Το κράτος, το μεγάλο κράτος, το κράτος πατερούλης, το κράτος σωτήρας, το κράτος αρωγός, το κράτος σχεδιαστής, έχει πραγματοποιήσει τη μεγάλη του επιστροφή ήδη από το 2020. Όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Και οι πολίτες με ιδιαίτερη ευχαρίστηση παραδόθηκαν στη φροντίδα των κρατικών μηχανισμών.
Η εποχή του μοντέλου του μικρού κράτους, της όσο το δυνατόν μικρότερης κρατικής παρέμβασης, της όσο το δυνατόν χαμηλότερης φορολογίας και του περιορισμού των κρατικών δραστηριοτήτων του στα απολύτως απαραίτητα, όπως είναι η άμυνα, η ασφάλεια, η ρύθμιση και η εποπτεία, έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Και αυτό είναι κάτι που φαντάζει απολύτως λογικό αφού το σύνολο των χωρών, αντιμετωπίζουν εδώ και μια τριετία μια σειρά από «mega προβλήματα», που απαιτούν κρατικές πρωτοβουλίες και χειρισμούς που ξεπερνούν ακόμα και τα στενά περιθώρια των συνόρων ή των συμμαχιών. Και παρ’ όλο που το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης, της αναζήτησης και της κατανομής ευθυνών άπτεται του κράτους, το ίδιο συμβαίνει και στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων. Πάλι στο κράτος απευθυνόμαστε.
Έτσι το βάρος της διαχείρισης και του ξεπεράσματος της πανδημίας, έπεσε πάνω στο κράτος, το οποίο «αναγκάστηκε» να προχωρήσει αφενός στη δόμηση ενός νέου και πιο αποτελεσματικού συστήματος υγείας και αφετέρου στην άμεση ή έμμεση επιδότηση και στήριξη των εισοδημάτων και δραστηριοτήτων που είχαν κτυπηθεί από τα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης. Το ξέσπασμα της εξωγενούς ενεργειακής κρίσης ανάγκασε το κράτος από τη μια πλευρά να προβεί σε μια πρωτοφανή άσκηση επιδοματικών πολιτικών και από την άλλη να επανασχεδιάσει τη διαδρομή της ενεργειακής μετάβασης. Και η αλήθεια είναι, πως καλώς ή κακώς, το κράτος και οι πολίτες «ξαναδέθηκαν» μεταξύ τους, σε ένα χορό όπου η ερώτηση «που είναι το κράτος», συνοδεύεται από «την παροχή επιδομάτων». Και έτσι όλα κυλούν αρμονικά.
Οι εικόνες από τις φωτιές στη Θράκη και από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία μας προσγείωσαν με έναν άγριο τρόπο, στο πεδίο της κλιματικής αλλαγής, το οποίο ήταν ξένο στην κοινή γνώμη. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον κάτι μακρινό. Και η μάχη εναντίον των καταστροφικών επιπτώσεων της, πέφτει για μια ακόμα φορά πάνω στον κρατικό μηχανισμό.
Το κράτος θα καλύψει τις αποζημιώσεις από τις καταστροφές στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις. Αφού η ατομική υπευθυνότητα των πολιτών για την ασφάλιση των κατοικιών τους και των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους, βρίσκεται διαχρονικά σε ποώδη κατάσταση.
Το κράτος θα πρέπει επίσης να φροντίσει να εξισορροπήσει τις αναταράξεις που θα υπάρξουν στη λιανική αγορά τροφίμων, καθώς θα παρουσιαστούν ελλείψεις σε συγκεκριμένα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, παράλληλα με απογειώσεις των τιμών των αντίστοιχων εισαγόμενων προϊόντων. Σε μια κοινωνία που είναι πλέον εθισμένη στα πάσης φύσεως «pass».
Το κράτος θα πρέπει να αναλύσει τα νέα δεδομένα, τις νέες συνθήκες και να σχεδιάσει τις νέες υποδομές που θα προσφέρουν βιώσιμες και ανθεκτικές λύσεις, απέναντι στο κύμα καταστροφικών συμβάντων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.
Επιπλέον, το κράτος θα πρέπει να επενδύσει σε νέα συστήματα προβλέψεων και προγνώσεων, απέναντι στα έκτακτα κλιματικά γεγονότα που αποκτούν μια αυξανόμενη συχνότητα εμφανίσεων.
Όπως βλέπουμε από τα ανωτέρω, το κράτος ξαναπαίρνει τη θέση του στο μεγάλο κάδρο της ζωής μας. Σαν διασώστης, σαν ρυθμιστής, σαν ελεγκτής και σαν μηχανισμός επανεκκίνησης.
Τα ερωτήματα είναι δυο.
Το πρώτο είναι κατά πόσον αυτό το κράτος όπως είναι δομημένο μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις αυξανόμενες προκλήσεις.
Και το δεύτερο αφορά την πηγή των πόρων που θα χρειαστούν, για την κάλυψη των αποζημιώσεων, για την παρέμβαση στην αγορά τροφίμων, για την κατασκευή των υποδομών και τα συστήματα προγνώσεων και επιφυλακής.
Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα, είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε μπροστά μας. Και ενσωματώνεται στη φράση «ή θα αλλάξουμε ή θα βουλιάξουμε». Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα, είναι πιο κρίσιμη παρά ποτέ σε μια περίοδο που η Ελλάδα «έχει πάρει μπροστά» και αναζητά ένα καλύτερο και ταχύτερο βηματισμό. Διότι η επάνοδος του κράτους στις ζωές μας προϋποθέτει, την ύπαρξη επαρκούς Δημοσίου χρήματος. Και ως γνωστόν το Δημόσιο χρήμα προέρχεται είτε από Φορολόγηση, είτε από Δανεισμό.
