Πολύς θόρυβος προκλήθηκε πρόσφατα με αφορμή υπουργική απόφαση που αφορούσε στην εναρμόνιση των ελληνικών αδειών οδήγησης με τις ευρωπαϊκές. Το ζήτημα που τίθεται για άλλη μια φορά επί τάπητος είναι η «ισοδυναμία» των διπλωμάτων – δηλαδή το δικαίωμα να μπορούν – χωρίς άλλες διατυπώσεις - να οδηγούν οι «ΙΧήδες» μικρά δίκυκλα. Στοιχείο που θα μπορούσε συμβάλλει στη διάδοση της ατομικής βιώσιμης κινητικότητας, τη διευκόλυνση του τουρισμού, τη μείωση των μποτιλιαρισμάτων, αλλά και τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας.
Πριν κανείς πει οτιδήποτε σε σχέση με τη λεγόμενη ισοδυναμία, θα πρέπει να γίνει η διευκρίνιση ότι αυτή δεν άφορα τις μοτοσυκλέτες (και πολύ περισσότερο τις μοτοσικλέτες μεγάλου κυβισμού), αλλά μόνο τα μικρά δίκυκλα, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι μικρού όγκου και βάρους οχήματα – και σε ποσοστό της τάξης του 90% αυτόματα – δηλαδή ο χειρισμός τους είναι εύκολος και στο μέλλον θα γίνει ακόμα πιο εύκολος, καθώς η ηλεκτροκίνηση είναι ήδη εδώ.
Ενώ μία ακόμα διευκρίνηση που αξίζει τον κόπο να γίνει είναι το γεγονός ότι η ισοδυναμία διπλώματος αυτοκινήτου και μοτοποδηλάτου ίσχυε στο παρελθόν και στην χώρα μας, αλλά από κάποια τυπική διαδικασία που δεν έγινε στην ώρα της η σχετική διάταξη απλώς ξεχάσθηκε… Έτσι, ενώ μέχρι τότε οι κάτοχοι άδειας οδήγησης ΙΧ μπορούσαν να οδηγούν - νόμιμα - μοτοποδήλατα έως 50 κ.εκ. αυτό, στα μέσα της δεκαετίας του 80. έπαψε να ισχύει. Για να το πούμε λοιπόν πιο απλά, ενώ παλιότερα μπορούσες να οδηγήσεις ένα πανεύκολο στον χειρισμό του «παπάκι» χωρίς πρόβλημα, σήμερα δεν έχεις αυτό το δικαίωμα.
Τα χρόνια πέρασαν και, καθώς ουδέν μονιμότερον του προσωρινού, η Ελλάδα φαίνεται να μένει πίσω από την υπόλοιπη Ευρώπη, που όχι μόνο δεν κατήργησε την σχετική ισοδυναμία, αλλά την επέκτεινε, εντάσσοντας σε αυτήν μεγαλύτερου κυβισμού οχήματα.
Έτσι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το εξής παράδοξο: να επιτρέπεται στους Έλληνες να οδηγούν δίκυκλο 125 κ.εκ. με δίπλωμα αυτοκινήτου στην Ισπανία, αλλά όχι και στην Ελλάδα. Και επιτρέπεται επίσης στην Ελλάδα στους αλλοδαπούς τουρίστες να οδηγούν μικρό δίκυκλο βάσει ισοδυναμίας Β/ΑΜ, αλλά να μην επιτρέπεται το ίδιο στους Έλληνες πολίτες/τουρίστες! Δηλαδή το καλοκαίρι, ένας Έλληνας κάτοχος διπλώματος αυτοκινήτου, αναγκάζεται να νοικιάσει μία «γουρούνα» (που κατά γενική ομολογία είναι πολύ πιο δύσκολη στο χειρισμό της από ένα σκούτερ) η αυτοκίνητα, αλλά οι αλλοδαποί τουρίστες έχουν την ευκαιρία να οδηγήσουν σκουτεράκι.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Πώς έχουν εφαρμόσει την ισοδυναμία οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Β / ΑΜ (μοτοποδήλατο <45χλμ/ω):
Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, εκτός της Ελλάδας, παρέχουν την ισοδυναμία Β/ΑΜ, χωρίς καμία προϋπόθεση, χωρίς επιπλέον εξετάσεις και μαθήματα.
Β / Α1 (ελαφρύ δίκυκλο), προϋπόθεση για την παροχή ισοδυναμίας:
Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που ισχύει η ισοδυναμία Β/Α1, αυτή παρέχεται χωρίς καμία επιπλέον θεωρητική ή πρακτική εξέταση από κρατικό φορέα.
- Ιταλία: χωρίς εξετάσεις, μαθήματα, έτη οδήγησης και όριο ηλικίας
- Τσεχία: χωρίς εξετάσεις, μαθήματα, έτη οδήγησης και όριο ηλικίας
- Λετονία: χωρίς εξετάσεις, μαθήματα, έτη οδήγησης και όριο ηλικίας
- Ισπανία: κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 3 έτη
- Σλοβακία: κατοχή άδειας οδήγησης κατηγ. Β’ για 2 έτη. Για αυτόματο όχημα
- Πορτογαλία: κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 2 έτη και ηλικία 25 έτη
- Γερμανία κατοχή άδειας οδήγησης κατηγ. Β’ για 5 έτη, ηλικία 25 έτη & 9 μαθήματα
- Μάλτα απαιτούνται μόνο 10 μαθήματα.
- Πολωνία κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 3 έτη
- Βέλγιο κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 2 έτη
- Αυστρία κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 5 έτη και 6 μαθήματα
- Γαλλία κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 2 έτη και 7 μαθήματα
- Λουξεμβούργο κατοχή άδειας οδήγησης κατηγορίας Β’ για 2 έτη και 7 μαθήματα
- Ηνωμ. Βασίλειο μόνο πρακτική εκπαίδευση
Εκτός των χωρών του Βορρά, καταγράφεται ότι στις χώρες που παρέχεται η ισοδυναμία χωρίς μαθήματα και εξετάσεις, περιλαμβάνονται η Ιταλία και η Ισπανία, χώρες με μεγαλύτερο στόλο δικύκλων σε σχέση με την Ελλάδα και με ταμπεραμέντο οδηγών και συνθήκες οδήγησης παρόμοιες με την χώρα μας.
Οι υπόλοιπες χώρες, στις οποίες η χρήση δικύκλων είναι ούτως ή άλλως πιο περιορισμένη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό νότο, δεν έχουν προβεί ακόμη στην επέκταση ισοδυναμίας Β/Α1, καθώς καλύπτονται με την ισοδυναμία Β/ΑΜ.
Τα οφέλη της ισοδυναμίας
Το μεγαλύτερο όφελος που θα προσφέρει στην κοινωνία η ισοδυναμία των αδειών φιλοδοξεί είναι το ότι θα φέρει στον κόσμο του δικύκλου τους οδηγούς αυτοκίνητων, που έχουν εκπαιδευθεί και εξετασθεί για τις βασικές γνώσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), για την ικανότητα χειρισμού του αυτοκινήτου, αλλά και την οδηγική τους συμπεριφορά. Αυτοί που ήδη έχουν δίπλωμα αυτοκινήτου και έχουν εμπειρία του ΚΟΚ και των συνθηκών κυκλοφορίας της πόλης είναι βέβαιο ότι θα κινηθούν με ασφάλεια στην πόλη χρησιμοποιώντας ένα μέσο πολύ πιο ευέλικτο και πολύ πιο οικολογικό από το αυτοκίνητο.
Και, βέβαια, δεν χρειάζεται να πει κανείς τί θα συνέβαινε αν στη θέση όλων των ΙΧ είχαμε με ένα μαγικό τρόπο μόνο δίκυκλα… Προφανώς θα απελευθερωνόταν άφθονος χώρος και η κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης θα γινόταν πολύ πιο εύκολη. Και αν η γενική αντικατάσταση είναι – φυσικά - ανέφικτη, το να επιτρέψουμε στους οδηγούς των ΙΧ να μπορούν να χρησιμοποιήσούν ένα ευκολο-οδήγητο «μηχανάκι» είναι εφικτό και θα οδηγήσει στη μείωση των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στον δρόμο.
Από την άλλη μεριά, η ισοδυναμία των διπλωμάτων θα αυξήσει την εμπειρία των οδηγών αυτοκινήτων στο δίκυκλο, καθώς πολλοί θα οδηγούν εναλλάξ και αυτοκίνητο, και δίκυκλο. Και, σύμφωνα με μελέτες, οι οδηγοί αυτοκινήτου που οδηγούν και μοτοποδήλατο/μοτοσικλέτα είναι πολύ πιο προσεκτικοί με τους δικυκλιστές γιατί έχουν την αίσθηση του πόσο πιο ευάλωτος είναι ένας αναβάτης δικύκλου σε σχέση με έναν επιβαίνοντα σε αυτοκίνητο. Η ισοδυναμία, δηλαδή, θα αναβαθμίσει την χρήση του δικύκλου και θα συμβάλλει στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας «δημιουργώντας» πιο προσεκτικούς οδηγούς.
Πέραν δε όλων των παραπάνω, η ισοδυναμία θα συμβάλλει και στη διευκόλυνση της αποφυγής του συγχρωτισμού – κάτι πολύ σημαντικό και επίκαιρο στις μέρες μας, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Ενώ για καλύτερα αποτελέσματα στον τομέα της ασφάλειας, η ισοδυναμία θα μπορούσε να συνδεθεί τόσο με ηλικιακά κριτήρια, όσο και με τα έτη κατοχής της άδειας οδήγησης αυτοκινήτου. Και είναι βέβαιο ότι ένας 25χρονος με 3 χρόνια δίπλωμα ΙΧ (κατηγορίας Β) είναι σαφώς καλύτερος οδηγός από έναν 16χρονο που πρωτοβγαίνει στο δρόμο με δίπλωμα ΑΜ. Διότι, η οδήγηση των μοτοποδηλάτων δεν είναι επί της ουσίας πιο δύσκολη από την οδήγηση ποδηλάτου (για το οποίο δεν απαιτείται εξάλλου δίπλωμα) και αυτό που μετράει είναι η εμπειρία της κυκλοφορίας και η γνώση των κανόνων του ΚΟΚ.
Ισοδυναμία και οδική ασφάλεια
Η ευρωπαϊκή ομοσπονδία μοτοσικλέτας (ACEM) δεν έχει διαπιστώσει κάποια αρνητική επίπτωση στην οδική ασφάλεια των 10 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εφαρμόζουν την ισοδυναμία (ΑCEM position on the European legal framework regulating access to vehicles, 2018, σελίδα 5). Αντιθέτως, έχει διαπιστωθεί πως οι χρήστες ελαφρών δικύκλων που διαθέτουν άδεια οδήγησης αυτοκινήτου, εμπλέκονται σε τρεις φορές λιγότερα ατυχήματα από όσους διαθέτουν μόνο άδεια Α1 (Siniestralidad De Las Motocicletas Ligeras (<125cc), Απρίλιος 2015, UNESPA, ANESDOR, κεφάλαιο 5.5).
Ενώ σχετικές μελέτες αποδεικνύουν πως η εξειδικευμένη εκπαίδευση και εξέταση δεν αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για την ασφαλή οδήγηση ελαφρών δικύκλων.
Σύμφωνα, δε, με έρευνα (MAIDS) που πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Ευρωπαίων Κατασκευαστών Μοτοσυκλετών (ACEM) σχετικά με την εμπλοκή των δικύκλων σε τροχαία ατυχήματα, σε σύνολο 921 καταγεγραμμένων τροχαίων ατυχημάτων που συνέβησαν σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ισπανία και Ιταλία, παρατηρήθηκαν τα εξής:
- Μόλις 3,7% των τροχαίων προκλήθηκαν από έλλειψη εξοικείωσης του αναβάτη με το δίκυκλό του. Η εκπαίδευση στην οδήγηση δικύκλου δεν είναι τόσο σημαντική όσο η καλή γνώση του ΚΟΚ και η σωστή οδηγική συμπεριφορά.
- Από τους οδηγούς αυτοκινήτου που προκάλεσαν τροχαίο με δίκυκλο, 86% οδηγούσαν μόνο αυτοκίνητο, ενώ 14% αυτοκίνητο και δίκυκλο. Η εξοικείωση με τον τρόπο κίνησης των δικύκλων που αποκτούν οι οδηγοί αυτοκινήτων που μετακινούνται και με μοτοσυκλέτα είναι πολύτιμη.
