Μετά από 13 χρόνια εκτός επενδυτικής βαθμίδας ο παγκόσμιος οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας DBRS Morningstar μας έδωσε το πολυπόθητο BBB- βάζοντας επίσημα και πάλι την ελληνική οικονομία στο κάδρο των μακροπρόθεσμων επενδυτών.
Το νέο προσθέτει ειδικό βάρος στο Χρηματιστήριο Αθηνών σε μακροπρόθεσμη βάση, καθώς μέχρι τώρα και βάσει καταστατικού πολλά funds δεν μπορούσαν να επενδύσουν στο ελληνικό χρηματιστήριο κάτι που πλέον θα είναι εφικτό. (Σ.Σ: Περισσότερες λεπτομέρειες για τη σημασία της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ).
Θα περίμενε κανείς ότι η ανακοίνωση της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας από έναν οίκο αναγνωρίσιμο από την ΕΚΤ θα οδηγούσε το ελληνικό χρηματιστήριο Αθηνών σε μια πανηγυρική άνοδο, καθώς η αναβάθμιση αυτή συνεπάγεται εν ευθέτω χρόνο σοβαρές εισροές κεφαλαίων από funds, ενώ την ίδια στιγμή το μέχρι τώρα ακριβό κόστος κεφαλαίων για τις ελληνικές μετοχές λόγω του υψηλού ασφαλίστρου κινδύνου, θα μειωθεί με την επενδυτική βαθμίδα της ελληνικής οικονομίας.
Όμως η ελληνική αγορά αντέδρασε μάλλον «χλιαρά» με ένα ήπιο θετικό ξεκίνημα, το οποίο μάλιστα έως το τέλος της συνεδρίασης μετατράπηκε σε πτώση της τάξης του 0,7%.
Για πολλούς η συμπεριφορά του ελληνικού χρηματιστηρίου επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά το γνωστό ρητό «Αγόρασε στη φήμη, πούλα στην είδηση».
Δυστυχώς όμως οι προβληματισμοί της αγοράς φαίνεται ότι είναι αρκετά πιο σύνθετοι. Βλέπετε, η αναβάθμιση μας από την DBRS έγινε μόλις λίγες ημέρες μετά από τις καταστροφικές πλημμύρες της κακοκαιρίας Daniel.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, 730.000 στρέμματα του θεσσαλικού κάμπου- ήτοι το ¼ της καλλιεργήσιμης γης του- είναι αυτή τη στιγμή βυθισμένο στις λάσπες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου η καταστροφή αυτή συνεπάγεται ζημιές άνω των 2 δις ευρώ και όσο υποχωρούν τα νερά και αποκαλύπτονται οι καταστροφές, ενδεχομένως ο λογαριασμός αυτό να ανέβει εκ νέου, με πολλές εκτιμήσεις να κάνουν ήδη λόγο για ζημιές άνω των 4 δις.
Τουτέστιν, με τους μέχρι στιγμής υπολογισμούς, ο απολογισμός της κακοκαιρίας Daniel θα κινηθεί έως και των 2 εκατοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ, χωρίς να αποκλείεται στο τέλος της ημέρας οι απώλειες να είναι ακόμα μεγαλύτερες, δεδομένου ότι ένας σημαντικός πρωτογενής τομέας παραγωγής της χώρας μας έχει παροπλιστεί για 2 χρόνια τουλάχιστον.
Οι πρώτοι υπολογισμοί
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για δασικές πυρκαγιές (EFFIS), από τις φωτιές έχουν επηρεαστεί περισσότερα από 1.500.000 στρέμματα και αυτό συνεπάγεται ένα κόστος 1,6 δισ. ευρώ.
Οι οικονομικές συνέπειες όμως εξαιτίας της τεράστιας καταστροφής στη Θεσσαλία θα αποκαλυφθούν σε ένα σημαντικό μέρος τους επόμενους δύο με τρεις μήνες και σε όλο τους το εύρος τα επόμενα ένα με δύο χρόνια.
Κάποιοι υπολογισμοί βέβαια θα γίνουν πιο άμεσα. Οι μεγάλες καταστροφές σε υποδομές όπως δρόμοι, γέφυρες, δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και αντιπλημμυρικά έργα, σε κατοικίες, αγροτικές εκτάσεις, ζωικό κεφάλαιο και επιχειρήσεις θα πρέπει να αποκατασταθούν άμεσα και σύμφωνα με τον καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο ΕΚΠΑ Ευθύμιο Λέκκα, το κόστος θα ξεπεράσει αρκετά το 1 δισ. ευρώ.
Η αλήθεια είναι ότι αν σκεφτούμε ότι η αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσαν οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες της περιόδου 2020-2022, στοίχησαν στο Δημόσιο συνολικά 2,3 δισ. ευρώ, προφανώς και ο φετινός λογαριασμός θα είναι πολύ μεγαλύτερος.
Αν και στον φετινό προϋπολογισμό υπάρχει εγγεγραμμένο κονδύλι για την κάλυψη των ζημιών από φυσικές καταστροφές ύψους 1 δισ. ευρώ, σαφώς και θα χρειαστεί ένα μεγάλο μέρος του κόστους αποκατάστασης να μεταφερθεί στον προϋπολογισμό του 2024 αλλά και στα επόμενα χρόνια.
Τουτέστιν, οι οικονομικές επιπτώσεις των φετινών καταστροφών δεν θα επιβαρύνουν μόνο τον τρέχοντα προϋπολογισμό αλλά και τους προϋπολογισμούς των επόμενων ετών, οι οποίοι όμως θα πρέπει να ενσωματώσουν νέους δημοσιονομικούς κανόνες, οι οποίοι θα περιορίζουν τις δαπάνες του οικονομικού επιτελείου.
Το ευτύχημα είναι ότι η χώρα μας έχει ήδη τη διαβεβαίωση από την Κομισιόν ότι θα λάβει οικονομική υποστήριξη. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Επίτροπου Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε., Πάολο Τζεντιλόνι, η χώρα μας θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ, αλλά και άλλα εργαλεία προκειμένου να αντιμετωπίσει τις καταστροφές, με τα μεγαλύτερα κονδύλια να μπορούν να απελευθερωθούν από το 2024 και μετά.
Υπενθυμίζουμε ότι το Ταμείο Αλληλεγγύης είναι το κύριο μέσο της ΕΕ για τη στήριξη της ανάκαμψης από φυσικές καταστροφές, επιτρέποντας στην ΕΕ να παρέχει αποτελεσματική στήριξη σε κάθε κράτος μέλος να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις μιας μεγάλης φυσικής καταστροφής, όπως πλημμύρα, δασική πυρκαγιά, σεισμό, καταιγίδα ή ξηρασία.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Πάολο Τζεντιλόνι: «Μέσα σε τρεις μήνες, οι χώρες που επλήγησαν από φυσική καταστροφή μπορούν για να μας δώσουν το κόστος της ζημιάς που υπολογίζουν. Και είμαι βέβαιος ότι η Επιτροπή θα προσπαθήσει να υποστηρίξει μέσω αυτού, αλλά όχι μόνο μέσω αυτού, την ελληνική προσπάθεια να αντιμετωπίσει αυτή τη νέα κρίση, επειδή είχε τις πυρκαγιές πριν από λίγους μήνες και τις πλημμύρες τώρα, και αυτό δυστυχώς είναι μαρτυρία ακραίων καιρικών συνθηκών».
Σήμερα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα βρίσκεται στο Στρασβούργο όπου θα έχει συνάντηση με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, διεκδικώντας πρόσθετη ευρωπαϊκή στήριξη για τις καταστροφές από τις πλημμύρες.
Aνεξαρτήτως αυτής της πρόσθετης ευρωπαϊκής στήριξης και της αποδέσμευσης πόρων από το Ταμείο Αλληλεγγύης, οι πηγές χρηματοδότησης που θα αξιοποιήσει η κυβέρνηση για να καλύψει τον τεράστιο λογαριασμό των φυσικών καταστροφών είναι:
- Τα 300 εκατομμύρια ευρώ ως κρατική αρωγή, που είναι εγγεγραμμένα στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
- Tο αποθεματικό ύψους 1 δις ευρώ που υπάρχει στον κρατικό προϋπολογισμό για φυσικές καταστροφές, όπως αναφέραμε και παραπάνω.
- Η κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού ώστε να καλυφθούν πρόσθετες δαπάνες εντός του έτους.
- Η ένταξη έργων υποδομών στο ΕΣΠΑ και στο Ταμείο Ανάκαμψης.
- Δάνεια με ευνοϊκούς όρους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για έργα υποδομής.
Το ελληνικό στοίχημα
Αν θέλαμε να συνοψίσουμε το στοίχημα της ελληνικής οικονομίας για τα επόμενα χρόνια σε μια φράση αυτή θα ήταν η εξής: Η αποσταθεροποίηση του κλίματος να μην αποσταθεροποιήσει την οικονομία.
Αυτή τη στιγμή οι αγορές περιμένουν από την Ελλάδα το εξής μήνυμα: Ότι θα εξακολουθήσουν να επιτυγχάνονται οι οικονομικοί στόχοι, παρά το κόστος αποκατάστασης των ζημιών και επουδενί λόγο θα αμφισβητηθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους εξαιτίας των κρατικών δαπανών που θα προκαλέσει στο μέλλον η κλιματική κρίση.
Βλέπετε, η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον μια «φιλολογική» κουβέντα και φαινόμενα σαν τον Daniel ή τις εκτεταμένες πυρκαγιές θα είναι όλο και συχνότερα. Αυτό σημαίνει ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός για την αντιμετώπιση τους πρέπει να μπει άμεσα στις κυβερνητικές προτεραιότητες, κάτι που συνεπάγεται μεγάλα επενδυτικά κονδύλια για υποδομές οχύρωσης πρόληψης και αντιμετώπισης.
Όμως αυτός ο στρατηγικός σχεδιασμός δεν θα πρέπει να προκαλέσει δημοσιονομικό εκτροχιασμό.
Χαρακτηριστική είναι η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τις οικονομικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην χώρα μας, σύμφωνα με την οποία εαν δεν υπάρξει ένα βιώσιμο στρατηγικό σχέδιο, εκτιμάται ότι έως το έτος 2100 το συνολικό σωρευτικό κόστος για την Ελλάδα θα φτάσει τα 701 δισ. ευρώ, ήτοι πάνω από 3,5 φορές το ελληνικό ΑΕΠ του 2022, καθώς το ΑΕΠ της χώρας μπορεί να μειώνεται κατά 2% σε ετήσια βάση μέχρι το 2050 και ακόμη περισσότερο μέχρι το 2100, ενώ τα κόστη από τις κλιματικές καταστροφές αλλά και την αντιμέτωπιση και πρόληψη τους θα ανέρχονται στα 9 δισ. ευρώ κάθε έτος για τα επόμενα χρόνια.
Γίνεται κατανοητό ότι τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να «σηκώσουμε» τα μανίκια, να σοβαρευτούμε και να ξεχάσουμε τις παλιές κακές συνήθειες όσον αφορά τη διαχείριση και την κατεύθυνση κρίσιμων για τη βιωσιμότητα της χώρας κονδυλίων.
Όσον αφορά δε το άμεσο μέλλον, θα πρέπει να στείλουμε το μήνυμα στις αγορές ότι οι φετινές καταστροφές δεν θα εκτροχιάσουν τη δημοσιονομική μας πειθαρχία.
Μέσα από αυτό το πρίσμα έγιναν προφανώς και οι δηλώσεις του οικονομικού συμβούλου του Κυριάκου Μητσοτάκη, Αλέξη Πατέλη στο Bloomberg, ο οποίος διαβεβαίωσε ότι οι φυσικές καταστροφές δεν θα επηρεάσουν τη δημοσιονομική μας πειθαρχία και ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τους δημοσιονομικούς της στόχους. Σημείωσε επίσης ότι η ψηφιακή μεταρρύθμιση που βρίσκεται σε εξέλιξη, η εφαρμογή της πράσινης ατζέντας, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης θα βοηθήσουν την Ελλάδα να συγκλίνει με την Ευρώπη.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
