Εκτός των άλλων αμαρτημάτων στα οποία έχει υποπέσει κατά τους αντιδρούντες, που ζητούν την παραίτησή της, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη κατηγορείται για καταστροφές αρχαίων. Το πρόσωπο που θεσμικά φρόντισε όσο άλλος κανείς την πολιτιστική κληρονομιά της πατρίδας μας, μπαίνει στο στόχαστρο με τα fake news περί πυρκαγιάς των Μυκηνών, τσιμεντοποίησης της Ακρόπολης και κάποιων ακόμα, από τα οποία κανένα δεν ισχύει.
Ναι, αλλά αυτό δεν υποδηλώνει πως η υπουργός νοιάζεται, εργάζεται και προστατεύει τις αρχαιότητες, έτσι δεν είναι; Σαφώς. Επειδή οι αριθμοί είναι οι μόνοι που δεν λένε ψέματα, ας δούμε τι έχουν να μας πουν αυτοί. Αριθμοί που ζαλίζουν, 2,5 δισ. ευρώ και άνω! Για να δούμε τι έχουν να μας πουν;
Στο υπουργείο Πολιτισμού δόθηκαν χρηματοδοτικά πρωτόκολλα και έγιναν έργα στο πλαίσιο των Α ΠΕΠ και του Β ΚΠΣ. Ευρωπαϊκά χρήματα, με προγράμματα που τα «έτρεξαν» από τη Μελίνα και τον Βαγγέλη Βενιζέλο ως υπουργοί, μέχρι τον Σταύρο Μπένο, της Ελισάβετ Παπαζώη και τον Θάνο Μικρούτσικο. Οι γενικοί γραμματείς που τα σήκωσαν στις πλάτες τους, ήταν ο Γιώργος Θωμάς και ο Ευγένιος Γιαννακόπουλος, με τη βοήθεια της Βαρβάρας Μπελεζίνη ως ειδικής γραμματέως.
Η Λίνα Μενδώνη έγινε ΓΓ στο ΥΠΠΟ το 1999, έτος που έκλεινε το Β ΚΠΣ (με προϋπολογισμό 126 δις δρχ). Εκεί ολοκλήρωσε την απόκτηση τεχνογνωσίας, έχοντας ήδη γνώσεις και πείρα, φρόντισε να μάθει τα μυστικά των προγραμμάτων και έκλεισε με υπεραπορρόφηση το Β ΚΠΣ. Κρατήστε αυτή τη λέξη, θα μας χρειαστεί.
Το επόμενο, Γ ΚΠΣ, ξεκίνησε με έναν προϋπολογισμό 450 δισ δρχ (δραχμή ήταν τότε το νόμισμά μας) και διεκδίκησε ακόμα περισσότερα, τα οποία απορρόφησε.
Ήταν τα χρυσά χρόνια των κοινοτικών χρηματοδοτικών πρωτοκόλλων, με μόλις 10% των χρημάτων να διατίθεται από εθνικούς πόρους.
Από χρήματα του Γ ΚΠΣ χρηματοδοτήθηκαν νέα μουσεία, όπως το Μουσείο Ακροπόλεως, τα διαχρονικά μουσεία των Πατρών της Λάρισας και της Αίγινας, τα αρχαιολογικά μουσεία Πέλλας, Πυθαγορείου Σάμου, Άρτας, Αλεξανδρούπολης, Αρχαίας Ήλιδος, Χανίων, Σπάρτης, Χαλκίδας, το Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου και το νέο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς. Επεκτάθηκε και βελτιώθηκε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και χρηματοδοτήθηκαν έργα μεγάλης έκτασης στα μουσεία του Ηρακλείου, της Θεσσαλονίκης, των Δελφών κ.α.
Παρεμβάσεις έγιναν στους αρχαιολογικούς χώρους της Ολυμπίας, της Ελευσίνας, του Μαραθώνα, των Δελφών, της Κορίνθου κ.α. όπως και στην Ακρόπολη των Αθηνών, στην Ακρόπολη των Μυκηνών, στην αρχαία Τίρυνθα, στα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου Επιδαύρου, στον Ναό Επικουρίου Απόλλωνος, στο Ακρωτήρι Θήρας, στη Δήλο, στη Λίνδο κ.α.
Το ΥΠΠΟ τερμάτισε πρώτο στην τελική απόδοση έργου. Ήδη είχε αυξηθεί το ποσόν που είχε αποσπάσει, και έφτασε στα 1,45 δις ευρώ. Στο ενδιάμεσο, η Λίνα Μενδώνη φρόντιζε να περνάνε συνέχεια από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μελέτες για έγκριση, ώστε να υπάρχει δεξαμενή με προς ένταξη έργα. Οι εγκρίσεις ανέρχονταν σε τριψήφιο αριθμό. Φυσικά, υπήρξε υπεραπορρόφηση κονδυλίων. Αφού υπήρχαν μελέτες, όποια χρήματα δεν απορροφούσαν άλλα υπουργεία, τα διεκδικούσε ο Πολιτισμός. Έτσι το ποσοστό έφτασε το 107%.
Στο Δ ΚΠΣ, (ΕΣΠΑ 2007- 20013) η Λίνα Μενδώνη δεν ήταν ΓΓ και ο πολιτισμός δεν έλαβε δικό του επιχειρησιακό πρόγραμμα. Επειδή υπήρχαν ώριμες μελέτες, ξεκίνησε από το 2006 η ανάθεση έργων. Πλην, η δεξαμενή που παρελήφθη, άδειασε. Και το Δ ΚΠΣ άρχισε να αργεί…
Η Λίνα Μενδώνη επέστρεψε στο υπουργείο ως ΓΓ και έβαλε στοίχημα με τον εαυτό της και τις υπηρεσίες να εξετάσουν σε ελάχιστους μήνες 200 μελέτες ωρίμανσης για να προλάβουν την ένταξή τους στο ΕΣΠΑ. Η αποστολή επετεύχθη. Έγιναν πολλοί αγώνες δρόμου με τη βοήθεια των στελεχών του υπουργείου και των εργαζομένων ώστε και τα έργα να γίνουν και τα χρήματα να απορροφηθούν και να μην επιστραφούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι έτσι, εντάχθηκαν πολλά έργα και το ΕΣΠΑ ολοκληρώθηκε και πάλι με υπεραπορρόφηση. Τα χρήματα που κατευθύνθηκαν σε σημαντικά και μικρότερα έργα άγγιξαν το ένα δισ. ευρώ. Στόχος, όλα τα έργα να έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα και να βοηθούν τόσο τις τοπικές κοινωνίες όσο και, συνολικά, τον πολιτισμό και τον τουρισμό.
Στο επόμενο ΕΣΠΑ, 2014- 2020, τα πράγματα πήγαν από το κακό στο χειρότερο. Το παρέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν το έτρεξε και πολύ. Αποτέλεσμα, κάποια έργα που θα έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί να μείνουν στη μέση και να «φορτωθούν» στο επόμενο ή να χαθούν δεκάδες εκατομμύρια σε κονδύλια. το σημαντικότερο «φάουλ» εδώ είναι πως με την άγονη αντιπαράθεση για τα αρχαία του μετρό Θεσσαλονίκης, η Ελλάδα κινδυνεύει να υποχρεωθεί να επιστρέψει πολλά δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μη ολοκλήρωση του έργου. Θα δείξει…
Είμαστε προ των πυλών του επόμενου ΕΣΠΑ και προκειμένου να καταρτισθούν οι προτάσεις, η υπουργός Πολιτισμού «όργωσε» την Ελλάδα πηγαίνοντας σε όλες τις περιφέρειες, και σε μερικές μάλιστα 2 και 3 φορές. Όχι μόνο επειδή ξέρει τις ανάγκες κάθε περιφέρειας. Αλλά και διότι είναι υπέρ του υπουργείου η συμμετοχή υπουργού σε διαπραγματεύσεις.
Ύστερα ήρθε η πανδημία. Και οι φήμες ότι η Λίνα Μενδώνη καταστρέφει (και) αρχαία. Πώς μπορεί αυτό να γίνει πιστευτό για έναν άνθρωπο που αγωνίστηκε να φέρει τόσα χρήματα στον πολιτισμό, ανήκει στα ακατάληπτα εκείνα που κάνουν την ψυχή άβυσσο…
