Θετική είναι η άποψη του κόσμου για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος καθώς 45,6% πιστεύει πως είναι λιγότερο βλαβερά για την υγεία σε σχέση με το κάπνισμα και ένα 37,4% έχει ήδη προτείνει σε κάποιον καπνιστή να σταματήσει το κάπνισμα τσιγάρων και να δοκιμάσει μια εναλλακτική λύση.
Το συγκεκριμένο συμπέρασμα ανέδειξε η πανελλαδική έρευνα «Πανδημία, Lockdown και Κάπνισμα-Συνήθειες και Κοινωνικές Τάσεις» της εταιρείας Marc για λογαριασμό της Παπαστράτος που διεξήχθη τον Μάρτιο σε περισσότερα από 1200 νοικοκυριά στα αστικά κέντρα αλλά και την περιφέρεια.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η έμφαση που φαίνεται να δίνει το κοινό στην επιστήμη και την καινοτομία που εμπεριέχεται στα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος. Συγκεκριμένα ένα 91,1% του συνολικού ερωτηθέντος πληθυσμού δηλώνει πως για την επιλογή του σωστού εναλλακτικού προϊόντος καπνίσματος θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η επιστήμη και η τεχνολογία που βρίσκεται σε αυτό. Αξιοσημείωτο είναι ότι την ίδια άποψη μοιράζεται και το 92,7% των μη καπνιστών που, παρότι δεν έχει σχέση με τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, φαίνεται επίσης να κατανοεί τη δυνητική αξία τους για τη μείωση της βλάβης του καπνίσματος.
Ένα γεγονός που προκαλεί συγκρατημένη αισιοδοξία για την προοπτική να καταφέρουν να παίξουν κρίσιμο ρόλο στον αγώνα για τη μείωση και διακοπή του καπνίσματος, σε συνδυασμό με το ότι 6 στους 10 ερωτηθέντες (60,5%) δήλωσαν πως εάν κάποιος κοντά τους χρησιμοποιεί μια εναλλακτική λύση χωρίς καπνό, δεν τους ενοχλεί σε σύγκριση με κάποιον που καπνίζει τσιγάρα. Επιπλέον η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού (πάνω από 88%) πιστεύει πως θα πρέπει να έχουν αξιόπιστη ενημέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις καπνίσματος.
Άξιο αναφοράς είναι ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 440.000 χρήστες εναλλακτικών προϊόντων στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και άνω των 300.000 που έχουν επιλέξει το προϊόν της Παπαστράτος που θερμαίνει τον καπνό αντί να τον καίει. Το οποίο πρόσφατα αδειοδοτήθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ως το πρώτο και μοναδικό προϊόν καπνού «διαφοροποιημένου κινδύνου» σε σχέση με το τσιγάρο και κατά συνέπεια καλύτερο για τη δημόσια υγεία.
Επιτακτική ανάγκη ενημέρωσης για τρόπους διακοπής καπνίσματος και εναλλακτικά προϊόντα
Στο πλαίσιο της ίδιας έρευνας, ωστόσο, έγινε εμφανές και ένα τεράστιο έλλειμμα ενημέρωσης του κοινού για τα οφέλη και τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος καθώς και για την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις εναλλακτικές, επιστημονικά τεκμηριωμένες, λύσεις.
Συγκεκριμένα πάνω από τους μισούς καπνιστές (51,1%) δήλωσαν πως δεν έχουν επαρκή ενημέρωση για τα οφέλη και τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος. Με την κατάσταση να είναι ακόμη δυσμενέστερη όσον αφορά τους νέους ηλικίας 21-34 καθώς το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 61,7%. Ενώ εξίσου εντύπωση προκαλεί ότι, παρά το γεγονός ότι 84,3% των καπνιστών ανησυχεί πως το κάπνισμα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους, το 18,4% αυτών δεν μπορεί καν να αναγνωρίσει ποιες είναι οι ουσίες στο τσιγάρο που τους βλάπτουν.
Η έλλειψη ενημέρωσης κυριαρχεί, το ίδιο έντονα, και στο πεδίο των εναλλακτικών προϊόντων. Συγκεκριμένα πάνω από 8 στους 10 καπνιστές (82,9%) αναφέρουν πως δεν έχουν επαρκή ενημέρωση για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος και πάνω από 1 στους 2 καπνιστές (51,6%) δηλώνουν πως δεν γνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ των συμβατικών τσιγάρων και των εναλλακτικών προϊόντων καπνού.
Ένα έλλειμμα το οποίο ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Marc, Θωμάς Γεράκης, επισημαίνει ως το πιο ανησυχητικό εύρημα της έρευνας, σχολιάζοντας: «Εδώ αρχίζει και ξετυλίγεται το μεγαλύτερο πρόβλημα που αναδεικνύει αυτή η έρευνα. Το οποίο, αν του έβαζα ένα τίτλο, θα ήταν έλλειψη ενημέρωσης. Μια έλλειψη πληροφόρησης που θεωρώ ότι είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι καταγράφεται στην έρευνα γιατί είναι πολύ δύσκολο να παραδεχθεί εύκολα κάποιος ότι δεν γνωρίζει κάτι. Θεωρώ ότι το ποσοστό της γνώσης είναι ακόμη χαμηλότερο».
Στο lockdown καπνίζουμε παραπάνω
Με βάσει τα παραπάνω φαίνεται ότι δεν είναι τυχαίο ότι η πανδημία μας πήγε ένα βήμα πίσω, ως κοινωνία, στο ζήτημα του καπνίσματος καθώς ένα ποσοστό 27,2% των καπνιστών δήλωσαν πως καπνίζουν περισσότερο εν μέσω πανδημίας. Ενώ ένα 7,1% ξεκίνησαν ξανά το κάπνισμα ενώ το είχαν διακόψει. Μια αύξηση της συχνότητας του καπνίσματος που συνδέεται εμφανώς με κατηγορίες που βιώνουν μεγαλύτερο άγχος, όπως οι γυναίκες, οι νέοι ηλικιακά, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι άνεργοι και όσοι μένουν στα αστικά κέντρα.
Αν και οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η γενική εικόνα δεν είναι ότι βρισκόμαστε σε μια χώρα που αυξάνεται το κάπνισμα, αλλά σε μια χώρα που οι καπνιστές είναι μειοψηφία, όπου έχουμε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό πρώην καπνιστών και όπου η τάση είναι να μειώνονται οι καπνιστές. Ένας στόχος, το τέλος του τσιγάρου, στον οποίο συμβάλει και η πρωτοβουλία για 1.000.000 λιγότερους καπνιστές έως το τέλος του 2021 που είχε εξαγγείλει πριν από ένα χρόνο η Παπαστράτος και η οποία παραμένει, παρά τις δυσκολίες λόγω πανδημίας, στον πυρήνα της στρατηγικής της.
Εκτός μόδας το κάπνισμα
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που αναδεικνύει έντονα η έρευνα είναι ότι, το να είσαι καπνιστής στην εποχή μας, είναι ξεπερασμένο, μη ελκυστικό και επιβλαβές για τις διαπροσωπικές σχέσεις. Συγκεκριμένα 70,7% των ερωτηθέντων μη καπνιστών θεωρεί πως το κάπνισμα αποτελεί μια ξεπερασμένη συνήθεια ενώ 1 στους 2 συμφωνεί ότι τα άτομα που καπνίζουν είναι λιγότερο ελκυστικά και επιθυμητά από αυτούς που δεν καπνίζουν.
Επιπλέον το 51,7% των καπνιστών με σύντροφο μη καπνιστή δηλώνουν πως η καπνιστική τους συνήθεια ενοχλεί τον/την σύντροφό τους (με το ποσοστό να ανεβαίνει στο 68,8% στα νεότερα ζευγάρια έως 34 ετών) και το 49% αναφέρει πως το κάπνισμα αποτελεί ξεκάθαρα αιτία διαφωνιών και καβγάδων μεταξύ του ζευγαριού. Το ίδιο που συμβαίνει, σε ποσοστό 18,5%, ακόμη και όταν καπνίζουν και οι δυο. Αντίστοιχα το 38,8% δηλώνει πως το κάπνισμα προκαλεί συχνά εντάσεις και τσακωμούς και γενικότερα με αγαπημένα πρόσωπα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
Άξιο επισήμανσης αποτελεί ότι η πιο δημοφιλής απάντηση, όσον αφορά το τι είναι το πιο ενοχλητικό πράγμα στο να έχεις σύντροφο καπνιστή, είναι με διαφορά η οσμή του τσιγάρου στο χώρο (30,7%). Με τον καπνό του τσιγάρου (22,3%) και τη μυρωδιά στα ρούχα/μαλλιά/χέρια (14,9%) να έρχονται να συμπληρώσουν τη σχετική τριάδα.
Η αυξανόμενη κοινωνική πίεση στους καπνιστές για να σταματήσουν το κάπνισμα ή να στραφούν σε καλύτερες, επιστημονικά τεκμηριωμένες εναλλακτικές, επεκτείνεται και στο ευρύτερο φιλικό και κοινωνικό τους περιβάλλον. Ξεκινώντας από το πόσο «καλοδεχούμενοι» αισθάνονται στα σπίτια άλλων (μία στις δύο οικογένειες δεν επιτρέπουν το κάπνισμα πουθενά στο σπίτι τους) ή πώς αισθάνονται οι μη καπνιστές όταν επισκέπτονται οι άλλοι τα σπίτια τους (το 61% των μη καπνιστών αναφέρει πως ενοχλείται γιατί δεν αισθάνεται άνετα σε χώρο με καπνό).
Αυτό που μπορεί να διακρίνει κάποιος είναι τη διαμόρφωση ενός κοινωνικού στίγματος απέναντι στους καπνιστές, που οδηγεί 1 στους 3 (34%) να δηλώνουν πως αισθάνονται συχνά άβολα σε παρέες που δεν καπνίζουν, ένα 30,6% να διατυπώνει την πεποίθηση ότι γίνονται διακρίσεις εις βάρος τους και ένα 13,6% να κρύβει ότι καπνίζει από αγαπημένα πρόσωπα ή φίλους.
Σχολιάζοντας τα στοιχεία της έρευνας, ο Σταύρος Δρακουλαράκος, Γενικός Διευθυντής Επικοινωνίας της Παπαστράτος, δήλωσε σχετικά: «Ένα χρόνο μετά το ανοιχτό κάλεσμα που απευθύναμε προς όλους με στόχο 1.000.000 λιγότερους καπνιστές έως το τέλος του 2021, βλέπουμε ότι ένας στους τέσσερις κατοίκους στην Ελλάδα, συνεχίζει αυτή τη βλαβερή συνήθεια. Την ίδια ώρα που οι καπνιστές αναζητούν αξιόπιστη ενημέρωση είτε για διακοπή είτε για αλλαγή σε καλύτερες, επιστημονικά τεκμηριωμένες εναλλακτικές του τσιγάρου και που, όπως φαίνεται από τα ευρήματα, η πλειονότητα της κοινωνίας θεωρεί το κάπνισμα μια ξεπερασμένη συνήθεια. Με οδηγό την επιστήμη και την τεχνολογία δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε την πορεία μας προς τη μεγάλη αλλαγή που απαιτεί η κοινωνία ώστε να οδηγηθούμε σε ένα μέλλον, όπου το τσιγάρο θα αποτελεί οριστικά παρελθόν. Ένα μέλλον που είναι πιο κοντά από ποτέ καθώς, με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο και την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών θα σταματήσουμε να πουλάμε τσιγάρα, εντός 10-15 ετών, σε πολλές χώρες του κόσμου».
