Το 1992, λίγους μήνες μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι προειδοποιούσε τη θριαμβεύτρια Δύση ότι παρόλο που ο Ψυχρός Πόλεμος είχε τελειώσει με νίκη της μιας πλευράς και ήττα της άλλης, το αποτέλεσμα δεν εγγυάτο την ομαλή συνέχεια. Προειδοποιούσε ότι η παγκόσμια ειρήνη απαιτούσε κάτι περισσότερο: την ανάδυση μια μετα-αυτοκρατορικής Ρωσίας που θα μπορούσε να καταλάβει την θέση που της αρμόζει στα ηγετικά δημοκρατικά κράτη του κόσμου.
Είναι αργά πλέον να αναλογιστεί κανείς αν μια διαφορετική μεταψυχροπολεμική στρατηγική θα είχε πετύχει αυτό τον σκοπό. Είμαστε ήδη πρωταγωνιστές στο πρώτο κεφάλαιο της ιστορίας του νέου κόσμου. Θα υπάρχει το πριν και το μετά την 24η Φεβρουαρίου 2022, ημέρα που ο πόλεμος επέστρεψε στην Ευρώπη.
Απρόκλητος πόλεμος, βίαιη αλλαγή συνόρων με αφήγημα την αναθεωρητική επίκληση ιστορικών αδικιών, κουρέλιασμα του Διεθνούς Δικαίου και του ρόλου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ευθεία απειλή και αμφισβήτηση στην ευρωπαϊκή και διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας.
Όλα αλλάζουν. Όλα θα αλλάξουν. Και η σχέση της Δύσης με τη Ρωσία είναι μόνο η μία όψη. Η πικρή γεύση ενός απρόκλητου πολέμου μέσα στην Ευρώπη, το ανθρώπινο δράμα, και η ακόμα πιο πικρή γεύση του αισθήματος αποσταθεροποίησης και ανασφάλειας που δημιουργεί ακόμη και σε χώρες που έχουν ενταχθεί στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ είναι η άλλη όψη.
Η Δύση πρέπει να αντιταχθεί στην προσπάθεια αλλαγής τετελεσμένων που δημιουργούν προηγούμενο. Να καταστήσει σαφές τι επιτρέπεται και τι όχι στον 21ο αιώνα. Κυρίως, όμως, οφείλει να εμπνεύσει ασφάλεια και σταθερότητα στους πολίτες της -. Και αυτό αφορά πρωτίστως την Ευρώπη που βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα και θα υποστεί πρώτη τις συνέπειες, γεωπολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, του πολέμου. Θα πρέπει να εξηγήσει στους πολίτες της τι αλλάζει, τι θυσιάζει και γιατί, ή τι είναι έτοιμη να θυσιάσει για να υπερασπιστεί τους ίδιους και τις αξίες της. Θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα και να λάβει μέτρα για να τους προστατεύσει και ανακουφίσει από τις συνέπειες μια πρωτόγνωρης κρίσης στην ενέργεια – πρόταση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που έγινε δεκτή - και όχι μόνο.
Θα πρέπει ακόμα να αποφασίσει εδώ και τώρα τι είδους αρχιτεκτονική ασφαλείας ευαγγελίζεται μετά από μια ευθεία επίθεση σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Είναι ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν και να ενταχθούν στο νέο στρατηγικό δόγμα της Ε.Ε («Στρατηγική Πυξίδα») που θα υιοθετηθεί τον Μάρτιο.
Λόγω Ιστορίας, γεωγραφίας και μιας μόνιμης απειλής από τον γείτονά της, η χώρα μας αποτελεί εξαίρεση στη γενικότερη ευρωπαϊκή στρατηγική ελαφρότητα. Η κρίση αυτή δικαιώνει τη στρατηγική της κυβέρνησης για την ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας μέσω της ενίσχυσης της άμυνάς της και τη διαμόρφωση ενός πλέγματος συμμαχιών ευρωπαϊκών και περιφερειακών. Και αναδεικνύει τον ρόλο της ως ενός εταίρου και συμμάχου συνεπούς και αξιόπιστου, που αποτελεί παράγοντα σταθερότητας στη Νότια Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο – τον ρόλο ενός στρατηγικού ενήλικα.
Ναυσιπλοούμε σε ταραγμένα νερά με πολλές αβεβαιότητες. Όμως, η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να σαμποτάρει ξανά τον εαυτό της. Πλέον κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ήξερε. Η εποχή των μισόλογων και των ημίμετρων, της διπλωματικής ασάφειας, της στρατηγικής αφέλειας, της a la carte αντιμετώπισης της ωμής χρήσης βίας και της επιτήδειας ουδετερότητας, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η ιστορία θα είναι αμείλικτη με όσους δεν αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.
* Η Αριστοτελία Πελώνη είναι αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος και δημοσιογράφος
