Κατά μέτωπο επίθεση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες που έχουν αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας προαναγγέλλει το Πατριαρχείο Μόσχας, δίνοντας έτσι συνέχεια σε μια κρίση η οποία τείνει να εξελιχθεί σε εκκλησιαστικό σχίσμα με έντονες γεωπολιτικές διαστάσεις.
Η Ουάσιγκτον έσπευσε να εκφράσει τη ρητορική στήριξη της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και να καταδικάσει την εργαλειοποίηση της θρησκείας και των εκκλησιών. Κάτι για το οποίο ακριβώς κατηγορούν και οι Ρώσοι το Οικουμενικό Πατριαρχείο…
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατηγόρησε τη Ρωσία για εμπλοκή σε συγκεκαλυμένες και απροκάλυπτα κακόβουλες προσπάθειες εργαλειοποίησης της ορθόδοξης ταυτότητας για την προώθηση των δικών της γεωπολιτικών συμφερόντων, υποστηρίζοντας ορισμένες Ορθόδοξες Εκκλησίες και τους ηγέτες τους και υπονομεύοντας συγχρόνως άλλες, ενώ ο ίδιος Αμερικανός αξιωματούχος τόνισε τη σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ στην προώθηση και στην προστασία των θρησκευτικών ελευθερίων.
Δυστυχώς όμως η στήριξη είναι εντελώς συμβολική. Ακόμη και σε θέματα που αφορούν άμεσα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης η αναγνώριση της νομικής προσωπικότητας στο Πατριαρχείο μένουν στα χαρτιά ενώ η αμερικανική πλευρά έχει τρόπους και μπορεί να πιέσει την Άγκυρα για ικανοποίηση των ζητημάτων αυτών.
Και τώρα βρίσκεται εκτεθειμένο απέναντι στη ρωσική επίθεση, από μια Εκκλησία που είναι ευθέως συνδεδεμένη με το Ρωσικό κράτος και έχει μεγάλες οικονομικές δυνατότητες για άσκηση επιθετικής επεκτατικής πολιτικής.
Ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Μητροπολίτης Ιλαρίων του Βολοκολάμσκ επιβεβαίωσε την ίδρυση Εξαρχίας του Πατριαρχείου στην Αφρική κάτι που αποτελεί εισπήδηση στο Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας και δικαιολόγησε αυτή την κίνηση ως προσπάθεια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να αντιμετωπίσει τις «συνέπειες» που θα προκαλούσε στην εκκλησιαστική ζωή των Ρώσων πιστών στην Αφρική η απόφαση του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρου Β΄ να αναγνωρίσει την ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Ο Μητροπολίτης Ιλαρίων αν και χαρακτήρισε θεωρητικό το ερώτημα εάν η Μόσχα θα εξαιρέσει από τη νέα Εξαρχία, τα εδάφη που βρίσκονται στη δικαιοδοσία των ιεραρχών του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, εφόσον οι ίδιοι αποσύρουν την αναγνώριση τους στην Ουκρανική Εκκλησία απάντησε με απροκάλυπτες απειλές εναντίον και της Αλεξανδρείας και της Κωνσταντινούπολης.
«Δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε τους κληρικούς (σ.σ. του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας), οι οποίοι αντιλήφθηκαν τη λανθασμένη θέση του Πατριάρχη τους και να μην τους αποδεχθούμε στην Εκκλησία μας. Με τον ίδιο τρόπο, δεν μπορούμε να αρνηθούμε στους Ορθοδόξους πιστούς στην Τουρκία (σ.σ. της κανονικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως) την ποιμαντική φροντίδα σε συνθήκες κατά τις οποίες ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τάχθηκε υπέρ του Σχίσματος» τόνισε ο Ιλαρίων. (σύμφωνα με το sputnik)
Η κρίση με την Εκκλησία της Ουκρανίας κορυφώθηκε το 2018 όταν ο τότε πρόεδρος της Ουκρανίας Π. Ποροσένκο επεδίωξε στο πλαίσιο της προσπάθειας απεξάρτησης και απογαλακτισμού από τη Μόσχα να συγκροτήσει ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία που θα ήταν απαλλαγμένη από την επιρροή της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μετά από εσωτερικές αντιπαραθέσεις που οδήγησαν ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις μεταξύ των πιστών που στην πλειοψηφία στήριξαν τη ρωσόφιλη Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης αποφάσισε να αποδώσει τον Τόμο της Αυτοκεφαλίας στην «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας».
Η κίνηση αυτή η οποία χαιρετίσθηκε από την Ουάσιγκτον η οποία είχε πιέσει προς την κατεύθυνση αυτή, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ρωσικής Εκκλησίας η οποία διέκοψε την επικοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και όλες τις άλλες Εκκλησίες που αναγνώρισαν το Αυτοκέφαλο. Ενώ και η Μόσχα έχει αναγάγει το θέμα της εκκλησίας της Ουκρανίας σε μείζον ζήτημα στις σχέσεις με την Ελλάδα, καθώς θεωρεί ότι η Αθήνα έχει υποστηρίξει το Φανάρι (κατ εντολή της Ουάσιγκτον όπως υποστηρίζουν ρωσικά ΜΜΕ) στην κίνηση αυτή που για τους Ρώσους αποτελεί προσπάθεια εισπήδησης σε έδαφος κανονικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Μόσχας.
Η απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να ιδρύσει και λειτουργήσει Εξαρχία στην Αφρική και να πάρει ήδη υπό την δικαιοδοσία του 102 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας αποτελεί την πρώτη σοβαρή αντίδραση
Η κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είναι οι χώρες της Βόρειας, Κεντρικής και Νότιας Αφρικής, που διατηρεί 27 μητροπόλεις και τέσσερις επισκοπές.
Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας έκανε λόγο για «νεο-αποικιοκράτες Ρώσους» και βάναυση παραβίαση και αποφάσισε να ενημερώσει με Πατριαρχικά Γράμματα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά τους Προκαθήμενους των κατά τόπους Εκκλησιών.
Οι Ρώσοι απειλούν όμως με Εξαρχία και στην Κωνσταντινούπολη κάτι που αποτελεί όχι μόνο συμβολικό αλλά και ουσιαστικό πλήγμα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο μια και οι Ρώσοι και άλλοι εξ ανατολικής Ευρώπης πιστοί αποτελούν το ποίμνιο του πέραν των λιγοστών πλέον Ελλήνων που έχουν απομείνει στην Πόλη.
Και η Εκκλησία της Ελλάδας θα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει παρεμβάσεις κυρίως σε Μοναστήρια του Αγίου Όρους, σε Παλαιοημερολογίτες και Μητροπόλεις που ήταν εναντίον της αναγνώρισης της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας και έχουν παλιές αντιπαραθέσεις με το Φανάρι.
Όσο για τις δυνατότητες ενιαίας αντίδρασης από τον υπόλοιπο ορθόδοξο κόσμο φαίνεται να είναι περιορισμένες.
Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος, πέραν των παραδοσιακών δεσμών του Πατριαρχείου με τη Μόσχα, έχει διαφωνήσει με την αναγνώριση του Αυτοκέφαλου της Ουκρανίας και θα ήταν μάλλον δύσκολο να συμπράξει σε μια συλλογική αντίδραση. Αλλά και το άλλο πρεσβυγενές Πατριαρχείο της Αντιοχείας είναι στενά συνδεδεμένο με τη Μόσχα και λόγω της στήριξης που προσέφερε όλα αυτά τα χρόνια η Ρωσία στη Συρία και στον πρόεδρο Ασάντ. Ο Αντιοχείας Ιωάννης είχε έρθει σε σύγκρουση και με το Πατριάρχη Θεόφιλο με αφορμή την εκλογή μητροπολίτη στο Κατάρ από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, καθώς θεωρεί ότι το Κατάρ ανήκει στη δική του δικαιοδοσία
Ο προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας Αναστάσιος είχε εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις από την πρώτη στιγμή στην απόφαση του κ.κ. Βαρθολομαίου για αναγνώριση του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας. Τώρα μετά τις τελευταίες εξελίξεις προειδοποιεί:
«Ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει σχίσμα στην Ορθοδοξία, παρά μόνο διαφωνίες, μοιάζει με τη θεωρία ότι δεν υπάρχει κορονοϊός. Ένα σχίσμα με πολλές μεταλλάξεις είναι προφανές, και χρειάζεται επειγόντως θεραπεία και εμβόλιο, που καθορίζονται από την αποστολική παράδοση - συμφιλίωση». Ο Αναστάσιος επανέλαβε την έκκληση του για σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου το ταχύτερο δυνατό για να ξεπεραστεί το Σχίσμα που προκλήθηκε με αφορμή την Ουκρανία.
Οι εκκλήσεις του σοφού ιεράρχη ακούγονται όλο και περισσότερο σαν φωνή βοώντος εν τη ερήμω…
