Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο για την λειτουργία των τεχνοβλαστών (spin off εταιρειών) των ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων της χώρας.
Είναι χαρακτηριστικό πως κατά τη διάρκεια συζητήσεων μας με το Υπουργείο Παιδείας συνειδητοποιήσαμε πως επικρατούσε σύγχυση, καθώς κάθε ερευνητικό κέντρο και ΑΕΙ παρουσίαζε διαφορετικό τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι τεχνοβλαστοί τους.
Το φθινόπωρο του 2019 συμφωνήσαμε πως έπρεπε να νομοθετήσουμε έναν κοινό, ξεκάθαρο, απλό και λειτουργικό πλαίσιο που θα διευκολύνει τους ερευνητές και τους καθηγητές στο να δημιουργούν και να λειτουργούν τους τεχνοβλαστούς.
Στη συνέχεια ανατέθηκε στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) σε ειδική επιτροπή, το Τομεακό Επιστημονικό Συμβούλιο (ΤΕΣ) Μεταφοράς Τεχνολογίας και Διανοητικής Ιδιοκτησίας στο οποίο συμμετέχουν ερευνητές και καθηγητές από ακαδημαϊκά ιδρύματα και Ερευνητικά Κέντρα όλης της χώρας, η διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των τεχνοβλαστών.
Το ΤΕΣ ολοκλήρωσε τις εργασίες του πριν λίγες ημέρες και στην συνέχεια παρέδωσε στην κυβέρνηση την τελική πρόταση η οποία σύντομα θα είναι και νόμος του κράτους.
Τι όμως είναι οι τεχνοβλαστοί;
Οι εταιρίες τεχνοβλαστοί είναι νέες επιχειρήσεις που έχουν ως αντικείμενο την εκμετάλλευση της γνώσης που παράγεται σε ερευνητικά κέντρα, από άτομα υψηλού επιπέδου επιστημονικής και τεχνικής εκπαίδευσης ή και από ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς οργανισμούς, με την συνδρομή ιδιωτικών κεφαλαίων και χρηματοδοτικών οργανισμών.
Με το επικείμενο νομοσχέδιο, δημιουργείται ένα νέο θεσμικό πλαίσιο με το οποίο θα δίνονται κίνητρα για την ενίσχυση της καινοτομίας μέσω των πανεπιστημιακών εταιρειών ή των ερευνητικών κέντρων -τεχνοβλαστών.
Απλοποιούμε τις διαδικασίες ίδρυσης και ανάπτυξής τους και φιλοδοξούμε στην ριζική αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας τους, καθώς σήμερα υπάρχει ένα κατακερματισμένο, αναχρονιστικό και ελλιπές νομικό πλαίσιο που ταυτόχρονα δεν παρέχει καμία νομική ασφάλεια, ούτε κίνητρα σύστασης από τους ερευνητές και τους ερευνητικούς φορείς.
Στόχος μας είναι να οριστεί με σαφήνεια ποιες θα είναι οι εταιρείες-τεχνοβλαστοί, ποιο θα είναι το αντικείμενό τους, πώς θα τους εκχωρείται η αξιοποίηση της διανοητικής ιδιοκτησίας, ποια είναι η διαδικασία ίδρυσης εταιρείας-τεχνοβλαστού, τον τρόπο που μπορούν να συμμετέχουν οι ερευνητές και τη σχέση ερευνητή με τον ερευνητικό φορέα.
Επίσης, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θα καταγράφονται, μεταξύ άλλων, τα προαπαιτούμενα μιας σύμβασης τεχνοβλαστού, ώστε να ορίζεται η σχέση του με τον ερευνητικό φορέα από τον οποίο προέρχεται (δικαιώματα αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων, όροι χρήσης εργαστηρίων, κατανομή εσόδων κ.ά.), οι όροι/προϋποθέσεις εταιρικής συμμετοχής τρίτων (επένδυση σε εταιρεία-τεχνοβλαστό), καθώς και ένα πλαίσιο κινήτρων για τη δημιουργία και ανάπτυξη τους.
Το νομοσχέδιο, καθορίζει την ιδιοκτησία των ερευνητικών οργανισμών επί των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας επί των ερευνητικών αποτελεσμάτων καθηγητών και ερευνητών.
Επιλύει και γραφειοκρατικά ζητήματα για τα οποία μέχρι σήμερα υπήρχε νομική ασάφεια, όπως ο τρόπος αξιοποίησης της διανοητικής ιδιοκτησίας και γνώσης από την εταιρεία, ποιο είναι όργανο απόφασης για το αν θα ιδρυθεί τεχνοβλαστός (στην περίπτωση των ΑΕΙ, το πρυτανικό συμβούλιο και στην περίπτωση ερευνητικού κέντρου ή κάθε άλλου ερευνητικού οργανισμού, το διοικητικό συμβούλιο).
Παράλληλα, καθορίζεται τι πρέπει να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον η σύμβαση ενός τεχνοβλαστού, πώς συμμετέχει ο καθηγητής ή ο ερευνητής σε έναν τεχνοβλαστό, πώς συμμετέχει ο ερευνητικός οργανισμός, ποια κίνητρα δίνονται για την ίδρυση και ανάπτυξη τεχνοβλαστών σε ερευνητές και ερευνητικούς φορείς και ποια αντικίνητρα αίρονται.
Η επένδυση στην έρευνα και καινοτομία είναι στρατηγική προτεραιότητα της κυβέρνησης. Δίνουμε λύσεις σε ένα πρόβλημα που χρόνιζε και περιόριζε την δυνατότητα αξιοποίησης της εγχώριας παραγόμενης έρευνας.
Σε συνδυασμό με την δράση για την στήριξη και ωρίμανση των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας, την δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών καινοτομίας, την δράση για τα κέντρα ικανοτήτων και άλλες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Ανάπτυξης προσπαθούμε να ενισχύσουμε την έρευνα και να την συνδέσουμε ακόμα πιο αποτελεσματικά με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.
Εάν δεν το κάνουμε τώρα, ώστε να είμαστε ανταγωνιστικοί σε παγκόσμιο επίπεδο, τότε πολύ απλά θα μας ξεπεράσουν οι εξελίξεις.
*O Χρίστος Δήμας είναι Υφυπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, Βουλευτής Κορινθίας
