Όχι μόνο δεν «τσιμεντώνεται» η Ακρόπολη, αλλά βελτιώνονται σε δύο σημαντικά σημεία η κίνηση των επισκεπτών και των ΑΜΕΑ και προστατεύονται τα θεμέλια μνημείων (όπως του Παρθενώνα), σημειώνει γραπτώς ο πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως Μανόλης Κορρές. Ο διαπρεπής αρχιτέκτονας, ακαδημαϊκός και ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ με γραπτή παρέμβασή του καταρρίπτει τα fake news που διακινήθηκαν τις τελευταίες ημέρες από τον ΣΥΡΙΖΑ και τις αγαπημένες παραφυάδες του (αριστεριστές).
Η Ακρόπολη δεν υφίσταται κανενός είδους βλαπτικές μεταβολές και δεν θα μπορούσε άλλωστε. Επιστήμονες με την τεράστια πείρα και αφοσίωση, που εργάζονται δεκαετίες στην αναστήλωσή της, ελέγχουν εξονυχιστικά και εξετάζουν λεπτομερώς κάθε μελέτη πριν αυτή κατατεθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για την κατά νόμον γνωμοδότηση. Ο άνθρωπος που σηκώνει στους ώμους του μεγάλο βάρος για το αναστηλωτικό πρόγραμμα της Ακρόπολης βάζει τα πράγματα στη θέση τους με το κύρος της υπογραφής του και με τη διαβεβαίωση πως ο σχεδιασμός και η εκτέλεσή τους «υπόκεινται σε αρχές διεθνών για τα μνημεία συμβάσεων, που ήδη είναι ενσωματωμένες στην νομοθεσία πολλών χωρών όπως και της δικής μας.»
Στην επιστολή του ο κ. Κορρές, που εργάζεται στην Ακρόπολη από τη δεκαετία του '70, ασχολούμενος τότε με την αναστήλωση του Παρθενώνα και πλέον έχει διαδεχθεί τον Χαράλαμπο Μπούρα στην προεδρία της ΕΣΜΑ, τονίζει πως τα έργα αποτελούν δική του σύλληψη. Όπως σημειώνει, «στην παρούσα φάση το πρόγραμμα περιορίζεται στο πλέον επείγον σημείο, την κεντρική οδό, και σε μια οδό που ήδη υπάρχει και είναι και αυτή, όπως και η κεντρική, διαστρωμένη με σκυρόδεμα. Η δεύτερη οδός είναι «βοηθητική, αναγκαία για τη σύνδεση του κέντρου με τον νέο ανελκυστήρα για άτομα με κινητικά προβλήματα.»
Το πρόγραμμα για τη διάστρωση του κεντρικού δρόμου κίνησης από τα Προπύλαια μέχρι και μετά τον Παρθενώνα, φέρει την έγκριση ογκόλιθων της Ελλάδας που είχαν με την έναρξη των αναστηλώσεων, το 1975, αντιληφθεί πως ήταν ένα από τα πρώτα έργα που έπρεπε να γίνουν. Η τότε ΕΣΜΑ που είχε τον σχεδιασμό και την επίβλεψη αποτελούνταν από τους Ι. Μηλιάδη, Γ. Δοντά, Χ. Μπούρα, Ι. Τραυλό, Σ. Αγγελίδη, Θ. Σκουλικίδη, κ.α. Πρόκειται για επιστήμονες διεθνούς εμβέλειας. Πριν ξεκινήσουν οι εργασίες, έως το 1976, υπήρχε μονίμως στα Προπύλαια φορείο για τη μεταφορά τραυματιών λόγω των προβλημάτων που είχαν δημιουργηθεί στον κεντρικό δρόμο.
Όπως αναφέρει ο κ. Κορρές, η διάστρωση των δύο οδών αποτελεί «μέρος ενός ολικού σχεδίου για την αποκατάσταση των αρχαίων επιφανειών, η οποία κατά πολύ θα βελτιώσει τις συνθήκες θέασης των μνημείων από το επίπεδο αναφοράς που είχαν υπ’όψιν εκείνοι που τα σχεδίασαν.»
Κατά την κλασική εποχή, όλες οι επιφάνειες στην Ακρόπολη (εκτός μικρών εξαιρέσεων) ήταν καλυμμένες με απολύτως επίπεδες διαστρώσεις με μείγμα χαλίκων, αργίλου και ασβέστη (χάριν των οποίων σε πολλές θέσεις ο βράχος είχε απολαξευθεί έως και 20 εκ χαμηλότερα).
Αλλά εξ ίσου πολύτιμη θα είναι και η ασφάλιση έναντι φθοράς των εισέτι Ανασκαφής (1885-1891).»
Ο πρόεδρος της ΕΣΜΑ και μέλος του ΚΑΣ, αντιλαμβάνεται τον λόγο κάποιων αντιδράσεων. «Για τους παλαιότερους, όπως και εγώ» σημειώνει, «τέτοια έργα, παρά την επιστημονική ορθότητα και την κοινωνική χρησιμότητά τους, συνεπάγονται και απώλειες συναισθηματικής κυρίως φύσεως: εν προκειμένω κάτι από την παλαιά ρομαντική εικόνα που πάντοτε θα συντηρώ στις αναμνήσεις μου (με ανάμεικτα αισθήματα) θα χαθεί.
Όμως ό,τι κυρίως επιβάλλεται σε κάθε περίσταση ανάληψης ευθυνών είναι η στάθμιση οφέλους και απώλειας (που θα ήταν αχαριστία να μη τη δεχόμαστε, όταν τα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα). Με αυτή τη σύντομη αναφορά νομίζω ότι δίδεται απάντηση σε ανησυχίες που, όπως φαίνεται λόγω μη ενημέρωσης, εκφράσθηκαν από ευαίσθητους συμπολίτες μας».
Η γραπτή τοποθέτηση του Μανόλη Κορρέ με τίτλο «Οι νέες διαστρώσεις στην Ακρόπολη» είναι η ακόλουθη:
«Οι νέες διαστρώσεις στην Ακρόπολη γίνονται σε αντικατάσταση των έως τώρα διαστρώσεων, οι οποίες είχαν την αυτή σύσταση, δηλαδή κατάλληλη μίξη χαλικιών άμμου και τσιμέντου, με παρόμοιες αποχρώσεις. Δυστυχώς, οι επιφάνειες αυτές είχαν λόγω ηλικίας φθαρεί, σε βαθμό που η εξακολούθηση της συντήρησής τους με τοπικά μπαλώματα να είναι ένα τελείως ανεπαρκές ημίμετρο.
Οι παλαιές αυτές διαστρώσει έγιναν το 1976 βάσει σχεδίων και με επίβλεψη του αείμνηστου Γιάννη Τραυλού και είχαν ως κύριο γνώρισμα τη χρήση τεφρόχρωμου τσιμέντου και την σχετικά αδρή κατεργασία της επιφάνειας.
Το έργο ήταν ένα από τα πρώτα που έπρεπε να γίνουν, όταν μετά την πτώση της Δικτατορίας το Υπουργείο Πολιτισμού (Υπουργός τότε ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τρυπάνης) εγκαινίασε (Μάϊος 1975) το μακρόπνοο πρόγραμμα για την συντήρηση και αποκατάσταση των μνημείων της Ακρόπολης, αναθέτοντας το σχεδιασμό και την επίβλεψη σε μια διεπιστημονική επιτροπή ειδικών (Επιτροπή Συντηρήσεως μνημείων Ακροπόλεως, στο εξής ΕΣΜΑ), αποτελούμενη από τους Ι. Μηλιάδη, Γ. Δοντά, Χ. Μπούρα, Ι. Τραυλό, Σ. Αγγελίδη, Θ. Σκουλικίδη, κ.α.
Ο Γιάννης Τραυλός, προσέφερε τις γνώσεις του σε θέματα αρχαιολογικής τοπογραφίας και την εμπειρία του ως καταξιωμένος αναστηλωτής.
Ο ίδιος προέκρινε το σκυρόδεμα, όπως άλλωστε είχε πράξει και ο Πικιώνης σε παρόμοιες εργασίες, με τη διαφορά ότι η διάστρωση στην Ακρόπολη δεν μπορούσε να περιέχει ελεύθερη χρήση νέων ή αρχαίων μαρμάρων.
Τα τυχαία σκορπισμένα αρχαία μάρμαρα επί της οδού των Παναθηναίων, τον κεντρικό άξονα κίνησης των επισκεπτών, από τα Προπύλαια έως τον Παρθενώνα έπρεπε να μετακινηθούν για να συντηρηθούν και η οδός να διαστρωθεί, επειδή ήδη ήταν ολισθηρή και δύσβατη, πρόβλημα επιδεινούμενο συνεχώς λόγω της γοργής αύξησης του αριθμού των επισκεπτών.
Τα περιστατικά ολίσθησης και πτώσης επισκεπτών έως το 1976 ήταν πολυάριθμα και όχι τυχαία υπήρχε σε ετοιμότητα εντός των Προπυλαίων ένα φορείο, καλά ορατό στη βόρεια πλευρά της ανάβασης.
Τα τελευταία χρόνια η φθορά της υπάρχουσας διάστρωσης ήταν τόση, ώστε και πάλι να σημειώνονται ατυχήματα όπως τα παλιά χρόνια. Έτσι μετά από πρωτοβουλία της ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, η ΕΣΜΑ και η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, επεξεργάσθηκαν κάποιες πρώτες προτάσεις της Αρχαιολογικής Εφορείας Ακροπόλεως και κατέληξαν σε ό,τι σήμερα εκτελείται, ως συνέχεια του παλαιού έργου του Ι. Τραυλού, αλλά με τις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας για ένα ακόμη καλύτερο αποτέλεσμα.
Το ζήτημα της ακριβούς οριοθέτησης των διαστρώσεων, ώστε να μη καλύπτονται μέρη του βράχου με σημαντικά, αλλά λίαν δυσδιάκριτα αρχαιολογικά ίχνη παρόδιων μικρών μνημείων ή και κάποιων κτισμάτων, δύσκολο όπως και στα χρόνια του Τραυλού, αντιμετωπίσθηκε βάσει της έως τώρα αρχαιολογικής έρευνας με συνεργασία αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων της Υπηρεσίας, με κύριο συντονιστή τον Μανόλη Κορρέ/τον υπογράφοντα.
Στην Παρούσα φάση το πρόγραμμά μας περιορίζεται στο πλέον επείγον, την κεντρική οδό, και σε μια ήδη υπάρχουσα και διαστρωμένη με σκυρόδεμα βοηθητική, αναγκαία για τη σύνδεση του κέντρου με τον νέο ανελκυστήρα για άτομα με κινητικά προβλήματα.
Η παρούσα εργασία είναι αντιληπτή ως μέρος ενός ολικού σχεδίου για την αποκατάσταση των αρχαίων επιφανειών, η οποία κατά πολύ θα βελτιώσει τις συνθήκες θέασης των μνημείων από το επίπεδο αναφοράς που είχαν υπ’όψιν εκείνοι που τα σχεδίασαν.
Υπενθυμίζεται ότι την κλασική εποχή, εξαιρουμένων μόνον του τεμένους του Διός, και κάποιων μικρών εκτάσεων, όλες οι επιφάνειες στην Ακρόπολη ήταν καλυμμένες με απολύτως επίπεδες διαστρώσεις με μείγμα χαλίκων, αργίλου και ασβέστη (χάριν των οποίων σε πολλές θέσεις ο βράχος είχε απολαξευθεί έως και 20 εκ χαμηλότερα).
Αλλά εξ ίσου πολύτιμη θα είναι και η ασφάλιση έναντι φθοράς των εισέτι εκτεθειμένων θεμελίων σε πλείστα εισέτι ανοικτά σκάμματα κυρίως της Μεγάλης Ανασκαφής (1885-1891). Με αυτά τα έργα, των οποίων σχεδιασμός και εκτέλεση υπόκεινται σε αρχές διεθνών για τα μνημεία συμβάσεων, που ήδη είναι ενσωματωμένες στην νομοθεσία πολλών χωρών όπως και της δικής μας, η κατάσταση των πραγμάτων θα βελτιωθεί. Για τους παλαιότερους, όπως και εγώ, τέτοια έργα, παρά την επιστημονική ορθότητα και την κοινωνική χρησιμότητά τους, συνεπάγονται και απώλειες συναισθηματικής κυρίως φύσεως: εν προκειμένω κάτι από την παλαιά ρομαντική εικόνα που πάντοτε θα συντηρώ στις αναμνήσεις μου (με ανάμεικτα αισθήματα) θα χαθεί.
Όμως ό,τι κυρίως επιβάλλεται σε κάθε περίσταση ανάληψης ευθυνών είναι η στάθμιση οφέλους και απώλειας (που θα ήταν αχαριστία να μη τη δεχόμαστε, όταν τα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα). Με αυτή τη σύντομη αναφορά νομίζω ότι δίδεται απάντηση σε ανησυχίες που, όπως φαίνεται λόγω μη ενημέρωσης, εκφράσθηκαν από ευαίσθητους συμπολίτες μας».
Καθηγητής Μανόλης Κορρές,
Πρόεδρος ΕΣΜΑ
