Κανείς δεν περίμενε να βρίσκεται εκεί. Με το «εκεί» σε κοσμολογική κλίμακα να περιλαμβάνει τοπολογικά και χρονολογικά χαρακτηριστικά. Παρών σε μια βίαιη εποχή όπου το νεαρό Σύμπαν έτικτε δια πυρός και σιδήρου νέους γαλαξίες μέσα από το χάος. Σε μια εποχή όπου οι κοσμικές συγκρούσεις δημιουργούσαν γαλαξιακά συσσωματώματα από τα οποία στο βέλος του χρόνου προέκυψε και το δικό μας ηλιακό σύστημα. Μέχρι να φτάσουμε στις λέξεις που απαρτίζουν αυτό το κείμενο. Ο λόγος για τον αρχαιότερο σπειροειδή γαλαξία, που έρχεται να ξαναγράψει την ιστορία του Σύμπαντος.
Αναλύοντας δεδομένα που ελήφθησαν με το Atacama Large Millimeter / submillimeter Array (ALMA), ερευνητές εντόπισαν έναν γαλαξία σπειροειδούς μορφής που γεννήθηκε μόλις 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang. Πρόκειται για τον αρχαιότερο γαλαξία αυτού του είδους που έχει παρατηρηθεί ποτέ. Η ανακάλυψή του ξαναφέρνει στην επιφάνεια το ερώτημα πώς και πότε σχηματίστηκαν οι σπειροειδείς γαλαξίες.
Οι σπειροειδείς γαλαξίες είναι θεμελιώδεις λίθοι της συμπαντικής δομής και αντιπροσωπεύουν το 70% του συνολικού αριθμού γαλαξιών. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι το ποσοστό τους μειώνεται γρήγορα καθώς κοιτάμε προς τα πίσω στην ιστορία του Σύμπαντος.
Ο BRI 1335-0417, όπως κατηγοριοποιήθηκε, ήταν «εκεί» πριν από 12,4 δισεκατομμύρια χρόνια και περιείχε μεγάλη ποσότητα σκόνης, η οποία κρύβει το φως των άστρων του. Αυτό καθιστά δύσκολη τη λεπτομερή μελέτη στο ορατό φως. Ωστόσο το ALMA μπορεί να ανιχνεύει ραδιοεκπομπές από ιόντα άνθρακα, γεγονός που μας επιτρέπει να διερευνήσουμε τις εσωτερικές του διεργασίες.
Η σπειροειδής δομή εκτείνεται 15.000 έτη φωτός από το κέντρο του, έχει δηλαδή το ένα τρίτο του μεγέθους του δικού μας Γαλαξία. Ωστόσο η εκτιμώμενη συνολική μάζα των αστεριών και της διαστρικής ύλης του BRI 1335-0417 είναι περίπου ίση με εκείνη του Γαλαξία μας. Οι παραπάνω αριθμοί καθιστούν τον BRI 1335-0417 έναν γαλαξία – γίγαντα στο πρώϊμο σύμπαν.
Το δεύτερο ερώτημα που κλήθηκαν να απαντήσουν οι ερευνητές είναι το πώς σχηματίστηκε αυτή η σπειροειδής δομή μόλις 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Η πιο πιθανή απάντηση είναι μέσω της συγχώνευσης με έναν μικρότερο γαλαξία. Ο BRI 1335-0417 σχηματίζει ενεργά άστρα και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το αέριο στο εξωτερικό μέρος του γαλαξία είναι βαρυτικά ασταθές. Αυτή η διαδικασία κοσμικής γέννησης παρατηρείται συνήθως σε περιπτώσεις συγκρούσεων με μικρότερους γαλαξίες.
Η τύχη του BRI 1335-0417 καλύπτεται επίσης από μυστήριο. Οι γαλαξίες που περιέχουν μεγάλες ποσότητες σκόνης και παράγουν ενεργά άστρα στο αρχαίο Σύμπαν πιστεύεται ότι είναι οι πρόγονοι των σημερινών γιγαντιαίων ελλειπτικών γαλαξιών. Σε αυτήν την περίπτωση, ο BRI 1335-0417 έχει πλέον αλλάξει το σχήμα του από σπειροειδές σε ελλειπτικό.
Κάτι που φυσικά θα διαπιστώσουμε μετά από δισεκατομμύρια χρόνια, αφού ας μην ξεχνάμε ότι αυτό που σήμερα παρατηρούμε είναι μια φωτογραφία αυτού που έχει συμβεί πριν από 12,4 δισεκατομμύρια χρόνια. Μια εικόνα από το παρελθόν δηλαδή. Το πραγματικό, σημερινό σχήμα του BRI 1335-0417 – αν εξακολουθεί να υπάρχει – θα το δουν τα όντα που θα στρέψουν το βλέμμα τους προς τα «εκεί» μετά από 12,4 δισεκατομμύρια χρόνια αντίστοιχα.
Στο μεταξύ εμείς έχουμε δουλειά να κάνουμε. Η ανακάλυψη του BRI 1335-0417 μας δίνει νέο υλικό για μελέτη σχετικά με τον σχηματισμό των σπειροειδών γαλαξιών, σε μια ασήμαντη γωνιά ενός εκ των οποίων βρισκόμαστε κι εμείς.
