Διαβάζουμε συχνά ότι πολλοί από αυτούς που μας κυβερνούν δεν αγαπούν την ανάπτυξη και βάζουν τροχοπέδη σε αυτήν. Τι είναι η τροχοπέδη; Είναι ένα φρένο, κάτι που αναστέλλει την κίνηση και κάθε προσπάθεια.
Λίγο βαρύγδουπη λέξη, προσδίδει λόγιο ύφος στα κείμενά μας και ανάγεται στην ελληνιστική εποχή. Σύνθετη, από το τροχός + πέδη. Η πρώτη της σημασία είχε να κάνει με το εμπόδιο που τοποθετούνταν στον τροχό της άμαξας, ώστε να σταματήσει η κίνηση.
Αναλύοντας τα συνθετικά της, μπορούμε να πούμε για τον μεν τροχό ότι είναι η ρόδα, ενώ για την πέδην ότι είναι το φρένο. Η αρχική σημασία της πέδης, βέβαια, ήταν τα δεσμά ανθρώπων και ως ρίζα ανάγεται στην ινδοευρωπαϊκή *ped -, δηλαδή στο πόδι. Την ινδοευρωπαϊκή ρίζα την βρίσκουμε στην χειροπέδη, στο δάπεδο, στο πεδίο, την πεδιάδα και τόσες άλλες.
Σήμερα η τροχοπέδη, όπως άλλωστε και στο παρελθόν, χρησιμοποιείται κυριολεκτικά, για να δηλώσει οτιδήποτε εμποδίζει. Στα παλιά κείμενα η τροχοπέδη ενός μηχανισμού καλούνταν επίσης ?ποχεύς. Στα καθημερινά μας ελληνικά κάνουμε λόγο μεταφορικά για την τροχοπέδη. Τροχοπέδη στις συνομιλίες για την αξιολόγηση βάζουν οι εμμονές των διαπραγματευτών, τροχοπέδη για την ουσιαστική πρόοδο της οικονομίας μας οι ιδεολογικές αγκυλώσεις.
Ο καθένας από εμάς λειτουργεί ως τροχοπεδητής της προσωπικής του εξέλιξης. Την σταματάει κάποιες φορές από ανημπόρια ή επειδή έτσι ήλθαν τα πράγματα. Μέγιστος τροχοπεδητής της προόδου είναι το άγχος.
Άλλοτε πάλι η τροχοπέδηση είναι απαραίτητη, γιατί πρέπει να μπει ένα εμπόδιο σε κάτι καταστροφικό ή αρνητικό.
Συνώνυμα της τροχοπέδης είναι στην κυριολεκτική χρήση η μηχανοπέδη, η ποδοπέδη, το ποδόφρενο και το χειρόφρενο. Στην μεταφορική χρήση ως συνώνυμα έχουμε το πρόσκομμα, τον φραγμό, την παρεμπόδιση, την αναστολή, την αναχαίτιση.
Αντώνυμα είναι η επιτάχυνση, το γκάζι ή πιο λαϊκά γκάζωμα. Ό, τι ευχόμαστε για την οικονομία μας, δηλαδή.
Βάζουμε τροχοπέδη στην πολυλογία, για να σας αφήσουμε να κάνετε τις δουλειές σας.
