Το τελευταίο διάστημα γινόμαστε μάρτυρες αναβίωσης της σύγκρουσης Δύσης - Ρωσίας, που επί του παρόντος επικεντρώνεται επιχειρησιακά στην Ουκρανία. Είναι εμφανές ότι η πτώση του τοίχους του Βερολίνου άφησε ανοικτές πληγές και θέματα που για την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλες θεωρούνταν διευθετημένα, δείχνουν ανεπίλυτα για τη διάδοχο χώρα της Σοβιετικής Ένωσης.
Το εύρος της επέκτασης του ΝΑΤΟ, η ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης και το καθεστώς του ρωσικού πληθυσμού σε γειτονικές της Ρωσίας χώρες δημιούργησαν τις δυναμικές σύγκρουσης, που εντείνονται από την πολεμική στρατηγική του προέδρου Πούτιν. Η στάση του Ρώσου Προέδρου δεν αποτελεί έκπληξη: αντίστοιχες πολεμικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες έχει αναλάβει στο παρελθόν, τόσο στην ίδια την Ουκρανία, όσο και στη Γεωργία.
Στο πλαίσιο αυτό, η κατάληξη του πολέμου στην Ουκρανία παραμένει αβέβαιη. Ακόμη και στο πλέον αισιόδοξο σενάριο, όπου η ρωσική πολεμική μηχανή θα σταματήσει άμεσα τις εχθροπραξίες, οι σχέσεις με τη Δύση δεν θα είναι πια οι ίδιες. Είναι βέβαιο ότι θα μπούμε σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο, ενώ πιθανότατα στην Ευρώπη θα έχει δημιουργηθεί ένα νέο πρόβλημα παράνομης κατοχής, όπως αυτό στην Κύπρο και μάλιστα από ένα κράτος – μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η Ευρώπη θα βρεθεί ξανά στην πρώτη γραμμή μίας παγκόσμιας σύγκρουσης, με τη Ρωσία να αποτελεί δυνητικό δορυφόρο της αναδυόμενης υπερδύναμης Κίνας.
Η εναλλακτική κατάληξη μπορεί να αποδειχθεί εφιαλτική. Τυχόν επέκταση του πολέμου στη Μολδαβία, για την «προστασία» των Ρώσων στην Υπερδνειστερία θα σημάνει την επέκταση του πολέμου, πιθανό ρήγμα στο δυτικό στρατόπεδο λόγω της ευρωπαϊκής ενεργειακής εξάρτησης από το Κρεμλίνο και ενεργότερη εμπλοκή του ΝΑΤΟ. Τυχόν δε ρωσικές ενέργειες επιχειρησιακού χαρακτήρα έναντι υποψηφίων ή υφισταμένων κρατών μελών του ΝΑΤΟ ή/και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα σημάνουν την είσοδο της δύσης στον προθάλαμο ενός νέου παγκοσμίου πολέμου.
Είναι εμφανές ότι η εξέλιξη της θερμής κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε σήμερα θα οδηγηθεί είτε σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο, είτε σε μία σύγκρουση με χαρακτηριστικά παγκόσμιας σύρραξης. Το ΝΑΤΟ συμμετέχει ουσιαστικά ήδη στον πόλεμο δια αντιπροσώπου, την Ουκρανία. Το κρίσιμο ερώτημα πλέον που διαμορφώνεται είναι αν την επόμενη ημέρα θα επικρατήσει η αρχιτεκτονική ενός νέου ψυχρού πολέμου ή ο όλεθρος ενός νέου παγκοσμίου πολέμου, πιθανά πυρηνικού, με την Ευρώπη στην πρώτη γραμμή των εχθροπραξιών. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει το λιγότερο κακό.
Η εναλλακτική θα οδηγήσει την ανθρωπότητα στην άβυσσο, με τον κίνδυνο να επιβεβαιωθεί ο Αϊνστάιν, που προέβλεψε ότι ένας πιθανός τέταρτος παγκόσμιος πόλεμος θα διεξαχθεί με πέτρες και ρόπαλα.
*Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι διεθνολόγος
