Στην τραγωδία Αντιγόνη του Σοφοκλή ο Κρέων συνηθίζει να μιλά με γνωμικά. Όταν, λοιπόν, ανακαλύπτει ότι κάποιος έχει παραβιάσει την ρητή εντολή του να μην ενταφιαστεί ο Πολυνείκης, ως προδότης της πόλης, υποπτεύεται συνωμοσία σε βάρος του. Αποδίδει την πράξη της ταφής σε προσπάθεια υπονόμευσης της εξουσίας. Θεωρεί μάλιστα ότι ο δράστης πλήρωσε τους φύλακες, που φρουρούσαν τον νεκρό και άτυχο Πολυνείκη. Λέει χαρακτηριστικά: Ο?δ?ν γ?ρ ?ν ?νθρώποισιν ο?ον ?ργυρος κακ?ν νόμισμα ?βλαστεν (στ. 296).
Η λέξη νόμισμα, που βγαίνει από το ρήμα νέμω (=κατανέμω, διανέμω, μοιράζω, δίνω μερίδιο), σήμαινε την καθιερωμένη συνήθεια. Στην παραπάνω φράση ο Κρέων ισχυρίζεται, δηλαδή, ότι καμία τόσο κακή συνήθεια δεν έχει επικρατήσει ανάμεσα στους ανθρώπους όπως τα χρήματα.
Και οι θεοί στην αρχαιότητα, την περίοδο του κωμωδιογράφου Αριστοφάνη, χαρακτηρίζονταν ως νόμισμα, ως συνήθεια. Στις Νεφέλες, ως λογοπαίγνιο, θα πει ο ποιητής μας: θεο? ?μ?ν νόμισμα ο?κ ?στι (248). Εννοεί ότι οι θεοί δεν έχουν πέραση σε μας, δεν συνηθίζουμε να πιστεύουμε σε αυτούς.
Το νόμισμα ως καθιερωμένη, συμφωνημένη μονάδα συναλλαγής, συναντάται ήδη στον Ηρόδοτο, όταν περιγράφει την οργάνωση της περσικής αυτοκρατορίας από το βασιλιά Δαρείο, ο οποίος έκοψε τον περίφημο χρυσό δαρεικό.
Στα ελληνιστικά χρόνια, με την επέκταση του ελληνισμού μέχρι τον Ινδό ποταμό, η χρήση του νομίσματος διευρύνθηκε. Συναντάμε τότε τον νομισματοπώλη ή αργυραμοιβό, που αντάλλασσε νομίσματα και ήταν μια μορφή τραπεζίτη.
Από το νόμισμα έχουμε και το επίθετο νομισματικός. Στα νέα ελληνικά, οι περισσότεροι οικονομικοί όροι, όπως νομισματικό σύστημα, νομισματική ζώνη, νομισματική ανάλυση και μερικοί ακόμη αποτελούν μεταφραστικά δάνεια. Για παράδειγμα, στα γαλλικά οι αντίστοιχοι είναι systeme monetaire, zone monetaire, analyse monetaire. (Kαι, για να μην ξεχνιόμαστε, το monetaire, βέβαια, είναι ελληνική λέξη, η μονάδα, στην οποία θα αναφερθούμε σε άλλη ευκαιρία).
Το νόμισμα μάς δίνει και πολλές σχετικά νεόκοπες λέξεις, όπως νομισματοθήκη, νομισματοκοπείο, νομισματολογία, νομισματοδέκτης, νομισματοσυλλέκτης και άλλες.
Αλλά και το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών ή αλλιώς Ιλίου Μέλαθρον, έργο του Ερνέστου Τσίλερ, ήταν η περίφημη κατοικία της οικογένειας του Ερρίκου Σλήμαν, που τόσο συνέβαλε στο να μάθουμε ότι όσα έγραψε ο Όμηρος δεν ήταν προϊόν της φαντασίας του, αλλά μια ποιητική απόδοση της ιστορίας των μυκηναϊκών χρόνων.
Το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών
Εκεί μπορείτε να θαυμάσετε μια πλούσια συλλογή από αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, μεσαιωνικά και νεότερα νομίσματα από όλη την Ελλάδα, γνήσια και όχι κάλπικα, όπως τα χαρακτηρίζουμε, ασημένια, χάλκινα και χρυσά. Θα δείτε και χαρτονομίσματα, που ανήκουν στην πιο πρόσφατη νομισματική ιστορία, ακόμα και τα εωρωνομίσματα.
Πολλές σκέψεις θα σας γεννήσει η συλλογή αυτή. Θα θυμηθείτε τις παλαιές υποτιμήσεις του νομίσματος, της δραχμής μας. Θα αναλογιστείτε, ακόμη, ότι κάποιοι έστριβαν το νόμισμα της τύχης της χώρας, έπαιζαν κορώνα γράμματα την πορεία της χώρας μας.
Πριν από έναν χρόνο, γινόταν λόγος για σημαντική πτώση στη χρήση του ευρώ ως «σκληρού» αποθεματικού νομίσματος. Πρόσφατα διαβάσαμε και για την ένταξη του κινεζικού γουάν στο «καλάθι νομισμάτων», στο οποίο μέχρι τώρα βρίσκονται τόσο το αμερικανικό δολάριο, το ευρώ, η βρετανική λίρα όσο και το ιαπωνικό γεν.
Και για να έλθουμε στα δικά μας. Θα σας παρουσιάζουμε αντικειμενικά τα γεγονότα, δίνοντας και τις δύο όψεις του νομίσματος. Τρέχον νόμισμα για την εφημερίδα είναι η αναζήτηση της αλήθειας. Με τη διαπίστωση αυτή δηλώνουμε ότι είμαστε εξοικειωμένοι με το να ερευνούμε σε βάθος.
Όσοι κάνουν λάθη, θα ακούν την κριτική μας, αλλά δεν θα τους πληρώνουμε με το ίδιο νόμισμα.
