμοργός.
Αξίζει να δείτε
Tο μοναστήρι της Xοζοβιώτισσας
Η Μονή γαντζώνεται κυριολεκτικά στον βράχο 300 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Έχει μήκος 40 μέτρα, πλάτος που δεν ξεπερνά τα 5 μέτρα και ύψος 23 μέτρα. Τα κελιά, οι αποθήκες, τα κελάρια και οι χώροι για το ζύμωμα του ψωμιού, σφηνώνονται μέσα στον φυσικό βράχο και όλα μαζί συνθέτουν ένα δαιδαλώδη, περίπλοκο εσωτερικό χώρο, κάτω από τόξα και καμάρες. Ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα και επεκτάθηκε τον 11ο από τον αυτοκράτορα Αλέξιο τον Κομνηνό. Το όνομα της το οφείλει στην εικόνα της Παναγίας η οποία ήλθε από τη Μονή Χοζιβά της Παλαιστίνης. Επί Τουρκοκρατίας εξαγόρασε την θρησκευτική ελευθερία των Αμοργιανών, ενώ με χρήματα και σε γη της Μονής, ίδρυσε ένα από τα πρώτα σχολεία της ελεύθερης Ελλάδας.
Aξίζει να επισκεφθείτε τον χώρο του σκευοφυλακίου όπου φυλάσσονται κειμήλια της Μονής οργανωμένα σε θεματικές ενότητες, με τα παλαιότερα από αυτά να είναι του 10ου αι. Επίσης αξίζει να βγείτε στον εξώστη του καμπαναριού όπου όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες δεξιά θα δείτε την Ανάφη, αριστερά σας τη Κάλυμνο και ευθεία μπροστά σας την Αστυπάλαια.
Info
Φορέσετε άνετα παπούτσια διότι σας περιμένουν 274 σκαλοπάτια μέχρι την είσοδο της Μονής και ακόμα 63 μέχρι την εκκλησία στο εσωτερικό της. Γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.
Τη Χώρα
Είναι η αρχόντισσα του νησιού. Ολόλευκη, δαιδαλώδης αλλά και αθέατη από την θάλασσα σε εντυπωσιάζει από την πρώτη στιγμή. Σε πρώτο πλάνο εμφανίζεται ο 65 μέτρων ύψους βράχος του Κάστρου.
Στη συνέχεια οι εκκλησιές που τα καμπαναριά τους προεξέχουν πάνω από τα υπόλοιπα κτίρια, ενώ τα κυβόσχημα σπίτια, οι πλακόστρωτες πλατείες και τα λιθόστρωτα σοκάκια που σκιάζονται από βουκαμβίλιες, σχηματίζουν ένα αρμονικό οικισμό. Ποιητές και λαϊκοί βάρδοι έχουν υμνήσει την ομορφιά της, ενώ ζωγράφοι έχουν προσπαθήσει να αιχμαλωτίσουν στο καμβά την λευκή ομορφιά της. Για να γνωρίσετε την Χώρα καλό είναι να ξεκινήσετε από την Πάνω Γειτονιά. Έτσι λίγο μετά το Μετόχι Φωτοδότη Χριστού θα συναντήσετε την Εμπροστιάδα, το σοκάκι με το μεγάλο αψιδωτό στεγάδι που οδηγεί οριστικά στη Χώρα. Σύντομα θα φθάσετε στο Πλατειάκι όπου βρίσκονται οι τρεις εκκλησιές με τα σκαλοπάτια και τις βουκαμβίλιες.
Ο τόπος αποπνέει γαλήνη και γι αυτόν ακριβώς το λόγο κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες επιλέγουν αυτή την μικρή πλατεία και τα μαγαζάκια της, μάλιστα συχνά, καθ΄ όλη την διάρκεια του 24ωρου. Εύκολα από εκεί θα βρεθείτε στη Λόζα, την κεντρική πλατεία της Χώρας με το μακρόστενο σχήμα, όπου ένας μεγάλος ευκάλυπτος δίνει την σκιά του. Από εδώ θα κατευθυνθείτε προς την εκκλησιά της Κυρά Ελεούσας που είναι ο παλαιότερος ναός του νησιού ο οποίος φωλιάζει κοντά στα σκαλιά που οδηγούν στην είσοδό του Κάστρου. Μέσα στο Κάστρο βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, ενώ προχωρώντας προς τις πολεμίστρες θα δείτε τη Χώρα να απλώνεται πανοραμικά αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα την στρατηγική θέση της οχύρωσης.
Τα Θολάρια
Το χωριό είναι χτισμένο σε λιτή κυκλαδίτικη γραμμή και μοιάζει να αντανακλά τον εκτυφλωτικό καλοκαιρινό ήλιο. Πιο πάνω από την εντυπωσιακή εκκλησιά των Αγίων Αναργύρων μία καμάρα οδηγεί σε άλλη γειτονιά, ενώ συχνά θα συναντάτε σκαλωτές, ολόλευκες γωνιές. Περπατώντας θα συναντήστε κάποια σχέδια-ζωγραφιές στα λιθόστρωτα σοκάκια και στις ταράτσες των σπιτιών.
Κάποτε με το περίσσευμα από το ασβέστωμα του σπιτιού άρχισαν σιγά-σιγά να φτιάχνουν αυτά τα σχέδια, τάση που ενισχύθηκε κάποιες φορές από ένα άτυπο ανταγωνισμό. Συναγωνίζονταν για τον καθαρότερο χώρο, το καλύτερο σχέδιο, ενώ κάποιες άλλες φορές έστελναν ένα κρυφό μήνυμα στο γείτονα ή το φίλο.
Τις βραχογραφίες
Θα τις βρείτε σε κάποια βράχια που συνήθως αποτελούν τμήμα από μάντρες, στο σχεδόν έρημο χωριό Ασφοντηλίτης. Αν και οι έρευνες έδειξαν ότι έχουν εμφανείς ομοιότητες με τις βραχογραφίες των σπηλαίων, η επικρατέστερη άποψη είναι ότι δημιουργήθηκαν πριν από τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο από κάποιον κάτοικο της Αιγιάλης ο οποίος γεννήθηκε με κινητικά προβλήματα των κάτω άκρων και εξορίστηκε στον Ασφοντηλίτη για να ζήσει μαζί με τους βοσκούς.
Συνήθως αναπαριστούν αντρικές φιγούρες που παίζουν ντόπια όργανα δίνοντας έμφαση στα κάτω άκρα. Επίσης αναπαρίστανται λίγες γυναικείες φιγούρες, γυναικεία ονόματα αλλά και πολλοί σταυροί.
Τον Άι Γιώργη Βαρσαμίτη
Ο Άι Γιώργης Βαρσαμίτης και το «λάλον ύδωρ», πηγή που πηγάζει από το ναό, έχει παίξει σημαντικό ρόλο στα κοινωνικά τεκταινόμενα του νησιού. Στα γραπτά των παλαιών περιηγητών έχει διασωθεί σαν «η Πυθία του Αρχιπελάγους» με τη φήμη της πηγής να ξεπερνά τα όρια του νησιού, ενώ ελάχιστοι ήταν οι Αμοργιανοί που ξεκινούσαν μια σοβαρή δουλειά, σχέση ή μακρινό ταξίδι χωρίς προηγουμένως ν’ «ανοίξουν αγίασμα».
Μέσα στο ναό υπάρχει μικρό πηγάδι από όπου έτρεχε το αγίασμα το οποίο όμως παραμένει σκεπασμένο με τσιμέντο που του έριξαν το 1958 όταν χάλασε κάποιο παντρολόγημα ισχυρού και πλούσιου άντρα της εποχής. Οι παλιοί πάντως λένε ότι « Όσοι δεν πίστεψαν, πάνε καλιά τους».
Παραλίες
Μπορεί το νησί να μην φημίζεται για τις τεράστιες σε μήκος αμμουδιές του, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως οι παραλίες του δεν μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε γούστο. Οι σημαντικότερες είναι:
Αγία Άννα: Η παραλία με το ομώνυμο εκκλησάκι, βρίσκεται κάτω από τη Μονή της Χοζοβιώτισσας και ήταν η πρωταγωνίστρια στην ταινία του Λικ Μπεσόν «Απέραντο Γαλάζιο».
Αιγιάλη: Από τον ομώνυμο οικισμό ξεκινά η αμμουδιά που αναπτύσσεται σε όλο τον κόλπο. Έχει σκιά από αρμυρίκια ενώ τα μαγαζιά κοντά στην παραλία προσφέρουν τα πάντα.
Καλοταρίτισσα: Ο υπήνεμος κόλπος με τα κρυστάλλινα νερά, βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νησιού και την βοήθησε να πάρει το όνομά της καθώς «καλοταρία» σημαίνει καλός καιρός, γαλήνη, ηρεμία.
Άγιος Παύλος: Χαρακτηριστικό της η βοτσαλωτή «γλώσσα» και τα κρυστάλλινα νερά. Χάρη στο απέναντι νησάκι Νικουριά έχει σχεδόν πάντα ήρεμα νερά.
Άγιος Παντελεήμονας και Μαλτέζι: Βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη απέναντι από το λιμάνι των Καταπόλων. Έχουν βοτσαλάκι αλλά και άμμο και μπορείτε να φτάσετε από μονοπάτι ή με πλοιάριο από τα Κατάπολα.
Επίσης υπάρχουν η Φωκιότρυπα και η Λεβρωσός με άμμο, ο Μούρος, αλλά και τα Κατάπολα όπου τα αρμυρίκια προσφέρουν σκιά
Info1: Πεζοπορία και μονοπάτια
Η Αμοργός είναι παγκοσμίως γνωστή για τα μονοπάτια της. Αποτελούσαν το βασικό τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των περιοχών του νησιού πριν τη δημιουργία του δρόμου στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ενώ πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται ακόμα από τους κατοίκους. Σήμερα πλέον στο σύνολό τους είναι ευδιάκριτα και σηματοδοτημένα με ξύλινες πινακίδες.
Χαρακτηριστικό τους η ωραία θέα και το έντονο άρωμα από το θυμάρι, το φασκόμηλο (αλιφασκιά) και άλλα βότανα. Το πιο εντυπωσιακό για τη θέα που προσφέρει είναι το μονοπάτι Χώρα-Αιγιάλη, στο οποίο θα χρειαστεί να περπατήσετε για περίπου 5 ώρες. Πιο δύσκολο αλλά με άγρια ομορφιά είναι το Λαγκάδα-Άγιος Θεολόγος-Σταυρός για το οποίο θα χρειαστείτε να περπατάτε με την επιστροφή περίπου 4,5 ώρες.\
Info 2: Εκκλησιά της Παναγίας της Θεοσκέπαστης
Είναι χτισμένη μέσα σε βραχώδη προεξοχή με εκπληκτική θέα στο πέλαγος, με το μικρό της μέγεθος να αποτελεί ορόσημο ταπεινότητας. Διακρίνεται δύσκολα αλλά βρίσκεται κοντά στο μονοπάτι που ενώνει την Χοζοβιώτισσα με την Αιγιάλη και στο διάσελο κοντά στο Ξενοδοχειό.
Η βυζαντινή εκκλησιά ήταν σημαντική θέση προϊστορικών εγκαταστάσεων, αλλά σήμερα στο βραχώδες αυτό ερημικό τοπίο και με τον αέρα να φυσά δυνατά, θα νιώσετε ότι αγγίξατε την ψυχή της Αμοργού.
Κείμενο - Φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
