Το καλοκαίρι είναι παραδοσιακά εποχή θεατρικών παραστάσεων στα αρχαία θέατρα και κυρίως σε αυτό της Επιδαύρου. Γι'' αυτό επιλέξαμε να σας μιλήσουμε σήμερα για ένα κομμάτι της σκευής των ηθοποιών, των ενδυμάτων και αντικειμένων που κρατούσαν, όταν έπαιζαν επί σκηνής.
Απαραίτητο, λοιπόν, στοιχείο της εμφάνισης των υποκριτών ήταν οι κόθορνοι, τα συμπαγή και χοντρά υποδήματά τους. Αυτά δεν είχαν αριστερό και δεξί και έτσι προσαρμόζονταν σε οποιοδήποτε πόδι. Είχαν πολύ ψηλά πέλματα, για να φαίνονται οι ηθοποιοί υψηλότεροι από το κανονικό, να έχει η εμφάνισή τους μεγαλοπρέπεια, αλλά και για να διακρίνονται από μακριά, μια που οι παραστάσεις αρχικά δίνονταν σε πλαγιές λόφων. Ίσως τους προσέδιδαν μια αίσθηση υπερβολής ανάλογη με αυτήν που έχουμε όταν βλέπουμε ξυλοπόδαρους.
O κόθορνος δεν δήλωνε μόνο τον συγκεκριμένο τύπο υπόδησης, αλλά και τα ψηλά παπούτσια, που κάλυπταν τα πόδια των κυνηγών και των ιππέων και δένονταν από μπροστά. Έφθαναν σχεδόν μέχρι τα γόνατά τους, για να τα προστατεύουν από τις δυσχέρειες του εδάφους και τις δυσκολίες του εγχειρήματος που κάθε φορά αναλάμβαναν.
Μάλλον δεν είναι λέξη ελληνικής προέλευσης και προέρχεται ως δάνειο από το λυδικό λεξιλόγιο, της αρχαιότατης περιοχής Λυδίας στην Μ. Ασία, που πρωτοκατοικήθηκε από τους Χετταίους και βασιλιάς της υπήρξε, κατά τους ιστορικούς χρόνους, ο Κροίσος.
Περισσότερο, όμως, ο τύπος αυτός της υπόδησης συνδέθηκε στην αρχαιότητα κυρίως με τις θεατρικές παραστάσεις τραγωδιών και αποτελούσε λέξη που από μόνη της δήλωνε τον θεό Διόνυσο, από την λατρεία του οποίου προήλθε το αρχαίο ελληνικό δράμα. Όταν έλεγαν κόθορνος, εννοούσαν τραγωδία και όταν έλεγαν ?μβάς (γεν. τ?ς ?μβάδος = παντόφλα) δήλωναν την κωμωδία.
Από το γεγονός ότι οι κόθορνοι εφαρμόζονταν στο κάθε πόδι, κατέληξε ο λεκτικός τύπος να αποκτήσει γρήγορα μεταφορική σημασία. Κόθορνο αποκαλούσαν οι αρχαίοι μας όποιον άλλαζε πολύ γρήγορα απόψεις. Υπήρχε και μια παροιμία ε?μεταβολώτερος κοθόρνου, που σήμαινε ότι κάποιος διαφοροποιείται σε όσα πιστεύει ευκολότατα, όπως και ο κόθορνος που δεν λογαριάζει ποιον τύπο ποδιού έχει μπροστά του. Ο χαρακτηρισμός κόθορνος δινόταν σε όποιον είχε την ικανότητα να τροποποιεί γνώμη και συμπεριφορά ανάλογα με τις περιστάσεις. Η δική μας παροιμία θα ήταν: Άλλα λέει το βραδύ, άλλα κάνει το ταχύ.
Μάλιστα, ως κόθορνος ήταν γνωστός ο περίφημος πολιτικός των κλασικών χρόνων Θηραμένης. Ο συγκεκριμένος, ολιγαρχικός στα φρονήματα, διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή της Αθήνας στον Πελοποννησιακό πόλεμο και λίγο μετά υποστήριζε πότε τους δημοκρατικούς και πότε τους ακραίους ολιγαρχικούς. Συνέβαλε στην επικράτηση των ολιγαρχικών το 411 π. Χ. και υπήρξε από τα ηγετικά εκείνα πρόσωπα του φιλολακωνικού καθεστώτος που επιβλήθηκε στην Αθήνα μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου (404 π. Χ.) Το καθεστώς αυτό, που είναι γνωστό ως η τυραννία των 30 τυράννων, κράτησε 8 μήνες και καταταλαιπώρησε την Αθήνα. Ενώ ο Θηραμένης συνέβαλε στην εδραίωσή του, γιατί σκοπίμως καθυστερούσε τις διαπραγματεύσεις με την νικήτρια Σπάρτη, ώστε οι Αθηναίοι να δεχθούν οποιουσδήποτε όρους ειρήνης, λόγω της σιτοδείας στην πόλη (βλέπε δική μας περήφανη διαπραγμάτευση) και να διακριθεί ο ίδιος, στο τέλος συγκρούσθηκε με την σκληροπυρηνική ομάδα των τριάκοντα τυράννων. Καταδικάσθηκε από τον συνεργάτη του Κριτία αυθαίρετα σε θάνατο και ήπιε το κώνειο (403 π. Χ.). Αυτή η έντονη ζωή του, γεμάτη αλλαγές και μεταπτώσεις δικαιολογεί το προσωνύμιο κόθορνος.
Σήμερα με τον κόθορνο θυμόμαστε την τραγωδία, αλλά και τον ιδιοτελή χαρακτήρα ανθρώπου που μεταβάλλει διαρκώς την άποψή του κρίνοντας από τα γεγονότα που έχει να αντιμετωπίσει.
Και φυσικά κοθόρνους ονομάζουμε τα παπούτσια εκείνα που είναι άκομψα και χονδροειδή, με φαρδιές σόλες και μοιάζουν με αυτά που αποκαλούμε εμείς πλατφόρμες. Φυσικά οι πλατφόρμες είναι τώρα της μόδας και τις έχουμε συνηθίσει και δεν τις θεωρούμε κακόγουστες. Η μόδα, όμως, είναι μια παροδική συνήθεια που σε μια εποχή του μέλλοντος θα ονομάσει κοθόρνους και τις καλαίσθητες στις μέρες μας πλατφόρμες.
