Το πάθημα με την ακροδεξιά στην Γαλλία πρέπει να γίνει μάθημα για όλους τους Ευρωπαίους, φυσικά και για την Ελλάδα. Καθώς οι ευρωπαϊκές κοινωνίες ζουν τον εφιάλτη της ενεργειακής ακρίβειας και του πληθωρισμού, μαζί με το φόβο ενός νέου μεταναστευτικού κύματος, υπάρχουν υπόγειες διεργασίες παντού στην Ευρώπη, τονίζει στο Liberal ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης. Όχι επειδή οι δημοσκοπήσεις είναι κακές, όπως λέει ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά επειδή οι τάσεις αυτές περνούν εκ των πραγμάτων κάτω από τα «ραντάρ». Επομένως, το φαινόμενο ανόδου της ακροδεξιάς και της Μαρί Λεπέν στην Γαλλία θα μπορούσε να εμφανιστεί σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα την περίοδο αυτή. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, εγρήγορση και οι κατάλληλες απαντήσεις από πλευράς δημοκρατικών κυβερνήσεων, προκειμένου να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Πώς σχολιάζετε το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών;
Είναι αναμφίβολα ένα κακό αποτέλεσμα για τη Γαλλία, την Ευρώπη, το παγκόσμιο σύστημα και για την ίδια τη δημοκρατία. Όσον αφορά την Γαλλία, το αποτέλεσμα οδηγεί πιθανότατα σε μια κατάσταση αστάθειας και ακυβερνησίας, καθώς δεν υπάρχει κυβερνητική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, ικανή να περάσει τις μεταρρυθμίσεις Μακρόν, όπως αυτήν για την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Συνθήκες αστάθειας δημιουργεί και το γεγονός ότι ενισχύθηκαν τα δύο άκρα, δηλαδή η ριζοσπαστική αριστερά και η ακροδεξιά δηλαδή η Εθνική Συσπείρωση της Μαρί Λεπέν, κάτι το οποίο δεν αναμένετο αλλά εντούτοις συνέβη.
Έτερο στοιχείο προβληματισμού, η τάση απολιτικοποίησης εντός του γαλλικού πολιτικού συστήματος, όπως εκφράστηκε με την αποχή 47%, εξαιρετικά υψηλό ποσοστό για μια κεντρική ευρωπαϊκή χώρα, όπως η Γαλλία. Έχουμε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ μέσα στην Γαλλία που καλείται να αντιμετωπίσει ο Εμανουέλ Μακρόν.
Το γεγονός ότι ο ίδιος, που μόλις εξελέγη για τη δεύτερη θητεία του, εξέρχεται από τις εκλογές αυτές εξασθενημένος δεν είναι καθόλου καλό για τη Γαλλία αλλά και για την ίδια την Ευρώπη. Σε μια συγκυρία που η τελευταία αντιμετωπίζει ένα πόλεμο, μια ισχυρή οικονομική κρίση και την άνοδο του λαϊκισμού έχει απολύτως ανάγκη την ισχυρή πολιτική προσωπικότητα του Προέδρου Μακρόν, δεδομένου ότι όλες οι υπόλοιπες ηγεσίες δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρές. Η εξασθένιση του Μακρόν λειτουργεί εναντίον της Ευρώπης.
Και εφόσον μιλάμε και για την Ελλάδα, το αποτέλεσμα δεν είναι καλό και για εμάς, αφού υπήρξε ένας συμπαραστάτης των ελληνικών απόψεων εντός και εκτός ΕΕ. Αν και εξασθενημένος θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Ελλάδα και να εφαρμόζει την ίδια πολιτική στην ΝΑ Μεσόγειο, όπως και αναμένω ότι θα τηρήσει τη συμφωνία με ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής μεταξύ Ελλάδας-Γαλλίας. Δεν νομίζω ότι σε αυτό το επίπεδο θα υπάρξουν ανασταλτικές επιπτώσεις. Με ανησυχεί ωστόσο το γεγονός ότι ο Μακρόν δεν θα είναι τόσο αποτελεσματικός γενικότερα στο ευρωπαϊκό και περιφερειακό πλαίσιο.
Η εξασθένιση Μακρόν μπορεί να επηρεάσει τη στάση της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας;
Ένας εξασθενημένος Μακρόν δεν ξέρουμε πόσο χρόνο θα μπορεί να αφιερώσει σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, δεδομένου ότι σύμφωνα με το Γαλλικό Σύνταγμα, η εξωτερική πολιτική αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του Γάλλου προέδρου. Αλλά ο πρόεδρος Μακρόν και οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύψει, θα πρέπει να αφιερώσει πολύ χρόνο για να πετύχει τους συμβιβασμούς και τις διευθετήσεις που θα επιτρέψουν να προχωρήσει η εσωτερική διακυβέρνηση και οι μεταρρυθμίσεις στην Γαλλία.
Ταυτόχρονα, ο λόγος του Μακρόν στην ΕΕ, που είχε μια ισχυρή απήχηση, ενδεχομένως θα υποστεί φθορά και δεν θα έχει την ίδια αποτελεσματικότητα, καθώς πολιτικά δεν θα είναι ο ισχυρός, ο «Jupiter», όπως είχε ονομαστεί. Επομένως από την άποψη αυτή, η Ευρώπη εξέρχεται τραυματισμένη από τις γαλλικές εκλογές. Και οτιδήποτε εξασθενεί πολιτικά την Ευρώπη αυτή την περίοδο μεταφράζεται σε ενίσχυση του Πούτιν, του Ερντογάν και κάθε αυταρχικού ηγέτη σε περιφερειακό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Έμμεσα ή και άμεσα, η εξασθένιση Μακρόν ενισχύει τους παραπάνω ηγέτες. Είναι αναπόφευκτο.
Εφόσον ο Μακρόν καταφέρει σχετικά γρήγορα να συμφωνήσει με τα υπόλοιπα μετριοπαθή κόμματα για σχηματισμό κυβέρνησης, αυτό θα βελτιώσει την κατάστασή ή όχι;
Θεωρητικά υπάρχουν λύσεις, ωστόσο είναι αμφίβολο αν θα βελτιώσουν την εικόνα. Μια τέτοια λύση για παράδειγμα μπορεί να είναι μια κυβέρνηση συνεργασίας ενδεχομένως με τους ρεπουμπλικάνους, οι οποίοι όμως είναι διχασμένοι - καθώς κάποιοι είναι υπέρ, όμως άλλοι είναι κατά. Επομένως θα μπορούσε να προκύψει μια κυβέρνηση μειοψηφίας, η οποία θα οδηγείται ad hoc σε συμβιβασμούς, προκειμένου να φέρει τις όποιες μεταρρυθμίσεις στην Εθνοσυνέλευση.
Μια δεύτερη λύση θα ήταν ενδεχομένως μια εκ νέου προσφυγή στις κάλπες, χωρίς αυτό ωστόσο να σημαίνει ότι θα προέκυπτε ένα ευνοϊκότερο αποτέλεσμα για τον ίδιο. Δεδομένης της κατάστασης, αυτό θα αποτελούσε πολιτική αυτοκτονία για τον Μακρόν. Έτερη λύση, θα ήταν να χρησιμοποιήσει τις ρήτρες του γαλλικού συντάγματος και να ψηφίσει νομοθετήματα χωρίς τη συγκατάθεση της Εθνοσυνέλευση, όπως είχε συμβεί το 1988, μια επιλογή που δεν είναι η πλέον δημοκρατική. Με άλλα λόγια, η επόμενη θητεία Μακρόν θα συνοδευτεί με προβλήματα και αβεβαιότητες για τη Γαλλία. Θα υπάρξει δηλαδή ούτως ή άλλως ένα κάποιο πρόβλημα στην καρδιά της Ευρώπης.
Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Γαλλία δεν κατέστη δυνατό να αποτυπωθεί δημοκοπικά πριν τις εκλογές, καθώς κατάφερε να συγκεντρώσει διπλάσιες έδρες από εκείνες που της έδιναν οι δημοσκοπήσεις. Το φαινόμενο και μια άνοδο της ακροδεξιάς, που περνά κάτω από τα δημοκοπικά ραντάρ, μπορεί να συμβαίνει και σε άλλες χώρες;
Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα. Αυτή τη στιγμή υπάρχει από πλευράς του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος μια ορισμένη ανησυχία λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει, από την ενεργειακή ακρίβεια και τον πληθωρισμό έως το μεταναστευτικό, και επομένως υπάρχουν υπόγειες διεργασίες, οι οποίες δεν καταγράφονται πλήρως δημοσκοπικά.
Όχι επειδή οι δημοσκοπήσεις είναι κακές, αλλά επειδή οι τάσεις αυτές περνούν εκ των πραγμάτων κάτω από τα «ραντάρ». Επομένως, το φαινόμενο ανόδου της ακροδεξιάς και της Μαρί Λεπέν στην Γαλλία θα μπορούσε να εμφανιστεί σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα την περίοδο αυτή. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, εγρήγορση και οι κατάλληλες απαντήσεις από πλευράς δημοκρατικών κυβερνήσεων, προκειμένου να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Χρειάζεται δηλαδή η ευρωπαϊκή πολιτική τάξη να προσεγγίσει τα προβλήματα της κοινωνίας και των πολιτών, προκειμένου να αποτρέψει μια μετατόπιση προς τα ακροδεξιά. Και εδώ θα πρέπει κάποιος να παραδεχθεί ότι ο πρόεδρος Μακρόν είχε μια κάπως αποστασιοποιημένη προσέγγιση απέναντι στην γαλλική κοινωνία. Όπως έγραψαν και οι FT, ο Μακρόν φαίνεται να πληρώνει και αυτή του την στάση. Του χρεώνεται πως είχε συμπεριφερθεί αλαζονικά, ότι δεν άκουγε τους πολίτες, οι οποίοι και στράφηκαν στα δεξιά ή προς τα τα αριστερά. Το πάθημα με την ακροδεξιά στην Γαλλία πρέπει να γίνει μάθημα για όλους τους Ευρωπαίους και φυσικά και για την Ελλάδα.
* Ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών
