Σαραντατρία χρόνια μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο η ισπανική κυβέρνηση αναμένεται να εγκρίνει σήμερα διάταγμα που θα επιτρέπει την εκταφή της σορού του από το μαυσωλείο όπου ενταφιάστηκε η σορός του, στην Κοιλάδα των Πεσόντων (Valle de los Caidos) που βρίσκεται σε απόσταση 50 χλμ από την Μαδρίτη.
«Η Ισπανία δεν μπορεί να επιτρέψει, ως εδραιωμένη και ευρωπαϊκή δημοκρατία, σύμβολα που διχάζουν τους Ισπανούς», είχε δηλώσει τότε τονίζοντας ότι η ύπαρξη ενός μαυσωλείου που στεγάζει την σορό ενός δικτάτορα θα ήταν αδιανόητη στην Γερμανία ή την Ιταλία, είχε δηλώσει ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ με την ανάληψη των καθηκόντων του.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να θέσει τέλος σε μια «ανωμαλία της δημοκρατίας, σε ένα μαυσωλείο λατρείας ενός δικτάτορα», είχε δηλώσει ο Αντερ Γιλ πρόεδρος της σοσιαλιστικής ομάδας στην Γερουσία.
Ο Φράνκο, νικητής του ισπανικού εμφυλίου πολέμου (1936-1939) που προκάλεσε ύστερα από πραξικόπημα κατά της Δεύτερης Δημοκρατίας, κυβέρνησε με σιδερένια πυγμή την χώρα μέχρι τον θάνατό του το 1975.
Εντιαφιάσθηκε στην Κοιλάδα των Πεσόντων στο πλευρό του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, ιδρυτή του φασιστικού κόμματος Φάλαγξ. Στο μνημειακό σύμπλεγμα που εκτείνεται σε έκταση 13,6 τ.χλμ δεσπόζει ένας σταυρός ύψους 150 μέτρων. Στο ίδιο μαυσωλείο έχουν ενταφιαστεί οι σοροί 27.000 φρανκιστών μαχητών και 10.000 δημοκρατικών. Για τον λόγο αυτόν, ο δικτάτορας Φράνκο προέβαλε το μνημείο ως τόπο συμφιλίωσης.
Ωστόσο το μνημείο θεωρείται ταυτόχρονα σύμβολο διχασμού καθώς οι σοροί των δημοκρατικών απομακρύνθηκαν από ομαδικούς τάφους και νεκροταφεία και ενταφιάσθηκαν εκεί χωρίς να ζητηθεί η άδεια των συγγενών τους. Παράλληλα, περίπου 20.000 πολιτικοί κρατούμενοι συμμετείχαν στην οικοδόμηση του μαυσωλείου (1940-1959).
Σύμφωνα με τα στοιχεία του δημόσιου οργανισμού που διαχειρίζεται το μαυσωλείο, οι επισκέψεις αυξήθηκαν δραματικά μετά την ανακοίνωση του Σάντσεθ: 38.269 τον Ιούλιο, έναντι 23.135 τον Ιούνιο.
Εδώ και περισσότερο από δύο μήνες, η κυβέρνηση, η οποία στηρίζεται σε απόφαση υπέρ της εκταφής που εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο το 2017, εργάζεται διακριτικά για να βρει την κατάλληλη νομική φόρμουλα.
Το κυβερνητικό διάταγμα που αναμένεται να εγκριθεί σήμερα από το υπουργικό συμβούλιο, στην συνέχεια πρέπει να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο, όπου οι Σοσιαλιστές μπορούν να στηριχθούν στις ψήφους των Podemos και των Καταλανών και βάσκων αυτονομιστών για να εξασφαλίσει την πλειοψηφία.
Το λογικότερο σενάριο θα ήταν η μεταφορά της σορού του Φράνκο στον οικογενειακό τάφο του κοιμητηρίου του Πάρδο, κοντά στην Μαδρίτη. Ομως η οικογένεια του δικτάτορα είναι κατηγορηματικά αντίθετη με την εκταφή.
Σε μία ένδειξη της πόλωσης που επικρατεί στην χώρα σχετικά με τις μνήμες του εμφυλίου πολέμου και του φρανκισμού, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα ανακοίνωσε ότι θα καταθέσει προσφυγή ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου.
«Ο Σάντσεθ προτιμά να ξεθάβει τα φαντάσματα του παρελθόντος παρά να προσελκύσει τους ανθρώπους με το μέλλον. Ενδιαφέρεται περισσότερο να ανοίξει τα επουλωμένα τραύματα του χειρότερου παρελθόντος μας παρά να επικεντρωθεί στο καλύτερο παρόν μας», δήλωσε ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος Πάμπλο Κασάδο.
Περάν της εκταφής του Φράνκο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τον Ιούλιο την πρόθεσή της να συγκροτήσει μία επιτροπή αλήθειας για την δικτατορία του Φράνκο, απολογισμού των θυμάτων του εμφυλίου πολέμου και του φρανκικού καθεστώτος και ακύρωσης των αποφάσεων των εκτάκτων δικαστηρίων του δικτατορικού καθεστώτος.
