Η ευκαιρία μοναδική. Σχεδιασμός από το μηδέν υποδομών, καλλιεργειών, όλης της τοπικής οικονομίας. Να γίνει η Β.Εύβοια, πρότυπο για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας. Εμπόδιο, η σάρωση της γραφειοκρατίας. Το κόστος, μπορεί να φτάσει και τα 5 δισ. ευρώ. Μόνο σίγουρο ότι δεν πρέπει πάνω στα καμένα να αναπαραχθεί η «παλιά» Εύβοια. Χρειάζονται λύσεις έξω από το κουτί. Μοντέλο Γρεβενών για συνενώσεις εγκαταλελειμμένων χωριών, μονάδες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, «πράσινος» τουρισμός. Δύο ειδικοί, ο καθηγητής φυσικών καταστροφών, Ευθύμιος Λέκκας και ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστος Ζερεφός καταθέτουν στο Liberal τις απόψεις τους.
Αμφότεροι, βλέπουν ότι το project Εύβοια μπορεί να αποτελέσει οδηγό για την επόμενη μέρα της χώρας: Από τον τρόπο που χτίζουμε, τον τρόπο που καλλιεργούμε τα τρόφιμά μας, τον τρόπο που κάνουμε τουρισμό. Με νέους δρόμους, αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης και ηλεκτρισμού, εκσυγχρονισμό λιμένων, ακόμη και με συγχωνεύσεις πολύ μικρών οικισμών σε μεγαλύτερους με ανθεκτικά χωροταξικά σχέδια.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Δεν είναι μόνο ότι πρέπει να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις με την συνδρομή ειδικών και στη συνέχεια να εξευρεθούν οι πόροι για την υλοποίησή τους, που κατά τον Ευθύμιο Λέκκα μπορεί να φτάσουν τα 5 δισ. ευρώ. Είναι ότι πρέπει να σαρωθεί η γραφειοκρατία, όπως έχει πει και ο πρωθυπουργός. Εύκολα σχεδιάζει κανείς νέους οικισμούς και μονάδες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων πάνω στο χάρτη. Η βούληση, τα εργαλεία και οι γνώσεις υπάρχουν. Και αν η ελληνική γραφειοκρατία τα μπλοκάρει όλα αυτά; Ωραία ιδέα ακούγεται η συγχώνευση χωριών. Και αν αυτή σκοντάψει σε διεκδικήσεις περιουσιών ;
Η γραφειοκρατία πάντα ανθίσταται σε κάθε προσπάθεια να αποψιλωθεί από αρμοδιότητες που απέκτησε εδώ και δεκαετίες. Βέβαια ο πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί ότι για να ορθοποδήσουν οι πυρόπληκτοι - όχι μόνο της Εύβοιας, αλλά παντού - η γραφειοκρατία θα σαρωθεί.
«Έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να σαρώσουμε την γραφειοκρατία. Η καλύτερη απόδειξη είναι το ψηφιακό κράτος το οποίο πολλοί πίστευαν ότι είναι παντελώς ανέφικτο να γίνει στη χώρα μας κι όμως σήμερα είναι ήδη μία πραγματικότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Το ελπίζω ειλικρινά», απαντά ο Ευθ. Λέκκας, μεταφέροντας την εμπειρία του όπου «ο κάθε δημόσιος υπάλληλος, οχυρωμένος πίσω από τους νόμους για το περιβάλλον, μπορεί να μπλοκάρει τα παραπάνω, είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει». Ο τελευταίος δεν αποκλείεται να συμμετάσχει στην ομάδα που υπό τον Σταύρο Μπένο θα αναλάβει το «σχέδιο Εύβοια».
Υπάρχει βέβαια ένα βασικό ζήτημα. Τα στενά περιθώρια χρόνου τουλάχιστον ως προς το πρώτο στάδιο εφαρμογής του σχεδίου, ώστε να συγκρατηθεί ο τοπικός πληθυσμός στη Β.Εύβοια. Κάθε δράση επομένως στον κοινωνικό, οικονομικό, περιβαλλοντικό και τουριστικό τομέα, θα πρέπει να περιλαμβάνει τρία στάδια, το βραχυπρόθεσμο, το μεσοπρόθεσμο και το μακροπρόθεσμο.
- Το βραχυπρόθεσμο, με αποζημιώσεις - εξπρές σε πυρόπληκτους και κομβικά αντιδιαβρωτικά - αντιπλημμυρικά έργα με χρήση καινοτομιών και έξυπνων τεχνολογιών. Τετάρτη ανοίγει η πλατφόρμα arogi.gov.gr όπου οι πυρόπληκτοι θα δηλώνουν τις ζημιές με τα πρώτα ποσά να εκταμιεύονται προς τα τέλη Αυγούστου. Τα πρώτα από τα παραπάνω έργα πρέπει να είναι έτοιμα το αργότερο μέσα στον Σεπτέμβριο, ώστε να προληφθούν οι φθινοπωρινές πλημμύρες. Συνολικά, η πρώτη αυτή φάση πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το πολύ ως τα τέλη του 2021.
- Το μεσοπρόθεσμο, διάρκειας 2-3 ετών, που αφορά ένα νέο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό με νέα μεγάλα έργα σε δρόμους, σύγχρονα ανθεκτικά δίκτυα ύδρευσης - ηλεκτρισμού, αναβάθμιση των παμπάλαιων λιμενικών υποδομών. Σήμερα η διαδρομή Χαλκίδα-Αιδηψού χρειάζεται οδικώς 2,5 ώρες, ενώ οι λιμενικοί χώροι της Β.Εύβοιας έχουν εγκαταλειφθεί επί δεκαετίες. Μονόδρομος επομένως η αντικατάσταση απαρχαιωμένων και ούτως ή άλλως παρωχημένων υποδομών, με σύγχρονες, προσαρμοσμένες στην κλιματική κρίση. Στην ίδια ομάδα έργων, προτεραιότητα έχει η διατήρηση θέσεων εργασίας, μέσω από δράσεις που αφορούν τον αγροτικό τομέα και γύρω από το δάσος.
- Το μακροπρόθεσμο, διάρκειας 5 έως 10 ετών. Στόχος ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός της επόμενης 30 - 40ετίας με ενίσχυση της απασχόλησης, κίνητρα για ανάπτυξη βιομηχανιών που συνδέονται με μεταποίηση αγροτικών προϊόντων (σήμερα η περιοχή δεν έχει ούτε μια), ενισχύσεις για ένα νέο τουριστικό μοντέλο, προσαρμοσμένο στην κλιματική κρίση. Το όριο της δεκαετίας μπαίνει στη λογική ότι τόσο χρειάζεται περίπου για να αναγεννηθεί από μόνο του το δάσος, δηλαδή εκείνα τα τμήματα που μπορούν να ανακάμψουν με ανθρώπινη υποβοήθηση.
Μοντέλο Γρεβενών για συνενώσεις χωριών
Σαν μοντέλο, για τη συγκράτηση του πληθυσμού στον τόπο τους, ο Ευθ. Λέκκας προτάσσει αυτό που είχε ακολουθηθεί μετά το σεισμό στα Γρεβενά το 1996. Μικρά χωριά που επλήγησαν από τις πυρκαγιές με ελάχιστους κατοίκους να συνενωθούν σε έναν οικισμό, ώστε να πιάσουν τόπο μέτρα όπως δάνεια και επιδοτήσεις και μαζί με τις ανακατασκευές και την γενικότερη ανοικοδόμηση να δημιουργηθούν ακμάζοντες οικισμοί με οικονομική ευρωστία. «Ανά πέντε χωριά θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα κεντρικό οικισμό, με ένα καινούργιο ανθεκτικό χωροταξικό σχέδιο, ώστε να μπορέσει οικονομικά να σταθεί στα πόδια του και να βοηθηθεί και η παραγωγική διαδικασία», προτείνει ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ.
Δεν είναι μόνο η Εύβοια
Ασφαλώς και η Εύβοια πρέπει να γίνει αποτελέσει μοντέλο πως θα αναγεννηθεί μια πλήρως κατεστραμμένη περιοχή από πυρκαγιά, με όραμα, νέα χωροταξία, σεβόμενοι πάντα το φυσικό περιβάλλον, αλλά δεν είναι η μόνη, εξηγεί ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών Χρήστος Ζερεφός. Είναι πολλές ακόμη.
Τόσο για την Εύβοια, όσο και για τις υπόλοιπες περιοχές που κάηκαν ή κινδυνεύουν περισσότερο από την κλιματική κρίση, έχει ήδη συσταθεί ειδική επιστημονική επιτροπή στην Ακαδημία Αθηνών για να επεξεργαστεί στρατηγικές για την επόμενη μέρα. Ένα πόρισμα που θα πάρει μήνες, που κατά καιρούς θα δημοσιεύονται επιμέρους του συμπεράσματα ώστε να τα αξιοποιήσει η πολιτεία και που στόχο έχει να προτείνει πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως είχε κάνει η Ακαδημία Αθηνών και προ δεκαετίας από κοινού με τη Τράπεζα της Ελλάδος.
Ζητήματα που αφορούν το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, τι πολιτικές στον αγροτικό τομέα, τον τουρισμό και σε άλλους τομείς πρέπει να ακολουθήσει η χώρα για να προσαρμοστεί στην κλιματική κρίση, θα τεθούν, όπως λέει ο Χρ. Ζερεφός, υπόψιν και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για ενδεχόμενη κοινή δράση. Εξάλλου, η κεντρική τράπεζα που παρακολουθεί από κοντά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην οικονομία συνεργάζεται στενά με την Ακαδημία. «Η Ελλάδα για να προσαρμοσθεί στην κλιματική κρίση θα πρέπει πρώτα να προστατευθεί από αυτήν», σημειώνει ο Χρ. Ζερεφός, που μιλά και αυτός για δύσκολες αποφάσεις, με κόστος και μια εντελώς νέα στρατηγική απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
