Της Αγγελικής Κώττη
Στο καταδικασμένο εδώ και καιρό να στέκεται κλειστό και ολοσκότεινο ταφικό μνημείο στον Καστά της Αμφίπολης, τα φώτα άναψαν και οι μηχανές δουλεύουν στο φουλ.
Εκεί όπου τα τελευταία 4,5 χρόνια επικρατούσε η σιγή, τον τελευταίο καιρό, ύστερα από απανωτές συσκέψεις αυτοψίες και εντολές της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, τα εργοτάξια δουλεύουν με ταχείς ρυθμούς. Στόχος, να αποκατασταθεί και να συντηρηθεί σωστά το μνημείο, αλλά και να καταστεί επισκέψιμο, τουλάχιστον στους επιστήμονες σε πρώτη φάση, κι ύστερα στο κοινό.
Η αρχιτεκτονική μελέτη για την αποκατάσταση θα εισαχθεί την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, όπως ανήγγειλε η υπουργός κατά την επίσκεψή της στον χώρο, το περασμένο Σάββατο. Μια μελέτη που προτείνει λύσεις για το ταφικό συγκρότημα, το μνημειώδη περίβολο και τον τύμβο. Στη σύσκεψη που έγινε στον τύμβο παρουσία και του «εργοταξιάρχη» Δημήτρη Εγγλέζου, ο συντάκτης της μελέτης Μιχάλης Λεφαντζής την παρουσίασε αναλυτικά στην υπουργό, τον γενικό γραμματέα Πολιτισμού Γιώργο Διδασκάλου και υπηρεσιακούς παράγοντες.
Σε αυτήν εξετάζονται ενδελεχώς, σύμφωνα με πληροφορίες, όλα τα θέματα που αφορούν την αναστήλωση του ταφικού συγκροτήματος, του μαρμάρινου περιβόλου και των πρανών του τύμβου τα οποία θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν στην αρχαία τους εικόνα. Θα ακολουθήσουν εξειδικευμένες μελέτες για κάθε επιμέρους τομέα του μνημειακού συγκροτήματος με στόχο η υλοποίηση τους να ξεκινήσει την άνοιξη του 2020. Στο πλαίσιο της αναστήλωσης του ταφικού μνημείου προβλέπεται η συμπλήρωση του γλυπτού διακόσμου με το αυθεντικό υλικό που εντοπίστηκε στο χώρο (όπως είναι τα φτερά των σφιγγών, το κεφάλι της ανατολικής σφίγγας και το χέρι της μίας καρυάτιδας).
Η μελέτη τεκμηριώνει τις οικοδομικές, αρχιτεκτονικές φάσεις του μνημείου, το χρονολογεί με ακρίβεια στα τέλη του 4ου αι. π.Χ.. Δηλαδή, αποκλείει τις υποθέσεις εκείνες που έλεγαν πως το ταφικό κτίριο είχε ανεγερθεί κάποιους άλλους αιώνες. Αλλωστε, τα ευρήματα από διερευνητικές τομές της εφορείας αρχαιοτήτων κατά τα τελευταία έτη, είχαν δώσει την ίδια χρονολόγηση: στην ελληνιστική εποχή, στα χρόνια μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο Μιχάλης Λεφαντζής αποδεικνύει ότι ο Καστάς δεν είναι λόφος, αλλά τύμβος, με τεχνητές επιχώσεις και συγκεκριμένη γεωμετρία στα πρανή του. Προτείνει, επίσης, τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου (διαδρομές, χώροι υποδοχής κοινού κ.α.) σε επίπεδο master plan.
Και αν αυτές τις ημέρες ο καιρός δεν είναι σύμμαχος των εργατών, εντούτοις το εργοτάξιο για τη συγκέντρωση των διάσπαρτων λίθων του περιβόλου του μνημείου, δουλεύει και μάλιστα οι ρυθμοί είναι πυρετώδεις. Όλα, γενικώς, πάνε ρολόι. Αιτία για την κοσμογονία; Οι αυστηρές εντολές της υπουργού να προχωρήσουν τα πάντα όπως πρέπει. Η Λίνα Μενδώνη ανακάλυψε πως υπήρξαν μεγάλες καθυστερήσεις, με ευθύνη της τοπικής εφορείας αρχαιοτήτων και έδωσε ανάλογες πιεστικές κατευθύνσεις. (Λέγεται μάλιστα πως μέχρι και συστάσεις στους εργαζόμενους να… μη κουράζονται τόσο από τη βαριά δουλειά γίνονταν…)
Η μεταφορά των διάσπαρτων λίθων του περιβόλου, μετά τις πιέσεις της υπουργού, πρόκειται να ολοκληρωθεί εντός του Δεκεμβρίου, προς μεγάλη χαρά του Μ. Λεφαντζή που πάλευε από τις αρχές της χρονιάς γι αυτό. Χθες μεταφέρθηκαν περισσότερα από 160 μαρμάρινα κομμάτια. Σε αυτά θα προστεθούν άλλα 65 από τη λίμνη Κερκίνη επί συνόλου 1500 που είχαν μεταφερθεί τη δεκαετία του ΄30 στην περιοχή και χρησιμοποιήθηκαν για την έδραση του φράγματος που δημιουργήθηκε εκεί. Τα διάσπαρτα τμήματα- συνολικά 375- βρίσκονται στο χώρο του Λέοντος και στο Μουσείο της Αμφίπολης, σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων.
Ο περίβολος του μνημείου αποτελείται από μάρμαρο Θάσου, έχει κυκλικό σχήμα και η περίμετρος του φτάνει τα 497 μέτρα. Τα κομμάτια του περιβόλου ήταν περισσότερα από 2000, αλλά έχουν διαρπαγεί σε κάποιο βαθμό. Τα εναπομείναντα θα τοποθετηθούν, σύμφωνα με τη μελέτη αναστήλωσης, στις αρχικές τους θέσεις
Σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά του υπουργείου Πολιτισμού «το μνημείο θα μπορεί να είναι επισκέψιμο για ειδικές ομάδες και μόνον (ειδικούς επιστήμονες, μελετητές) το 2021, εφόσον ακολουθηθεί με συνέπεια το πρόγραμμα των εργασιών. Απαιτούνται σημαντικές παρεμβάσεις, χρόνος, και επί πλέον κονδύλια, προκειμένου το μνημείο να γίνει επισκέψιμο από το ευρύ κοινό.»
Οι εργασίες εκτελούνται στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Κεντρικής Μακεδονίας του ΕΣΠΑ 2014-2021. Ήδη από πέρσι, η Περιφέρεια είχε ανοιχτό «μέτωπο» με το υπουργείο, διότι, με ευθύνη της τότε πολιτικής ηγεσίας, δεν γινόταν απολύτως τίποτα, ούτε καν εκπονούνταν οι απαραίτητες μελέτες.
Η Αμφίπολη αποτελεί ένα από τα πολλά στοιχήματα της Λίνας Μενδώνη, η οποία είχε αναφερθεί στο μνημείο και κατά τη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης στη Βουλή.
