Ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή το νομοσχέδιο με το οποίο εκσυγχρονίζεται το ρυθμιστικό πλαίσιο για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στη χώρα μας. Στις νέες ρυθμίσεις λαμβάνονται υπόψη η εμπειρία που έχει αποκτηθεί από την εφαρμογή της νομοθεσίας την τελευταία περίπου 15ετία, οι επιστημονικές εξελίξεις στον κλάδο της ιατρικής υποβοήθησης στην ανθρώπινη αναπαραγωγή καθώς και κοινωνικοοικονομικές τάσεις της εποχής μας.
Κατ’ ουσία, ενισχύεται ο φιλελεύθερος, προοδευτικός χαρακτήρας των υφιστάμενων ρυθμίσεων, δίνοντας στο άτομο περισσότερους βαθμούς ελευθερίας. Οι πλέον σημαντικές αλλαγές γίνονται με σεβασμό στην αρχή της αυτοκτησίας σύμφωνα με την οποία το άτομο έχει αποκλειστική κυριότητα στο δικό του σώμα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει όπως επιθυμεί εφ’ όσον ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει να διαθέσει το σώμα του δεν προκαλεί βλάβη σε άλλους. Παράλληλα διαφυλάσσονται θεμελιώδη δικαιώματα όπως αυτά της μητρότητας, της δημιουργίας οικογένειας και της προστασίας της υγείας.
Ο προσανατολισμός αυτός είναι εμφανής σε διάφορες διατάξεις. Μεταξύ άλλων αυτών προβλέπεται η δυνατότητα της κρυοσυντήρησης γενετικού υλικού, πέρα από ιατρικούς, και για κοινωνικούς λόγους η οποίοι σχετίζονται για παράδειγμα με τον οικογενειακό προγραμματισμό, την επιλογή σταδιοδρομίας, την προοπτική μιας συμβιωτικής σχέσης κ.α..
Στο εξής οι γυναίκες μπορούν να διατηρήσουν τα ωάρια τους για να τα χρησιμοποιήσουν όταν επιλέξουν να τεκνοποιήσουν, αντί να καταφύγουν σε γενετικό υλικό από άλλη δότρια καθώς λόγω ηλικίας είναι πολύ πιο δύσκολο ή και αδύνατο να γονιμοποιηθούν τα δικά τους.
Η επιλογή της κρυοσυντήρησης για κοινωνικούς λόγους συνδυάζεται με τη δυνατότητα της γυναίκας να επιλέξει την κρυοσυντήρηση των ωαρίων της χωρίς τη συναίνεση του συζύγου ή του συντρόφου της - αν πρόκειται για σύμφωνο συμβίωσης - καθώς και να τα χρησιμοποιήσει ελεύθερα σε περίπτωση διαζυγίου, διάστασης, λήξης ή καταγγελίας του συμφώνου συμβίωσης.
Καταργείται η υποχρεωτική ανωνυμία των δοτών γενετικού υλικού και αντικαθίσταται με την ευέλικτη ρύθμιση της «τριπλής επιλογής»: την ανωνυμία, την πλήρη επωνυμία – και τα δύο με επιλογή του δότη - και τη σχετική επωνυμία. Στην τελευταία είναι το παιδί το οποίο με την ενηλικίωσή του μπορεί να ζητήσει να λάβει γνώση της ταυτότητας του δότη, μια επιλογή που αιτιολογείται επίσης από την πρόοδο της εξατομικευμένης ιατρικής και φαρμακολογίας, στην οποία έχει ιδιαίτερη σημασία η γνώση του γενετικού προφίλ του ασθενούς.
Επίσης, για πρώτη φορά ιδρύεται και λειτουργεί μονάδα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και τράπεζας κρυοσυντήρησης στο Νοσοκομείο Αττικόν όπου τα οροθετικά άτομα θα μπορούν να υποβληθούν σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, εφ’ όσον πληρούνται οι προβλεπόμενες από τον νόμο προϋποθέσεις για θεραπεία.
Από τις αλλαγές που ενδεικτικά αναφέρθηκαν γίνεται αντιληπτό ότι η φιλοσοφία των βελτιώσεων συνοψίζεται στη φράση: «το σώμα μου, μού ανήκει», χωρίς να παραβλέπονται άλλοι σκοποί όπως η συμβολή στην αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας ή η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των σχετικών υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού. Η εθνική νομοθεσία για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή επανακτά τη θέση της μεταξύ των πιο προοδευτικών και φιλικών διεθνώς. Με σεβασμό στην προσωπική αυτονομία και στη δυνατότητα του ατόμου να έχει περισσότερες ελευθερίες επιλογής. Ειδικά όταν πρόκειται για επιλογές ζωής, όπως η μητρότητα.
* Ο Βασίλης Γιόγιακας είναι ιατρός καρδιολόγος, βουλευτής Θεσπρωτίας της Νέας Δημοκρατίας
