Πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση, οι εκπομπές CO₂ ήταν πολύ χαμηλές. Η αύξηση των εκπομπών ήταν σχετικά αργή ακόμα και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Το 1950 ο πλανήτης εξέπεμπε 6 δισεκατομμύρια τόνους CO₂.Το 1990 όμως τα αέρια του θερμοκηπίου σχεδόν πενταπλασιάστηκαν φτάνοντας τα 25 δισεκατομμύρια τόνους, ενώ σήμερα, παρά μια σχετική επιβράδυνση από την παγκόσμια οικονομική κρίση και την επιδρομή της επιδημίας covid, αγγίξαμε τα 36 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως.
Επίσης, μέχρι και τον 20ό αιώνα, στις παγκόσμιες εκπομπές κυριαρχούσαν η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1900, περισσότερο από το 90% των εκπομπών παρήχθησαν στην Ευρώπη ή τις ΗΠΑ. Ακόμη και μέχρι το 1950, οι δυο αυτές περιοχές αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 85% των εκπομπών. Όμως τις τελευταίες δεκαετίες αυτό έχει αλλάξει σημαντικά. Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα βλέπουμε μια σημαντική αύξηση των εκπομπών στον υπόλοιπο κόσμο, ιδιαίτερα σε ολόκληρη την Ασία, και κυρίως στην Κίνα. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη αντιπροσωπεύουν τώρα λίγο λιγότερο από το ένα τρίτο.
Η Ελλάδα, μια απ’ τις πιο περίεργες χώρες στον κόσμο, αγωνιζόταν το 2000 να πείσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να της επιτραπεί - σε αντίθεση με τις άλλες χώρες μέλη – να αυξήσει τις εκπομπές της κατά 25%. Αντ’ αυτού όμως οι εκπομπές μειώνονταν – ως ένα βαθμό δικαιολογημένα λόγω του Φυσικού Αερίου – αλλά κανείς δεν περίμενε να μειωθούν κατά 8% καθιστώντας τη χώρα τρίτη στην παγκόσμια κατάταξη με βάση τη γενική βαθμολογία. Μαγική εικόνα, ή μήπως δεν ξέρουμε να μετράμε, σαν τα τρία μερμηγκάκια;
Το ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου βρίσκεται σε εξέλιξη, και ότι τα χειρότερα των σεναρίων βρίσκονται μπροστά μας, δε χωράει αμφιβολία. Εκείνο που πρέπει όμως να μας προβληματίζει είναι οι τεράστιες ανατροπές, όπως οι παραπάνω που καθιστούν επισφαλή κάθε πρόβλεψη, όπως επίσης και το ποια είναι εντέλει η αποτελεσματικότητα των μέτρων. Είναι θέμα μηχανισμών; Είναι ζήτημα χρημάτων; Υπάρχει πρόβλημα με την τεχνολογία και την επιστήμη;
Είναι λάθος να εστιάζουμε σε συνθήματα του τύπου “άρνηση των πλουσίων να πληρώσουν”ή σε διαρροές του τύπου “αποφασίστηκε αύξηση της φορολογίας μέχρι και 15% στις πολυεθνικές”. Είναι λάθος να βγάζουμε συμπεράσματα για τα αποτελέσματα των διεθνών διασκέψεων αν δεν ξέρουμε ακριβώς το παρασκήνιο και ποιο είναι το διακύβευμα κάθε φορά. Άλλωστε οι αποφάσεις, που έχουν παρθεί πολύ πιο πριν απ’ την όποια Γλασκώβη, δεν είναι καθόλου σίγουρο πως αφορούν την καρδιά του προβλήματος. Έχουν να κάνουν πολύ περισσότερο με τον διεθνή ανταγωνισμό, το εμπόριο, το prestige, τον διαχρονικό λαϊκισμό όλων των πλευρών, και συχνά με την άγνοια του κινδύνου. Τότε τί; Η κοινωνία των πολιτών; Άλλο ένα ανέκδοτο.
*Ο κ. Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι περιβαλλοντολόγος, συγγραφέας και τ. υφυπουργός.
