"- Εγώ ;
Με εκείνον;
Στο δάσος;
Το δέντρο θα μας μαρτυρήσει.
- Κόψε τα φύλλα του, δέσε τα κλαδιά και κλάδεψέ το"
Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα, μια από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές του 20ού αιώνα, ποιήτρια που γεφύρωσε με μοναδικό τρόπο τον μοντερνισμό με τη λυρική συγκίνηση, ολοκλήρωσε τη «Φαίδρα» το 1927 παραδίδοντάς μας μια από τις ψυχολογικά βαθύτερες εκδοχές του μύθου. Η Τσβετάγιεβα τοποθετεί όλη την ιστορία στο παλάτι του Θησέα στην Τροιζήνα εγκαθιδρύοντας δυο δραματουργικά δίπολα βασισμένα στη διαλεκτική του έρωτα ανάμεσα σε άντρα και γυναίκα.
Μετέγραψε τον μύθο της Φαίδρας και του Ιππόλυτου σε μια ποιητική αλληγορία που μας καλεί να αφυπνίσουμε τη σχέση μας με τη φύση και το ένστικτο. Το έργο ανεβαίνει από τις 5 Νοεμβρίου στο θέατρο «Προσκήνιο».
Μια σκηνική σύλληψη για πέντε πρόσωπα που επιχειρούν σ' έναν νεκρό τόπο να ανασυνθέσουν την χαμένη μας σχέση με την ελευθερία, την ερωτική επιθυμία και την ανάγκη για ένωση μέχρι θανάτου . Δύο ισχυρά δίπολα (Τροφός- Φαίδρα / Σύντροφος Ιππόλυτου- Ιππόλυτος) διαπραγματεύονται την ανάγκη για παρέκκλιση και για μια βουτιά στο χάος της επιθυμίας και του φυσικού σώματος , μπροστά στον Θησέα, που ενώπιόν του εκπληρώνεται μια προδιαγεγραμμένη μοίρα.
Η ποιήτρια
Η Ρωσίδα ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγιεβα (1892-1941) γεννήθηκε στη Μόσχα. Εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή το 1910 και λίγο αργότερα εγκατέλειψε τις εγκύκλιες σπουδές της και παντρεύτηκε τον Σεργκέι Έφρον. Το 1922, δηλώνοντας την αντίθεσή της στην Οκτωβριανή Επανάσταση, εγκατέλειψε την πατρίδα της και έως το 1939 έζησε στο εξωτερικό. Όταν επέστρεψε στη Σοβιετική Ένωση, η κόρη της φυλακίστηκε, ο άντρας της εκτελέστηκε και η ίδια τελικά αυτοκτόνησε. Είναι μια από τις σημαντικότερες ποιήτριες του 20ού αιώνα.
Για τη «Φαίδρα» της Τσβετάγιεβα
Γραμμένη από την ίδια την ποιήτρια πρωτίστως για να διαβάζεται –και όχι για να παίζεται επί σκηνής– η «Φαίδρα» έχει πλέον καθιερωθεί στο διεθνές δραματολόγιο. Οι ιδιαιτερότητες που αναγνωρίστηκαν στο έργο το 1927 (ασυνήθιστος χειρισμός του μύθου, ιδιοσυγκρασιακή ποιητική γλώσσα και στίξη) αποτελούν σήμερα αποδείξεις του καινοτόμου ποιητικού οράματος της Τσβετάγιεβα, το οποίο επηρέασε ανεξίτηλα τη ρωσική και την παγκόσμια ποίηση.
Η Φαίδρα ερωτεύεται τον πρόγονό της Ιππόλυτο, γιο του Θησέα από την Αμαζόνα Ιππολύτη, ξακουστό για την ομορφιά του, πιστό στην παρθένα Άρτεμη, τη θεά του κυνηγιού. Τον γνωρίζει για πρώτη φορά στην Τροιζήνα, στο παλάτι του Θησέα. Εκεί είχε στείλει τον Ιππόλυτο ο πατέρας του πριν από τον γάμο του με τη Φαίδρα, ώστε ο μεν Ιππόλυτος να παραλάβει την εξουσία της Τροιζήνας, ενώ τα παιδιά που θα έκανε ο Θησέας με τη Φαίδρα να τον διαδεχτούν στην Αθήνα. Έτσι, θα αποφεύγονταν οι διαμάχες για τη διαδοχή και θα εξασφαλιζόταν η ειρήνη. Εκεί στην Τροιζήνα, στο ιερό της Αφροδίτης, υπήρχε μια μυρτιά, πίσω από την οποία στέκεται η Φαίδρα και βλέπει τον Ιππόλυτο να γλεντοκοπά με τους συντρόφους του στο κυνήγι.
Η Φαίδρα καταλαμβάνεται από σφοδρό πόθο και ύστερα από πιέσεις της αγαπημένης της τροφού, στέλνει στον θετό της γιο ένα γράμμα (γραμμένο από την ίδια την Τροφό), όπου του εξομολογείται τα αισθήματά της και ζητά να τον συναντήσει. Ο Θησέας λείπει από το παλάτι. Ο Ιππόλυτος την αποκρούει σκαιώς και φεύγει από την Τροιζήνα. Η Φαίδρα, συντετριμμένη από την απόρριψη του Ιππόλυτου, αποφασίζει να αυτοκτονήσει και κρεμιέται στη μυρτιά από το ζωνάρι της. Η Τροφός αποφασίζει τότε να πάρει εκδίκηση για τη χαμένη κόρη.
Ο Θησέας επιστρέφει, βρίσκει το παλάτι άδειο, τη γυναίκα του νεκρή και, ακούγοντας την Τροφό να ενοχοποιεί τον Ιππόλυτο για μοιχεία, καταριέται τον γιο του ζητώντας από τον θεϊκό πατέρα του Ποσειδώνα να τον σκοτώσει. Ένας ταύρος βγαίνει από τη θάλασσα υπό τις προσταγές του Ποσειδώνα, συναντά τον Ιππόλυτο να οδηγεί το άρμα του, τα άλογα τρομάζουν, κόβουν τα λουριά που τα συνδέουν με το άρμα, ο Ιππόλυτος τυλίγεται με αυτά και σκοτώνεται πάνω στις πέτρες όπου τον σέρνουν τα άλογα.
Στην τελική σκηνή του έργου, ο Θησέας απαγορεύει να εισέλθει η σωρός του Ιππόλυτου στην Τροιζήνα και αρνείται στον νεκρό γιο του τις ταφικές τιμές – τον θεωρεί ένοχο βαριάς ύβρης. Όμως, την κρίσιμη στιγμή ένας υπηρέτης αποκαλύπτει το γράμμα με το οποίο η Φαίδρα είχε εξομολογηθεί τον έρωτά της. Με αυτόν τον τρόπο, ο ρόλος της τροφού αποκαλύπτεται.
Το έργο κλείνει με τον Θησέα να παραχωρεί συγχώρεση προς όλους, υποδεικνύοντας ότι οι μοίρες των ανθρώπων είναι έρμαια στα χέρια των θεών και ότι ο ίδιος έχασε τον γιο του και τη γυναίκα του επειδή η Αφροδίτη τον εκδικήθηκε για τον τρόπο με τον οποίο είχε εγκαταλείψει στη Νάξο τη δεύτερη γυναίκα του –και αδερφή της Φαίδρας– Αριάδνη.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Χρήστος Χρυσόπουλος
Σύμβουλος μετάφρασης: Έλενα Ριζίκοβα
Διασκευή: Θεοδώρα Καπράλου
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Βοηθός σκηνοθέτη: Γκέλυ Καλαμπάκα
Σκηνικό: Μαρία Πανουργιά
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Μουσική: Γιώργος Πούλιος
Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα
Παραγωγή: ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ
Παίζουν:
Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Στεφανία Γουλιώτη, Αλεξία Καλτσίκη, Αναστάσης Ροιλός, Μιχάλης Σαράντης
