Καθώς πλησιάζει η συμπλήρωση δύο ετών από την έναρξη της επιδημίας, αρχίζει να γίνεται κοινή διαπίστωση ότι πολλές από τις αλλαγές που αυτή επέφερε, δεν θα είναι προσωρινές, αλλά θα έχουν μακροπρόθεσμες ή και μόνιμες επιπτώσεις. Μία από αυτές θα πρέπει να είναι η λειτουργία των μουσείων, σύμφωνα με όσα είπε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, έχοντας υπόψιν της το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία των μεγάλων μουσείων που σχεδιάζεται εδώ και καιρό.
Η Υπουργός, μιλώντας κατά την έναρξη του 11ου Διεθνούς Συνεδρίου CoMuseum αναφέρθηκε στις νέες στρατηγικές που οφείλουν να ενσωματώσουν τα μουσεία, προκειμένου να διαμορφώσουν τη μελλοντική τους πορεία, αλλά και να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις που προκάλεσε η πανδημία.
Τόνισε πως πλέον καθίσταται αναγκαία και αναπόφευκτη την προσαρμογή στις νέες συνθήκες μέσω επικαιροποίησης ή αναθεώρησης στόχων και προτεραιοτήτων, αναδιάταξης δυνάμεων, πόρων και μέσων. Είναι πλέον σαφές ότι απαιτείται μια συνολικότερη αλλαγή παραδείγματος στον ευρύτερο πολιτιστικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης και αξιοποίησης του μείζονος κεφαλαίου της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής βιομηχανίας.
«Η επιτάχυνση της διαδικασίας του ψηφιακού μετασχηματισμού αποτελεί τη μία όψη αυτής αλλαγής παραδείγματος» τόνισε. «Χωρίς εξαίρεση, αυτή διέπει όλο και πιο πολύ οριζόντια και κάθετα κάθε δραστηριότητα και διαδικασία, που σχετίζεται αφενός με τη διοικητική διαχείριση των ίδιων των οργανισμών και αφετέρου με την τεκμηρίωση, επιμέλεια και προβολή αυτού καθαυτού του πολιτιστικού κεφαλαίου. Συνοδεύεται, επιπλέον, από την αντίστοιχη διεύρυνση και εμπέδωση των ψηφιακών δεξιοτήτων τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο συλλογικών δομών, δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών και επιχειρήσεων.»
Στον τομέα των μουσείων, η ψηφιοποίηση διαδικασιών και η ψηφιακή διαχείριση και επιμέλεια του φυσικού τους αντικειμένου, των συλλογών και των εκθεμάτων τους, αποτελούν αναγκαίες, αλλά όχι από μόνες τους ικανές και επαρκείς συνθήκες για ομαλή μετάβαση και επιτυχημένη πορεία στη νέα αυτή πραγματικότητα.
«Απαιτείται όχι μόνο ένας νέος τρόπος λειτουργίας» υπογράμμισε η υπουργός. «Απαιτείται συνολικά μια νέα στρατηγική, προσαρμοσμένη στα ειδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του πολιτιστικού υλικού, που θα συνδιαμορφώνεται από κοινού με τις μουσειολογικές αρχές και επιδιώξεις. Μια στρατηγική, που ταυτόχρονα θα διατηρεί τον ανθρωποκεντρικό άξονα, θα υπηρετεί τον πολυδιάστατο κοινωνικό ρόλο των μουσείων, και θα εξασφαλίζει την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητά τους σε κάθε παρούσα και μελλοντική πρόκληση, είτε οικονομική και υγειονομική, όπως αυτές που βιώσαμε και βιώνουμε, είτε ενεργειακή, κλιματική, πληθυσμιακή και άλλη, που ήδη διαφαίνονται στον ορίζοντα.»
Η Λίνα Μενδώνη στον χαιρετισμό της σημείωσε ότι η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη αυτοτέλεια και η αειφορία των μουσείων βρίσκεται σε συνάρτηση με την ταχύτητα, με την οποία η ηγεσία των μουσείων θα υιοθετήσει τις νέες στρατηγικές, οι οποίες απαιτούν συγκεκριμένο όραμα, στόχευση και σχεδιασμό, καθώς και διαρκή παρακολούθηση των εξελίξεων, ευελιξία, ανοιχτό πνεύμα, τόλμη και αποφασιστικότητα.
«Όταν, η οικονομική κρίση έδειχνε να φτάνει στο τέλος της», είπε η Υπουργός Πολιτισμού σε άλλο σημείο της ομιλίας της, «ήρθε αναπάντεχα η πανδημία να δημιουργήσει μια νέα, υγειονομική αρχικά κρίση, που γρήγορα όμως εξελίχθηκε σε οικονομική, κοινωνική, ανθρωπιστική, αλλά και πολιτική, υπό την έννοια των τεράστιων προκλήσεων ευθύνης και ηγεσίας που δημιούργησε σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα ατομικής και συλλογικής δράσης. Μια κρίση, που δυστυχώς έπληξε και πάλι με ιδιαίτερη σφοδρότητα οργανισμούς και εργαζομένους στον τομέα του Πολιτισμού, αλλά και ταυτόχρονα ανέδειξε με πολύ ηχηρό τρόπο τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο και την αξία του Πολιτισμού στη ζωή μας, ως παράγοντα προσωπικής και συλλογικής ψυχικής ευεξίας, ισορροπίας και ανάπτυξης».
Τα μουσεία, όπως ήταν επόμενο, είπε η Υπουργὀς Πολιτισμού, δεν έμειναν ανεπηρέαστα. «Η επί μακρόν πλήρης διακοπή και εν συνεχεία υπό αυστηρούς όρους και περιορισμούς φυσική πρόσβαση επισκεπτών σε αυτά, αφενός μεν διατάραξε την άμεση βιωματική επαφή και εμπειρία του κοινού με το εκθεσιακό και εκπαιδευτικό δυναμικό τους, αφετέρου δε δημιούργησε πολύ σοβαρές προκλήσεις, καθώς έθεσε υπό αίρεση και αναγκαστική επείγουσα αναθεώρηση τις παραδοσιακές τους μουσειολογικές και μουσειογραφικές πρακτικές, ενώ ταυτόχρονα τους στέρησε τα πολύτιμα έσοδά τους».
Το συνέδριο, με τίτλο «(Επανα)Προσδιορίζοντας το μουσείο του αύριο», που πραγματοποιείται από σήμερα έως και την Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου, διοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη, την Πρεσβεία των Η.Π.Α. στην Ελλάδα και το British Council, σε συνεργασία με τη Βρετανική Πρεσβεία και το Polyeco Contemporary Art Initiative, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Δήμου Αθηναίων και του ICOM Ελλάδος.
