Πανήγυρις, πανηγύρεως ήταν η λέξη που μας έδωσε με τη σειρά της το υποκοριστικό πανηγύριον και το μεσαιωνικό πανηγύρι.
Μια εορταστική σύναξη ήταν το πανηγύρι προς τιμήν κάποιου θεού. Ο Αρχίλοχος από την Πάρο, μεγάλος λυρικός ποιητής, την χρησιμοποιεί ήδη τον 7ο αιώνα π.Χ. Λέει χαρακτηριστικά: «Δήμητρος ?γν?ς κα? Κόρης τ?ν πανήγυριν σέβων» (τιμώντας την εορταστική σύναξη της αγνής Δήμητρας και της κόρης της).
Σύνθετος ο λεκτικός τύπος από το π?ν (όλος) και το ?γυρις (συνέλευση). Αυτό το ?γυρις βγαίνει από το ?γείρω, το συγκεντρώνω, δηλαδή η πανήγυρις και το νεοελληνικό μας πανηγύρι είναι μια γενική συγκέντρωση. Το -α του ?γυρις ένινε -η, γιατί, όταν συνθέτουμε στη γλώσσα μας το αρχικό βραχύ φωνήεν, τρέπεται σε μακρό. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη σύνθετη ομόρριζη λέξη ομήγυρις.
Κι αν στα πρώτα χρόνια που χρησιμοποιούνταν η λέξη σήμαινε μόνο το πανηγύρι προς τιμήν των θεών, στα χριστιανικά χρόνια εξακολουθούσε να δηλώνει το ίδιο. Οι μεγάλες θρησκευτικές γιορτές έχουν τα πανηγύρια τους και οι εορταζόμενοι άγιοι επίσης. Μετά τις λατρευτικές εκδηλώσεις, ακολουθεί πλούσιο φαγοπότι, χορός και τραγούδι ανάλογα με τις επιταγές της ημέρας. Οι ιεροί ναοί πανηγυρίζουν, αλλά και έξω από αυτούς στήνεται μια πραγματική εμποροπανήγυρη. Μπορεί να βρει κανείς κάθε είδους πράγματα να αγοράσει σε αυτές τις υπαίθριες αγορές. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια, λόγω της κρίσης, τα αγαθά προς πώληση δεν είναι αρκετά, δεν διακρίνει κανείς την αφθονία άλλων καιρών.
Τα είδη που πωλούνται στα πανηγύρια χαρακτηρίζονται πανηγυριώτικα, χαρακτηρισμός που αποδίδει περισσότερο την κακή τους ποιότητα. Άλλη φράση που χρησιμοποιεί ο λαός μας γι'' αυτά είναι της Κυριακής χαρά και της Δευτέρας λύπη. Δεν κρατούν πολύ ή είναι «κινεζιές», όπως συνηθίζουμε να λέμε σήμερα.
Στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες χώρες, γίνονται, επίσης, και ζωοπανηγύρεις, όπου παρουσιάζονται ζώα προς πώληση.
Πανηγύρι ονομάζουμε και κάθε είδους γλέντι και ξεφάντωμα, που προϋποθέτει κόσμο πολύ και θορυβώδη. Μουσική και διασκέδαση είναι απαραίτητα σε κάθε πανηγύρι.
Χαρές και πανηγύρια σήμερα, λοιπόν. Βέβαια, πολλοί από τους πανηγυριστές του Πάσχα και των υπολοίπων εορτών της διακαινήσιμης εβδομάδας έχουν ήδη επιστρέψει στις βάσεις τους. Σήμερα, όμως, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, κάποιοι πανηγυριώτικοι ήχοι ακούγονται έντονα.
Όλοι από Δευτέρα επιστρέφουμε με βαριά καρδιά στους κανονικούς μας ρυθμούς σε μια χώρα που δυστυχώς η ηγεσία της είναι για τα πανηγύρια, στερείται σοβαρότητας. Ελπίζουμε να κλείσει πανηγυρικά η αξιολόγηση και να μην αναβληθεί η ολοκλήρωσή της, ώστε να συμπέσει με τον πανηγυρικό λόγο που θα εκφωνηθεί στην επόμενη εθνική επέτειο.
