Μόνο το 19% -δηλαδή μόνο σχεδόν το ένα πέμπτο- της Γης παραμένει «παρθένο» και άθικτο από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όμως η κατάσταση -αντίθετα με την επικρατούσα αντίληψη- δεν ήταν τρομερά διαφορετική πριν 10.000 χρόνια, όταν περίπου το 27% της Γης ήταν τελείως απείραχτο, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις των επιστημόνων.
Η νέα διεθνής διεπιστημονική μελέτη από ερευνητές πολλών χωρών, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωγραφίας και περιβαλλοντικών συστημάτων Ερλ Έλις του Πανεπιστημίου του Μέλιραντ, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το "Science" και το "New Scientist", ανέλυσε τις χρήσεις γης στον πλανήτη μας κατά τα τελευταία 12.000 χρόνια. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο μέρος της ξηράς της Γης -σχεδόν τα τρίτα τέταρτα (73%) - κατοικούνταν ήδη από το 10000 π.Χ και διαμορφώθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τις ανθρώπινες κοινωνίες. Απλώς πριν χιλιάδες χρόνια η ανθρώπινη επέμβαση γινόταν με πιο βιώσιμο τρόπο σε σχέση με σήμερα, αν και οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν ήσαν αμέτοχοι ευθυνών, π.χ. της εξαφάνισης όλων των μεγάλων προϊστορικών ζώων, με πιο εμβληματική περίπτωση τα μαμούθ.
Η νέα έρευνα ανατρέπει προηγούμενες αντιλήψεις ότι ακόμη και έως το 1500 μ.Χ. το μεγαλύτερο μέρος της Γης ήταν ακατοίκητο και εν πολλοίς απείραχτο. «Η αντίληψη της άγριας φύσης ως μέρος χωρίς ανθρώπους είναι ένας μύθος», ανέφερε ο καθηγητής επιστήμης των οικοσυστημάτων Γιαντβίντερ Μαλχί του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
«Η μελέτη μας επιβεβαιώνει ότι η ‘παρθένα' φύση ήταν σχεδόν τόσο σπάνια πριν 12.000 χρόνια όσο είναι σήμερα», ανέφερε ο Έλις και τόνισε ότι περιοχές που σήμερα θεωρούνται άγρια φύση, στην πραγματικότητα έχουν μια μακρά προϊστορία χρήσεων (και καταχρήσεων, π.χ. μέσω σκόπιμης πυρκαγιάς στα δάση). Έχει συνεπώς έως τώρα υποτιμηθεί η επιρροή στη φύση και στη βιοποικιλότητα -θετική και αρνητική- που είχαν οι πληθυσμοί των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, πριν καν την εμφάνιση των γεωργών.
Η νέα έρευνα εκτιμά ότι οι χρήσεις γης παρέμειναν σχετικά σταθερές κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 12.000 ετών, αλλά περίπου μετά το 1800 και έως το 1950 υπήρξε ριζική αλλαγή εξαιτίας της εντατικής γεωργίας, της βιομηχανικής επανάστασης, της αστικοποίησης, της μαζικής κλίμακας εξορυκτικής-μεταλλευτικής δραστηριότητας, της αποψίλωσης των δασών κ.α.
Από τη δεκαετία του 1960 οι υπέρμαχοι προστασίας της φύσης έχουν μια σταθερή λύση για την προστασία της βιοποικιλότητας: την προστασία της φύσης από την ανθρώπινη επίδραση. Όμως, όπως δείχνει και η νέα μελέτη, ακόμη και την εποχή των μαμούθ αυτό ήταν αυτό ήταν κάτι σχετικά σπάνιο. Σε αρκετές περιπτώσεις οι άνθρωποι με τις δραστηριότητες τους βοήθησαν να βελτιωθεί η βιοποικιλότητα. Το πρόβλημα, σύμφωνα με τους ερευνητές, δεν είναι τόσο η ανθρώπινη παρουσία καθεαυτή, όσο κατά πόσο επικρατεί η τάση υπερεκμετάλλευσης της φύσης.
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση: https://www.pnas.org/content/118/17/e2023483118
