Την ώρα που κορυφώνεται το τρίτο κύμα της πανδημίας η κυβέρνηση καλείται να λάβει αποφάσεις κινούμενη σε τεντωμένο σχοινί έχοντας από την μια πλευρά την δεδηλωμένη στάσης της ως προς το ζήτημα της προστασίας της δημόσιας υγείας και από την άλλη την κατάσταση στην οικονομία όπου οι πιέσεις καθίστανται όλο και ισχυρότερες με τα λεφτά να τελειώνουν μετά τη διάθεση 24 δισ. ευρώ το 2020 και 11,5 δισ. στην αρχή του 2021 για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων. Οι πιέσεις των τραπεζών και ο κόκκινος συναγερμός στο ΕΣΥ.
Γράφουν οι Κώστας Αλεξανδρής, Νίκος Ζαργάνης, Αντιόπη Σχοινά
Στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατεί κόκκινος συναγερμός. Η πίεση που ασκείται στο δημόσιο σύστημα υγείας είναι μεγάλη με τα κρούσματα να ξεπερνούν τα 3.500 και τους διασωληνωμένους να εκτινάσσονται οδηγώντας μάλιστα την κυβέρνηση να ανοίξει το θέμα των ιδιωτικών κλινικών και να καλέσει τους ιδιωτικούς ιατρούς να πέσουν στη μάχη με τον κορονοϊό. Την ιδια όμως στιγμή η κατάσταση στην οικονομία τεινει επίσης να μετατραπεί σε μια νέα κρίση για την χώρα. Οι επιδοτήσεις και οι επιχορηγήσεις προς επιχειρήσεις και εργαζομένους έχουν κρατήσει ζωντανό ένα κομμάτι της οικονομίας εν τούτοις τα λεφτά τελειώνουν.
Το οικονομικό επιτελείο βλέπει πως όσο συνεχίζεται η καραντίνα τόσο το ενδεχόμενο εκτίναξης των «λουκέτων» και των απολύσεων αυξάνεται μετά τη λήξη της πανδημίας και τα όρια που έχει θεσπίσει η κυβέρνηση για διατήρηση θέσεων λειτουργίας προκειμένου να χορηγεί σήμερα οικονομική στήριξη.
Την ίδια στιγμή οι τράπεζες δέχονται πιέσεις. Το πάγωμα των κόκκινων δανείων και της αγορά συνολικά καθιστά ολοένα και δυσχερέστερη τη θέση τους αν και από την πλευρά της η αγορά στηλιτεύει τις διαδικασίας που ακολουθούνται ως προς τη στήριξη της οικονομίας από τα πιστωτικά ιδρύματα.
Η ίδια η αγορά, πάντως, εμφανίζεται ανήσυχη. Και στέλνει μηνύματα προς την κυβέρνηση το όποιο άνοιγμα επιχειρηθεί να έχει συγκεκριμένο σχέδιο και να μην οδηγηθεί η χώρα σε ένα νέο lockdown στο πλαίσιο ενός τέταρτου κύματος του κορονοιού.
Την Παρασκευή αναμένεται με βάση και τις εισηγήσεις των ειδικών να δοθούν τα πρώτα δείγματα ως προς τις επόμενες κινήσεις της Κυβέρνησης που αφορούν στο πεδίο του ανοίγματος της οικονομίας. Είναι δεδομένο πως η δραματική αύξηση των κρουσμάτων και κυρίως η κατάσταση στις ΜΕΘ προκαλούν προβληματισμό. Εν τούτοις με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα το Μαξίμου εμφανίζεται να κρίνει πως τα επόμενα βήματα δεν θα συμβάλλουν σε μια αυξητική τάση των κρουσμάτων.
Βασικό όπλο στη φαρέτρα της Κυβέρνησης αποτελεί ο εμβολιασμός και το χτίσιμο ενός τείχους ανοσίας. Τα αποτελέσματα από τους εμβολιασμούς των μεγάλων ηλικιών και η μείωση της εμφάνισης του ιού σε αυτές δείχνουν πως υπάρχει… αντίδοτο στην υγειονομική κρίση. Εν τούτοις απαιτείται χρόνος που όμως πλέον λιγοστεύει.
Η μετάθεση του ανοίγματος του λιανεμπορίου στις 29 Μαρτίου εκεί αποσκοπεί. Με την αποσυμπίεση της κόπωσης και το άνοιγμα κλάδων όπως αυτό των κομμωτηρίων γίνεται μια πρώτη κίνηση που θα αποτελέσει και τη βάση για τα επόμενα βήματα. Το επόμενο δεκαήμερο θα είναι ενδεικτικό αφού θα αποσαφηνιστεί αν η πρόβλεψη των ειδικών για πτώση της επιδημιολογικής καμπύλης θα επιβεβαιωθεί.
Ο Απρίλιος αποτελεί μήνα ορόσημο. Και ως προς το επίπεδο της υγειονομικής κρίσης αλλά και σε ό,τι αφορά τα δεδομένα της οικονομίας που θα βρεθεί σε σημείο καμπής αν χρειαστεί να επαναληφθούν τα μέτρα στήριξης που η κυβέρνηση αποφασίζει σε μηνιαία βάση.
«Έξυπνα μέτρα», προσεχτικό άνοιγμα της αγοράς από την Κυβέρνηση
Σε τεντωμένο σχοινί δείχνει να κινείται η κυβέρνηση τα τελευταία 24ωρα εξαιτίας της εξέλιξης της πανδημίας. Η εκτόξευση των κρουσμάτων και η αύξηση των διασωληνωμένων και των νεκρών μπορεί να μην εξέπληξε το Μέγαρο Μαξίμου, μια και είχε ήδη εικόνα γι’ αυτό, όμως αναμφίβολα κάνει πιο δύσκολες τις επιλογές που θα πρέπει να κάνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης τις επόμενες μέρες.
Οι συσκέψεις στο πρωθυπουργικό γραφείο για την εκτίμηση των δεδομένων είναι σχεδόν συνεχείς και ο κ. Μητσοτάκης βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα. Παρότι λοιπόν ο κορονοιός δείχνει τα “δόντια” του, στην κυβέρνηση είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν στις κινήσεις που έχουν ήδη προαναγγείλει σε σχέση με το σταδιακό άνοιγμα της αγοράς. “Τα σχέδια μας δεν αλλάζουν, η πρόθεση μας είναι δεδομένη για προσεχτική επανεκκίνηση της εμπορικής δραστηριότητας” επεσήμανε στο liberal.gr συνομιλητής του Κυριάκου Μητσοτάκη, χωρίς πάντως να παραγνωρίζει το γεγονός ότι η μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων επηρεάζει την όλη προσπάθεια. Δεν είναι λίγοι πάντως εκείνοι που αναρωτιούνται πως με τόσο μεγάλη αύξηση, το Μέγαρο Μαξίμου θα αποφασίσει να ανοίξει έστω και με μικρά βήματα το λιανεμπόριο.
Το “κλειδί” στην επιλογή αυτή είναι ένα: Το όποιο άνοιγμα σε πρώτη φάση θα γίνει με δραστηριότητες που έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει λιγότερο την ενίσχυση της πανδημίας. Με άλλα λόγια θα επιχειρηθεί μια soft επανεκκίνηση , εκεί που υπάρχει το περιθώριο να γίνει. Δε θα γίνουν επιλογές που μπορεί να βάλουν το όλο θέμα σε κίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση αυτή την στιγμή το Μέγαρο Μαξίμου έχει θέσει πολύ ψηλά στην προτεραιοποίηση των ζητημάτων , αυτό της κόπωσης που παρουσιάζουν οι πολίτες. Όλα τα δεδομένα που έχει στη διαθεσή της η κυβερνηση καταδεικνύουν ότι η κοινωνία έχει κουραστεί και μέρα με τη μέρα διολισθαίνει προς την αντίθετη από την επιθυμητή κατεύθυνση.
Μόνο τυχαία άλλωστε δεν ήταν η αναφορά του πρωθυπουργού στην συνέντευξή του στο CNN, όπου τόνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα πάρει “έξυπνα” μέτρα μέσα στις επόμενες μέρες. Ισχυρός σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια που ενέχει ασφαλώς και μία δόση ρίσκου είναι οι γρήγοροι ρυθμοί που έχει λάβει το εμβολιαστικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεση του το Μέγαρο Μαξίμου ο αριθμός ειδικά των ηλικιωμένων που έχουν κάνει το εμβόλιο είναι σημαντικός και χτίζεται βήμα βήμα το τείχος ανοσίας.
Στο πλαίσιο αυτό ο βασικός σχεδιασμός δεν αλλάζει λοιπόν παρά την εκτίναξη των αριθμών, ο οποίος πιθανότατα θα παραμείνει ψηλά και τις επόμενες μέρες. Όπως τουλάχιστον αυτή την στιγμή έχει αποφασιστεί:
- Στις 22 Μαρτίου θα ανοίξουν τμήματα του λιανεμπορίου (κομμωτήρια).
- Στις 29 Μαρτίου θα απελευθερωθεί το σύνολο του εμπορίου.
- Στις 12 ή 19 Απριλίου θα ανοίξει το κομμάτι της εστίασης μόνο σε εξωτερικούς χώρους, επιθυμώντας να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος μέχρι το Πάσχα.
Όλα αυτά βεβαίως ακόμα είναι στο στάδιο των συζητήσεων. Την Παρασκευή το πρωί θα συνεδριάσει η αρμόδια επιτροπή επιστημόνων ώστε να κάνει την πρόταση της προς την κυβέρνηση.
Είναι σαφές πάντως, εκτός απροόπτου πάντα, ότι η αρχή θα γίνει το ερχόμενο Σαββατοκύριακο με την απαγόρευση κυκλοφορίας να αρχίζει στις 21.00 και όχι στις 19.00 όπως ίσχυε το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Στη δυσκολότερη καμπή το ΕΣΥ
Με 3.465 κρούσματα χθες και 630 διασωληνωμένους στις ΜΕΘ, το ΕΣΥ δοκιμάζεται με την πίεση να είναι αμείωτη τα τελευταία 24ωρα. Είναι ενδεικτικό ότι ο υψηλότερος αριθμός κρουσμάτων στη χώρα είχε καταγραφεί στις 12 Νοεμβρίου 2020 (3.316) και ο υψηλότερος αριθμός διασωληνωμένων (622) στις 3 Δεκεμβρίου.
Ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας δήλωσε χθες ότι «βρισκόμαστε στη δυσκολότερη καμπή εξέλιξης της νόσου», θέτοντας το ΕΣΥ σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Όπως ανακοινώθηκε όλη η Ελλάδα γίνεται πλέον ενιαία υγειονομική περιφέρεια και, όπου χρειάζεται, θα πραγματοποιούνται διακομιδές σε όμορους νομούς και αεροδιακομιδές.
Με την Αττική να είναι η πλέον επιβαρυμένη επιδημιολογικά, απευθύνθηκε έκκληση σε ιδιώτες γιατρούς να συνδράμουν το ΕΣΥ, διαφορετικά, αν δεν ανταποκριθούν, θα υπάρξει εισήγηση για επίταξη συγκεκριμένων ειδικοτήτων.
Στην Αττική σήμερα λειτουργούν 381 κλίνες ΜΕΘ Covid και 2.961 απλές κλίνες, ενώ συνολικά ο ιδιωτικός τομέας παραχωρεί άλλες 550 κλίνες, εκ των οποίων 450 είναι non Covid.
Επιπλέον, ο Ερυθρός Σταυρός μετατρέπεται σε νοσοκομείο all-Covid για την αντιμετώπιση των περιστατικών κορονοϊού. Παράλληλα, ενσωματώνεται στο ΕΣΥ το 251 ΓΝ Αεροπορίας για non Covid περιστατικά και τμήμα επειγόντων.
Να σημειωθεί ότι στις 3 Μαρτίου οι νοσηλευόμενοι ανά την επικράτεια ήταν 3.223 ενώ χθες έφτασαν στους 4.648, ενώ στο αντίστοιχο διάστημα οι διασωληνωμένοι πήγαν από τους 431 στους 630.
Στον Ευαγγελισμό που εφημέρευε χθες, πριν καν ανοίξουν οι πύλες του, υπήρχε αναμονή από περίπου 30 άτομα για να εξεταστούν, τη στιγμή που οι διαθέσιμες κλίνες για κρούσματα κορονοϊού αγγίζουν τις 40, με τους γιατρούς να αναμένουν μια από τις δυσκολότερες εφημερίες.
Τα μέτρα στήριξης έχουν ημερομηνία λήξης - Πιέζει η οικονομία
Στο οικονομικό επιτελείο δεν έχουν αυταπάτες και το λένε τόσο στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις όσο και δημόσια: τα μέτρα στήριξης δεν μπορούν να καλύψουν το σύνολο των απωλειών που προκαλεί η πανδημία. Και όσο περισσότερο παρατείνεται η καραντίνα, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες για λουκέτα, απολύσεις, «φέσια» προς το δημόσιο και νέα γενιά κόκκινων δανείων.
Τα δεδομένα έχουν ως εξής: Το 2020 η ανεργία εμφάνισε -όπως ανακοίνωσε χθες η ΕΛΣΤΑΤ- ελαφρά μείωση αφενός διότι «απαγορεύτηκαν» οι απολύσεις με τις ρήτρες μη μείωσης προσωπικού που μπήκαν στα μέτρα στήριξης και αφετέρου διότι εφαρμόστηκε το επιτυχημένο μέτρο της αναστολής συμβάσεων εργασίας που πρακτικά φόρτωσε στο δημόσιο το μισθολογικό κόστος.
Τα κόκκινα δάνεια δεν αυξήθηκαν καθώς δόθηκε η δυνατότητα να «παγώσει» η αποπληρωμή δανείων επί 9 και πλέον μήνες. Και τα «λουκέτα» δεν μπήκαν -το αντίθετο οι συστάσεις εταιρειών ήταν περισσότερες από τα κλεισίματα βιβλίων- διότι το μεγαλύτερο κομμάτι του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων το αναλάμβανε το δημόσιο με τα διάφορα μέτρα στήριξης.
Όλα αυτά όμως έχουν ημερομηνία λήξεως. Είναι κοινή παραδοχή ότι μόνο με την ανάκτηση του «πραγματικού τζίρου» το ταχύτερο δυνατόν θα καταστεί εφικτό να μετριαστούν οι συνέπειες της πανδημίας οι οποίες δεν φάνηκαν μέσα στην καταιγίδα αλλά είναι πολύ πιθανό ότι θα αρχίσουν να αποτυπώνονται όταν όλοι θα νομίζουν ότι το κακό έχει μείνει πίσω μας. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο το οικονομικό επιτελείο ζητά –ανοικτά πλέον όπως φάνηκε και από τις επίσημες δηλώσεις- να ξεκινήσει το ταχύτερο δυνατόν το άνοιγμα της αγοράς. Παράδοξο μεν να συζητείται η επαναλειτουργία επαγγελματικών δραστηριοτήτων τη στιγμή που καταγράφεται το διπλό αρνητικό ρεκόρ (αριθμός ημερήσιων κρουσμάτων και αριθμός διασωληνωμένων, ερμηνεύσιμο από την άλλη για όσους γνωρίζουν πόσο πιεστικές γίνονται οι συνθήκες στην αγορά.
Μετά και τις αποφάσεις του Eurogroup για παράταση της ρήτρας διαφυγής, υπάρχει η δυνατότητα για επιπλέον μέτρα στήριξης. Μέχρι ποιο ύψος όμως; Τα 11,6 δισ. ευρώ είναι ο λογαριασμός των μέτρων που έχουν ήδη ανακοινωθεί. Για να παραταθούν οι αναστολές των συμβάσεων εργασίας και τον Απρίλιο, για να υπάρξει νέος γύρος επιστρεπτέας προκαταβολής (μετά τον 7ο που έχει ήδη ανακοινωθεί) για να συνεχιστεί η επιδότηση των ιδιοκτητών προκειμένου αυτοί να αποδέχονται κουρεμένα ενοίκια θα χρειαστούν πρόσθετοι πόροι. Ναι η Ελλάδα έχει ανοικτή την πόρτα των αγορών όπως αποδείχθηκε και με την χθεσινή ιστορική έκδοση των 30 ετών από την άλλη όμως, αυτή τη στιγμή οι προβλέψεις φέρνουν το δημόσιο χρέος στα 350 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου, το πρωτογενές έλλειμμα στα 13-14 δισ. ευρώ και τα ταμειακά διαθέσιμα στην περιοχή των 23-24 δισ. ευρώ, λίγο υψηλότερα από το «σκληρό μαξιλάρι» που αποτελείται από τα δεσμευμένα 15,8 δισ. ευρώ από τον ESM και τα 3-4 δισ. ευρώ που είναι τα ταμεία των φορέων της γενικής κυβέρνησης.
Στις αποφάσεις που θα ανακοινωθούν πιθανότατα αύριο, ο οικονομικός παράγοντας θα παίξει ίσως το βαρύτερο ρόλο από τότε που ξέσπασε η πανδημία.
Επιτακτικό το άνοιγμα της αγοράς μόνο με όρους ότι δε θα υπάρξει πισωγύρισμα
Η αγορά θεωρεί επιτακτική την ανάγκη επανεκκίνησης, ωστόσο στους κόλπους της επικρατεί έντονος προβληματισμός για τους όρους που θα τεθούν κατά το «άνοιγμα» και τους τριγμούς που μπορεί να προκαλέσουν, καθώς όπως τονίζουν επιχειρηματίες και εκπρόσωποι του λιανεμπορίου, οι αντοχές αλλά και οι αντιστάσεις του εμπορικού κόσμου λιγοστεύουν επικίνδυνα.
Με το δάχτυλο κολλημένο στο κουμπί της επανεκκίνησης βρίσκεται το οργανωμένο λιανεμπόριο και η εστίαση μετά από μήνες περιορισμών, περιμένοντας το πράσινο φως για την επαναλειτουργία των καταστημάτων.
Με την παραδοχή ότι οι συνθήκες που βιώνει η οικονομία, η υγεία αλλά και κάθε κλάδος είναι πρωτόγνωρες και συνιστούν αχαρτογράφητες περιοχές, εκπρόσωποι του εμπορικού κόσμου εκφράζουν στο Liberal, την επιθυμία για επαναφορά στην κανονικότητα, ως μοναδικό όπλο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουν ήδη δημιουργηθεί σε όλες τις βαθμίδες των επιχειρήσεων από τη μικρότερη στη μεγαλύτερη.
Τονίζουν όμως ότι το μεγάλο διακύβευμα δεν είναι το άνοιγμα της αγοράς αλλά η διασφάλιση ότι δε θα ξανακλείσει γιατί τότε τα προβλήματα θα διογκωθούν.
Με τον εμπορικό κόσμο να υπολογίζει τις απώλειες άνω των 10 δισ. ευρώ από το πρώτο lockdown μέχρι σήμερα, και το αντίστοιχο ποσό στην εστίαση να ξεπερνά τα 2,5 δισ. ευρώ η απόφαση για άνοιγμα των δύο κλάδων φαίνεται να είναι πλέον επιτακτική.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το κόστος είναι πολύ μεγαλύτερο καθώς σε αυτά τα νούμερα που αφορούν τις απώλειες σε τζίρο δεν προσμετρώνται οι απώλειες στα κρατικά έσοδα από μη είσπραξη ΦΠΑ, ούτε το κόστος των μέτρων στήριξης των εμπορικών επιχειρήσεων και της εστίασης. Αν δε στα παραπάνω προστεθεί το ποσό των μεταχρονολογημένων επιταγών που σύμφωνα με πηγές από την αγορά έχουν ξεπεράσει τα 20 δισ. ευρώ, τότε η διατήρηση των δύο κλάδων κλειστών είναι μια ωρολογιακή βόμβα.
Ωστόσο το άνοιγμα των καταστημάτων, αν τελικά προκύψει και όποτε γίνει αυτό, προϋποθέτει από την πλευρά των επιχειρήσεων τουλάχιστον στο εμπορικό κομμάτι, τοποθέτηση κεφαλαίων για τον εφοδιασμό των καταστημάτων με προϊόντα για την σαιζόν Άνοιξη – Καλοκαίρι.
Κεφάλαια τα οποία δεν αντλήθηκαν από τη χειμερινή περίοδο καθώς στο μεγαλύτερο κομμάτι της τα καταστήματα λειτούργησαν είτε με εναλλακτικούς τρόπους, είτε μέσω ηλεκτρονικών πωλήσεων καλύπτοντας μέρος μόνο του τζίρου που αναλογεί στη σαιζόν.
Αν λοιπόν οι επιχειρήσεις προχωρήσουν σε παραγγελίες, όπως τονίζεται από παράγοντες του κλάδου, και η αγορά κλείσει λόγω επιδείνωσης των υγειονομικών συνθηκών, τότε θα μεγιστοποιηθεί το πρόβλημα της ρευστότητας.
Παράλληλα θα διογκωθεί το ιδιωτικό χρέος που επηρεάζει προμηθευτές και βιομηχανία, καθώς δε θα μπορούν όλοι οι ιδιοκτήτες εμπορικών αλυσίδων ή καταστημάτων να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Την ίδια ώρα οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι το κόστος επαναλειτουργίας δε σταματά στον ανεφοδιασμό καθώς οι επιχειρήσεις πρέπει να επαναφέρουν προσωπικό σε κανονικό καθεστώς εργασίας, να προχωρήσουν σε λήψη μέτρων και καθαρισμού των καταστημάτων, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις να ευθυγραμμίσουν βίαια φυσικά με ηλεκτρονικά καταστήματα.
Επίσης, ένας ακόμη παράγοντας που τίθεται είναι το αν με το άνοιγμα της αγοράς θα αρθεί και το μέτρο απαγόρευσης μετακίνησης από Δήμο σε Δήμο αλλά και το πώς θα δουλέψουν τα εμπορικά κέντρα.
Τέλος, σημαντικό είναι στην όλη εξίσωση, το πόσα άτομα ανά τετραγωνικό μέτρο θα επιτρέπονται στα καταστήματα, καθώς αν τηρηθεί το 1 άτομο ανά 25 τετραγωνικά τότε μικρά περιφερειακά καταστήματα θα λειτουργούν με πολύ χαμηλή επισκεψιμότητα, ενώ και οι μεγάλες αλυσίδες θα έχουν μείωση κατά τουλάχιστον 50%.
Σε κάθε περίπτωση κοινός τόπος είναι ότι η αγορά δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει και τρίτη φορά, υπό της παρούσες συνθήκες μια σαιζόν που θα είναι λειψή, άρα η επανεκκίνηση του εμπορίου είναι ζωτικής σημασίας, καθώς μόλις τελειώσει η περίοδος αναστολής πληρωμών προς δημόσιο και τράπεζες, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αντεπεξέλθουν σε συσσωρευμένες οφειλές.
