Φενάκη

Φενάκη

Στη σελίδα μας ασχολούμαστε με την ιστορία των λέξεων, την πορεία τους μέσα στον χρόνο. Καθεμία έχει μια έχει την προσωπική της περιπέτεια. Κάποιες μάλιστα αλλάζουν σημασία, μερικές αποτελούν την φενάκη για να κρύψουμε ένα μυστικό, μία ιδέα, μία ιδεολογία, ακόμα και μια ιδεοληψία, όπως συνηθίζουμε να αποκαλούμε την εμμονή μας σε συγκεκριμένες πεποιθήσεις.

Φενάκη, λοιπόν, είναι η απάτη, η πλάνη, το ψέμα. Λέξη πολύ παλιά, οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο Φαίναξ ήταν κύριο όνομα, το ανθρωπωνύμιο pa-na-ki μια δοτική των μυκηναϊκών χρόνων, που απαντάται στις πινακίδες της μυκηναϊκής Β γραφής.

Ο αρχικός τύπος ήταν ο φαίναξ, του φαίνακος, από το ρήμα φαίνω –  φαίνομαι, δηλαδή φανερώνω. Ο φαίναξ ήταν ο απατεώνας, που με την σειρά του μας έδωσε το φέναξ, φένακος. Το αι της φενάκης μονοφθογγίστηκε γλωσσολογικώς, οι δύο φθόγγοι απλοποιήθηκαν και έγιναν ένας, ε.

Με την φενάκη ως πρώτη έννοια εννοούσαν και την περούκα. Η περούκα κρύβει μια ατέλεια, άρα απατά, εξαπατά, φενακίζει. Η φενάκη, η εξαπάτηση, ο φενακισμός είναι η παραπλάνηση αφελών και μη. Οι αρχαίοι Έλληνες τους Φένακες τους θεωρούσαν δαίμονες, που τους επικαλούνταν όταν – άκουσον άκουσον – ήθελαν να ξεγελάσουν ορισμένους. Εκτός από θεούς για την κλοπή είχαν και θεούς για την απάτη, πώς να απαλλαγούμε συνεπώς από την φενάκη – που είναι ίδιον της φυλής μας;

Κραυγαλέα φενάκη θεωρούμε το πρόγραμμα των κομμάτων, που άλλα προκηρύσσουν ότι θα πράξουν προεκλογικώς και άλλα θέτουν σε εφαρμογή μετεκλογικώς. Προσπάθεια φενακισμού κάνουν, κατά κανόνα, οι πολιτικοί που εσκεμμένα καλύπτουν την αλήθεια, αλλά οι πολίτες ηθελημένα φενακίζονται, πιστεύουν τα ψέματα.

Αντώνυμα της φενάκης η αλήθεια, η ειλικρίνεια, η ενάργεια και η καθαρότητα, μεγάλα ζητούμενα των ημερών μας.