Φωτογραφία: Stephen White © Turner Contemporary
Από τον Gareth Harris
Η δουλειά και το όραμα του Γαλλο-Γερμανού καλλιτέχνη Jean Arp έρχονται στο προσκήνιο σε μια νέα έκθεση που άνοιξε στις αρχές Οκτωβρίου στην Turner Contemporary στο Margate (Jean Arp: the Poetry of Forms, έως 14 Ιανουαρίου 2018). Είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στο γεννημένο στο Στρασβούργο γλύπτη που πραγματοποιείται στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 1962.
Ο Arp ήταν ένας πολυπράγμων καλλιτέχνης, ο οποίος ασχολήθηκε με τη γλυπτική και την ποίηση, και η έκθεση τονίζει τις πολλές καινοτομίες του καλλιτέχνη που συνεχίζουν να αντηχούν μέχρι και σήμερα. «Τα έργα του φέρουν την απόλυτη ευχαρίστηση που έπαιρνε από το να δουλεύει με υλικά κάθε είδους», λέει ο συν-επιμελητής Eric Robertson, καθηγητής Σύγχρονης Γαλλικής Λογοτεχνικής και Οπτικού Πολιτισμού στο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.
Στην εποχή μετά το Brexit, οι ιδέες του Arp ξεχωρίζουν. Μιλούσε γερμανικά, γαλλικά και αλσατικά, την τοπική διάλεκτο στην πόλη του Στρασβούργου, και «αγκάλιασε την πολυπολιτισμική και πολύγλωσση ταυτότητά του», γράφει ο Frances Guy, συν-επιμελητής, στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση. «Έγραφε για ζωή σε ένα χώρο χωρίς σύνορα. Ήταν ένας πραγματικός πολυμαθής με ένα πολύ περίεργο όραμα», προσθέτει ο Robertson. «Ένα μεγάλο μέρος του δημιουργικού έργου του φαίνεται αποφασισμένο να υπερβεί τα όρια, είτε πρόκειται για εθνικά, γλωσσικά ή καλλιτεχνικά».
Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 70 γλυπτά και ανάγλυφα, συμπεριλαμβανομένου του έργου σε βαμμένο χαρτί και χαρτόνι Head. Milking Object (1926) και του χάλκινου γλυπτού Three Disagreeable Objects on a Face (1930). Το τελευταίο, με τις βιομορφικές φόρμες του, αντανακλά το ασυνήθιστο στυλ του Arp, το οποίο έρρεπε προς το Σουρεαλισμό. Το γλυπτό Star (1939) είναι δάνειο από το Μουσείο Kroller-Muller στο Otterlo, απ'' όπου η έκθεση ξεκίνησε νωρίτερα φέτος.
Ο Robertson και ο Guy υπογραμμίζουν τις φάσεις-κλειδιά στην πρακτική του Arp, συμπεριλαμβανομένης του «αντικειμένου-γλώσσας» του καλλιτέχνη, μιας σειράς από έξυπνα, διακριτά σύμβολα. Τα ζωγραφισμένα ξύλινα ανάγλυφά του ενσωματώνουν, για παράδειγμα, καρέκλες, φιόγκους και πεταλούδες: ο ομφαλός ήταν επίσης ένα βασικό επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Ο τρόπος με τον οποίο ο γλύπτης εργάστηκε μεταξύ των πεδίων της λογοτεχνίας και της τέχνης επισημαίνεται στην έκθεση (αποσπάσματα από την ποίηση του Arp, συμπεριλαμβανομένου του Kaspar ist tot του 1912 είναι τοποθετημένα στους τοίχους της πινακοθήκης).
Ο κεντρικός ρόλος του Arp σε πολυάριθμα κινήματα τέχνης του 20ού αιώνα διασαφηνίζεται επίσης. Η έκθεση αναδεικνύει την αναρχική σχολή της Ζυρίχης Νταντά, η οποία συν- ιδρύθηκε από τον Arp και την Sophie Taeuber -την καλλιτεχνική συνεργάτιδα και σύζυγό του- στις αρχές του 1916. Μια σειρά σχεδίων που παράχθηκαν κατά την ντανταϊστική περίοδο είναι από τα πρώτα έργα που αντικρίζουν οι επισκέπτες στο Margate. Ο Arp έκανε επίσης «τυχαία κολάζ», ασεμπλάζ από τυχαία κομμάτια χαρτιού που επικολλούνταν εκεί όπου έπεφταν. «Ο καλλιτεχνικός πειραματισμός του στα χρόνια αυτά οδήγησε σε έργα που συγκρατούν αντίθετες δυνάμεις σε μια λεπτή ισορροπία... μεταξύ τυχαίου και συνειδητού ελέγχου», λέει ο Robertson.
Στη δεκαετία του 1930, ο Arp αγκάλιασε περαιτέρω αυτή την προσέγγιση, δημιουργώντας ένα από τα πιο όμορφα κομμάτια του, το According to the Laws of Chance (1933). Το έργο, το οποίο είναι δάνειο από την Tate στο Λονδίνο, περιλαμβάνει ένα χρωματιστό πουά χαρτόνι τυχαία διασκορπισμένο γύρω από έναν καμβά. «Παρά, ή ίσως εξαιτίας, του πλουραλισμού και της συνεργατικής φύσης της πρακτικής του, ο Arp διατήρησε τη δική του καλλιτεχνική ταυτότητα και ποτέ δεν καθορίστηκε από ένα μοναδικό στυλ», λέει ο Guy.
