Προσπαθώντας να μειώσει την εξάρτησή του από το σιδηρομετάλλευμα, ο πολυεθνικός όμιλος με ορυχεία σε όλο τον κόσμο, δίνει έμφαση στην εξόρυξη άλλων μετάλλων, ειδικά όσων είναι απαραίτητα για την «πράσινη μετάβαση» της παγκόσμιας οικονομίας. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά, ειδικά για στην περίπτωση του λιθίου. Όταν δεν αντιμετωπίζει την έντονη αντίδραση των κατοίκων αντιμετωπίζει την ενόχληση των μετόχων για την ακριβή εξαγορά κάποιου ορυχείου.
Ύστερα από πολύχρονη ταλαιπωρία, οι μέτοχοι των μεγάλων εταιρειών εξόρυξης μετάλλων και ορυκτών είδαν μέσα στο 2021 επιτέλους «άσπρη μέρα». Οι περισσότερες από αυτές ανέβηκαν σε πολυετή υψηλά, βοηθούμενες από την πολύ καλή πορεία της τιμής των μετάλλων και των ορυκτών. Η Rio Tinto (RIO NYSE, RIO LONDON, RIO SYDNEY), η οποία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός σιδηρομεταλλεύματος στον κόσμο, είδε την μετοχή της να ακολουθεί την μεγάλη άνοδο του σιδηρομεταλλεύματος μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού και έφθασε τα 95 δολάρια. Στην συνέχεια ακολούθησε την πτωτική πορεία του σιδηρομεταλλεύματος και κατέβηκε απότομα μέχρι τα 60 δολάρια και τώρα βρίσκεται κοντά στα 66.
Παρά το γεγονός πως η εξόρυξη σιδηρομεταλλεύματος είναι μία πολύ προσοδοφόρα δραστηριότητα για την εταιρεία, είναι πολύ λογικό για την διοίκηση να θέλει να μειώσει την εξάρτηση της επιχείρησης από αυτό. Χαρακτηριστικό αυτής της εξάρτησης είναι το γεγονός πως πάνω από το 50% του κύκλου εργασιών της εταιρείας έρχεται από τον τομέα σιδηρομεταλλεύματος, ενώ ακόμα μεγαλύτερη είναι η ποσοστιαία συνεισφορά του στα κέρδη.
Η διοίκηση λοιπόν προσπαθεί να μεγαλώσει την παρουσία της εταιρείας και στην εξόρυξη άλλων μετάλλων, ειδικά αυτών που θα χρειαστούν στην παγκόσμια οικονομία στην μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, ξεκινώντας από τον χαλκό, στον οποίο προσπαθεί να αυξήσει την (ήδη σημαντική) έκθεσή της μέσα από την συμμετοχή της στην ανάπτυξη και λειτουργία ενός πολύ μεγάλου ορυχείου στην Μογγολία.
Η έναρξη λειτουργίας του ορυχείου έχει καθυστερήσει ήδη πάρα πολύ, το κόστος έχει ήδη ξεπεράσει τον αρχικό προϋπολογισμό και η Rio Tinto δεν μπορεί να συνεννοηθεί και πολύ καλά με την κυβέρνηση της Μογγολίας που κατέχει περίπου το 1/3 του ορυχείου. Τελικά, μάλλον βρέθηκε μία λύση, καθώς πριν δύο περίπου εβδομάδες η εταιρεία αποφάσισε στην ουσία να χαρίσει στην κυβέρνηση της χώρας περίπου 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια που αυτή χρωστούσε για την συμμετοχή της στην ανάπτυξη του ορυχείου. Με αυτή την κίνηση η Rio Tinto φαίνεται πως εξασφαλίζει την ομαλή συνέχεια αυτής της μεγάλης επένδυσης που ελπίζεται πως σε μερικά χρόνια θα της αποδίδει οργανικά κέρδη πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια κάθε χρόνο.
Εκτός από τον χαλκό, η διοίκηση της Rio Tinto έχει αποφασίσει να ασχοληθεί σοβαρά και με την εξόρυξη λιθίου, που όπως γνωρίζουμε είναι από τα πιο σημαντικά μέταλλα στην «πράσινη μετάβαση», καθώς χρησιμοποιείται για την κατασκευή των μπαταριών για τα ηλεκτροκινούμενα οχήματα. Η εταιρεία έχει αρχίσει την πειραματική εξόρυξη λιθίου από ένα πολύ παλαιό ορυχείο στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Ελπίζει πως σε μερικά χρόνια θα μπορεί να παράγει περίπου 5.000 τόνους λιθίου ετησίως, ποσότητα αρκετή για την κατασκευή μπαταριών για περίπου 70.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Αυτό όμως είναι ένα πολύ μικρό μέγεθος για μία εταιρεία τόσο μεγάλη όσο η Rio Tinto, η οποία φιλοδοξεί να συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρώτους δέκα παραγωγούς λιθίου στον κόσμο μέχρι το 2029. Για να μπορέσει να πετύχει αυτόν τον στόχο έχει ξεκινήσει δύο πολύ μεγάλες επενδύσεις, την μία στην Αργεντινή και την άλλη στην Σερβία.
Η επένδυση στην Αργεντινή ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Η Rio Tinto συμφώνησε να αγοράσει την αργεντινή εταιρεία Rincon Mining από τους τωρινούς ιδιοκτήτες της και να πληρώσει 825 εκατομμύρια δολάρια. Το ορυχείο της Rincon βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης και αναμένεται να λειτουργήσει στο μέγιστο της παραγωγικής της δυναμικότητας το 2026. Το ορυχείο θεωρείται πως είναι καλής ποιότητας και χαμηλού κόστους λειτουργίας και εκτιμάται πως θα μπορεί να παράγει ετησίως περίπου 50.000 τόνους λιθίου. Αυτή η ποσότητα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή μπαταριών για πάνω από 700.000 ηλεκτρικά οχήματα κάθε ετησίως.
Η ανακοίνωση της συμφωνίας δεν ενθουσίασε πάντως την αγορά και η μετοχή της επιχείρησης υποχώρησε κατά 2%. Η εξήγηση εδώ είναι μάλλον απλή, οι μέτοχοι προτιμούν να μην ξοδέψουν 825 εκατομμύρια δολάρια, και πολλά ακόμα για την ανάπτυξη ενός ορυχείου που θα αρχίσει να φέρνει έσοδα στην εταιρεία μετά από πολλά χρόνια. Μάλλον θα ήθελαν να εισπράξουν αυτά τα ποσά σαν μέρισμα και να αφήσουν κάποια άλλη επιχείρηση να αναλάβει το ρίσκο μίας μακροπρόθεσμης επένδυσης σε μία χώρα που μερικές φορές δεν τα πάει καλά με τους ξένους επενδυτές.
Η σερβική επένδυση έχει ξεκινήσει εδώ και λίγα χρόνια και προβλέπει την κατασκευή και λειτουργία ενός μεγάλου ορυχείου λιθίου, με προβλεπόμενη ετήσια παραγωγή περίπου 60.000 τόνων. Η Rio Tinto έχει ανακαλύψει κοιτάσματα λιθίου στην δυτική Σερβία, κοντά στα σύνορα με την Βοσνία Ερζεγοβίνη.
Το σχέδιο Jadar, όπως το ονομάζει η εταιρεία, προβλέπει την επένδυση περίπου 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη του ορυχείου, το οποίο προβλέπεται να αρχίσει την λειτουργία του το 2026 και να φθάσει στην πλήρη δυναμικότητά του το 2029. Σύμφωνα με την εταιρεία, το εργοστάσιο αυτό θα είναι κάπως προνομιακό, γιατί βρίσκεται πολύ κοντά στην καρδιά της Ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας που χτυπά στην Γερμανία, σε αντίθεση με τα περισσότερα παρόμοια ορυχεία στον κόσμο (όπως π.χ. το Rincon που μόλις συμφώνησε να αγοράσει η ίδια στην Αργεντινή) που βρίσκονται σε πολύ απομακρυσμένες περιοχές.
Και στην περίπτωση αυτή όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά για την Rio Tinto. Μπορεί να μην έχουν αντιδράσει οι μέτοχοι, έχουν αντιδράσει όμως έντονα οι κάτοικοι της περιοχής και έχουν οργανώσει μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στο Βελιγράδι και άλλες πόλεις της Σερβίας. Οι αντιδράσεις των κατοίκων και των οργανώσεων που αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος είναι μάλλον επιτυχημένες, αφού οι τοπικές αρχές δεν ενέκριναν το σχέδιο για τις χρήσεις γης στην περιοχή.
Τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα για τη Rio Tinto, καθώς ο πρόεδρος της Σερβίας έχει αφήσει να εννοηθεί πως δεν πρόκειται να δώσει την τελική έγκρισή του για την κατασκευή του ορυχείου αν δεν έχουν προηγουμένως συμφωνήσει οι κάτοικοι. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Reuters και του Bloomberg, η Rio πάγωσε την διαδικασία αδειοδότησης του ορυχείου και αποφάσισε να προσπαθήσει να πείσει – μέσω διαλόγου – τους κατοίκους της περιοχής πως η κατασκευή του ορυχείου θα βοηθήσει την τοπική οικονομία και δεν θα επιβαρύνει το περιβάλλον.
Δύο πράγματα μπορούμε να συμπεράνουμε από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Rio Tinto στην προσπάθειά της να μπει πιο γερά στην εξόρυξη των «πράσινων μετάλλων». Δεν είναι καθόλου εύκολο για μία εταιρεία να αναπτύξει και να λειτουργήσει νέα ορυχεία, καθώς θα βρει εμπόδια από τους μετόχους της ή από τους κατοίκους των περιοχών που θα γίνουν τα ορυχεία ή και από τις κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες βρίσκονται τα ορυχεία. Και, δεν είναι καθόλου σίγουρο πως όλοι οι φιλόδοξοι (και σχεδόν υποχρεωτικοί) στόχοι για την μετάβαση στην εποχή της ηλεκτροκίνησης θα μπορέσουν να επιτευχθούν αν θέλουμε πραγματικά να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να σεβόμαστε τις επιθυμίες των τοπικών κοινωνιών.
