Η κλιμάκωση της έντασης Ρωσίας- Ουκρανίας μπορεί να συνεχίζει να ταρακουνά τις αγορές, εντούτοις μέχρι στιγμής απέχουμε από σκηνές πανικού και ανελέητων sell off.
Ο λόγος είναι ότι οι επενδυτές είναι συγκρατημένα απαισιόδοξοι προς το παρόν μέχρι να πέσουν στο τραπέζι όλες οι κυρώσεις εκατέρωθεν Ρωσίας - Ευρώπης και ΗΠΑ, ώστε να μπορέσουν να τις αξιολογήσουν πλήρως. Mέχρι στιγμής έχουν ανακοινωθεί τα πρώτα «ήπια» πακέτα τόσο από την Ευρώπη όσο και από την πλευρά των ΗΠΑ, με κύριο στόχο κάποιες ρωσικές τράπεζες, Ρώσους ολιγάρχες και το πάγωμα του αγωγού Nord Stream 2 που ούτως ή άλλως η έγκριση λειτουργίας του ήταν υπό εκρεμμότητα.
Αυτό που θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι οι αγορές ήδη έχουν αρχίσει να χτίζουν το πλαγιοκαθοδικό τους κανάλι από τις αρχές Ιανουαρίου, με κύριο μοχλό πίεσης τον διαφαινόμενο επιθετικό ρυθμό αύξησης επιτοκίων από την Fed, αλλά εν τέλει και από την ΕΚΤ. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η πάγια άποψη των αναλυτών είναι ότι η πολιτική της Fed και οι οικονομικές συνθήκες τείνουν να είναι οι πιο μακροπρόθεσμοι οδηγοί των χρηματοπιστωτικών αγορών και όχι τα μεμονωμένα γεωπολιτικά γεγονότα.
Το πλαγιοκαθοδικό κανάλι είναι εμφανές πλέον στις ευρωπαϊκές αγορές, ενώ για τη Wall θα σφραγισθεί μόλις ο S&P500 μας δώσει ένα νέο χαμηλό από τις 4221 μονάδες της 24ης Ιανουαρίου.
Η κρίση μεταξύ Ρωσίας - Ουκρανίας στην ουσία θα αυξήσει την κλίση αυτού του πλαγιοκαθοδικού καναλιού με την Ευρώπη να κινδυνεύει με μεγαλύτερη κλίση, καθώς θα είναι ένας τους μεγαλύτερους χαμένους της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία σε περίπτωση που το δεύτερο πακέτο αντίποινων περιέχει κυρώσεις στις ρωσικές ενεργειακές εταιρείες, κάτι που λογικά θα ωθήσει τη Ρωσία να χρησιμοποιήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου αλλά και πετρελαίου ως μοχλό πίεσης στη χειμαζόμενη ενεργειακή αγορά της Ευρώπης. (σ.σ:θυμηθείτε την πρόσφατη ανάλυση για τους λόγους που ζυγίζουν διαφορετικά οι αγορές την ρωσοουκρανική κρίση).
Οποιεσδήποτε αναταράξεις στις ροές φυσικού αερίου αλλά και πετρελαίου από τη Ρωσία -η κουβέντα συνήθως επικεντρώνεται στο φυσικό αέριο όμως περίπου το ήμισυ των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας κατευθύνεται στην Ευρώπη- θα μπορούσαν εύκολα να οδηγήσουν σε δυσβάσταχτη άνοδο των τιμών.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρώπη έχει ήδη πικρή εμπειρία από τις προηγούμενες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Σύμφωνα με μελέτη του Kiel Institute, η Ρωσία μπορεί να υπέστη τις μεγαλύτερες εμπορικές απώλειες, αλλά και η Γερμανία πλήρωσε τεράστιο τίμημα. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη πέραν από την ΕΕ πλήγμα δέχθηκαν και άλλες οικονομίες, με τις ΗΠΑ μόνο να βγαίνουν πραγματικά κερδισμένες.
Πιθανότατα να ισχύσει το ίδιο και τώρα καθώς οι ΗΠΑ καλούνται εκ νέου να παίξουν πιο ενεργό ρόλο στην μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, αυξάνοντας τις αμερικανικές εξαγωγές LNG. Κάτω από το ίδιο πρίσμα, η Σαουδική Αραβία και κάποιες άλλες χώρες στη Μέση Ανατολή θα καλύψουν ενδεχομένως ένα μέρος του «κενού» του πετρελαίου.
Η Ευρώπη μπροστά στην απόλυτη ενεργειακή παγίδα
Όμως όπως επισήμανε χθες και η Ρωσία, οι δύο αυτές εναλλακτικές δεν επαρκούν για να γλυτώσουν τη Γηραιά Ήπειρο από τα «δύσκολα». Όσον αφορά την υποκατάσταση του ρωσικού αερίου, τα τρέχοντα επίπεδα προμηθειών της Ευρώπης από την Gazprom είναι αρκετά μεγαλύτερα από το σύνολο των παγκόσμιων εξαγωγών αμερικανικού LNG. Αυτό σημαίνει ότι το αμερικανικό LNG δεν μπορεί να καλύψει πλήρως τη ζήτηση από την Ευρώπη.
Επιπλέον είναι μια πολύ πιο ακριβή λύση. Η Ευρώπη έχει μεν τη δυνατότητα να επεξεργαστεί το LNG που εισάγει και να το μετατρέψει εκ νέου σε φυσικό αέριο, αλλά είναι αρκετά δύσκολο να το παραδώσει στους τελικούς αποδέκτες, καθώς οι υποδομές της για τη μεταφορά του και τη διανομή του δεν είναι κατάλληλες για μια μεταστροφή από το ρωσικό φυσικό αέριο στο LNG.
Η «λεπτομέρεια» αυτή είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που τροφοδοτούν την αυτοπεποίθηση του ρώσου προεδρου, καθώς «ποντάρει» στις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης, ειδικά αυτή την περίοδο με τα αποθέματα φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αποθήκες σε κρίσιμα επίπεδα και με τη διαφαινόμενη «αδυναμία» του OPEC να αυξήσει την προσφορά πετρελαίου. (σ.σ:περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Βλέπετε, η Ρωσία γνωρίζει ότι οποιαδήποτε διακοπή των ρωσικών αποστολών που διέρχονται μέσω της Ουκρανίας, θα «ακρωτηριάσει» ενεργειακά μεγάλο μέρος της ηπείρου και θα στρεβλώσει την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού ενέργειας για τον απλούστατο λόγο, ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει την πλεονάζουσα ικανότητα να αντικαταστήσει το ρωσικό πετρέλαιο.
Η Ρωσία παράγει 10 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, ή περίπου ένα στα 10 βαρέλια που χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο κάθε μέρα. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΙΕΑ, τον Ιανουάριο είχαμε ένα χάσμα μεταξύ της ζήτησης για πετρέλαιο και της παραγωγής της τάξης των 900.000 βαρελιών την ημέρα. Αν τεθεί λοιπόν εκτός η ρωσική παραγωγή λόγω κυρώσεων, ούτε τα μέλη του OPEC, ούτε οι σχιστολιθικοί παραγωγοί ή η επάνοδος του Ιράν στις αγορές θα μπορέσουν να την αναπληρώσουν σε όλο της το εύρος.
Εν ολίγοις το «ταβάνι» στην προσφορά πετρελαίου ελέω των πενιχρών επενδύσεων εξόρυξης όλα αυτά τα χρόνια λόγω της πράσινης μετάβασης, είναι ο κύριος παράγοντας που καθιστά ιδιαίτερα εύθραυστη την αγορά στο ενδεχόμενο διακοπής των ρωσικών εξαγωγών.
Πέραν όμως της πολυτιμότητας των ρώσικων πόρων για την Ευρώπη, άλλος ένας παράγοντας που φαίνεται να δίνει αέρα στα πανιά της Ρωσίας, ακόμα και αν η Ευρώπη διαλέξει τον δύσκολο δρόμο των κυρώσεων, είναι ο νέος στρατηγικός εταίρος της, η Κίνα.
Η Ρωσία και η Κίνα συμφώνησαν πρόσφατα να κατασκευάσουν μια δεύτερη γραμμή, την Power of Siberia 2, που θα φέρει αέριο από τη χερσόνησο Yamal στη ρωσική Αρκτική στα βορειοανατολικά της Κίνας. Η γραμμή αυτή θα «συμπληρώσει» τον ρωσικό αγωγό Power of Siberia που εξάγει φυσικό αέριο από την ανατολική Σιβηρία στη βορειοανατολική Κίνα εδώ και δύο χρόνια.
Με τα δύο αυτά έργα, το αέριο Yamal θα μπορεί να ρέει στην Κίνα τόσο εύκολα όσο και στην Ευρώπη, εξασφαλίζοντας στη Ρωσία τη διατήρηση ενός αρκετά μεγάλου μέρους των εσόδων που έχει από τις εξαγωγές αερίου στην Ευρώπη. (σ.σ:περισσότερα για τους λόγους που ίσως η Ρωσία να μη φοβάται τις δυτικές κυρώσεις μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Από όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι το διακύβευμα πρωτίστως για τις ευρωπαϊκές αγορές είναι τεράστιο, για αυτό και η τεχνική εικόνα των ευρωπαϊκών δεικτών είναι πολύ πιο βεβαρημένη από τη Wall Street. Εν συνεχεία όμως, άπαντες θα επηρεαστούν, καθώς το κόστος της ενέργειας διαπερνά όλο το φάσμα των αγαθών και των υπηρεσιών.
Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής με επίκεντρο την Αίγυπτο και την Τουρκία, αναμένεται να έχουν μεγάλο πρόβλημα από τυχόν συρρίκνωση των αποθεμάτων στο σιτάρι, ενώ η Ρωσία είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς των τριών μεγάλων ομάδων λιπασμάτων.
Τουτέστιν, οποιεσδήποτε περικοπές στην προσφορά, μπορεί να επηρεάσουν τις αποδόσεις των καλλιεργειών, επηρεάζοντας εκ νέου ανοδικά τις τιμές των τροφίμων.
Ο κίνδυνος διακοπής των ρωσικών εξαγωγών μετάλλων, όπως το αλουμινίο, το νικέλιο, το παλάδιο και τον χάλυβα είναι επίσης μεγάλος, κάτι που θα δημιουργήσει μια νέα εκρηκτική πορεία στις τιμές αυτών των εμπορευμάτων. Κάτω από αυτό το πρίσμα, ένας νέος κύκλος κυρώσεων μεταξύ Ρωσίας - Ευρώπης - ΗΠΑ έχει τη δυναμική να εξελιχθεί σε πρώτης τάξεως λίπασμα για το «ζιζάνιο» του πληθωρισμού.
Τα σημεία απασφάλισης των αγορών
Όσο πιο πολλές και σκληρές θα είναι οι κυρώσεις στη Ρωσία, τόσο οι τιμές της ενέργειας θα εκτινάσσονται στα ύψη και τα χρηματιστήρια θα βυθίζονται χαμηλότερα, καθώς το κόστος της ενέργειας στο τέλος της ημέρας δεν αφήνει κανένα προϊόν και καμία υπηρεσία αλώβητη.
Οι τιμές του πετρελαίου ήδη κινούνται σε πολυετή υψηλά και η ανοδική διάσπαση των 100 δολαρίων/βαρέλι θα επηρεάσει αρνητικά την παγκόσμια οικονομία.
Σε συνδυασμό με πιθανή περαιτέρω αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης και η αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές με τη συνεπαγόμενη απομείωση των περουσιακών στοιχείων είναι θέμα χρόνου, με την πρώτη οικονομία που θα δεχθεί το ωστικό κύμα-πέραν της ρωσικής φυσικά- να είναι η ευρωπαϊκή, εξ’ού και οι μεγαλύτερες πιέσεις στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.
Όπως δήλωσε χθες ο Ευρωπαίος Επίτροπος επί των οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, η αναγνώριση από τη Ρωσία της ανεξαρτησίας των δύο αποσχισμένων περιοχών της Ουκρανίας καθιστά ακόμη πιο αβέβαιες τις ήδη «ψαλιδισμένες» προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη της ευρωζώνης για το 2022.
Υπενθυμίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε ήδη προς τα κάτω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη των 19 χωρών που μοιράζονται το ευρώ στο 4,0% φέτος από 4,3%, επικαλούμενη ένα νέο πανδημικό κύμα, τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τις συνεχιζόμενες διαταραχές στην προσφορά.
Οι νέες γεωπολιτικές εξελίξεις αποτελούν έναν νέο επιβαρυντικό παράγοντα με πιθανό αποτέλεσμα η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ να έρθει νωρίτερα από τους αρχικούς σχεδιασμούς προκειμένου να τιθασευτεί ο πληθωρισμός.
Όπως και να έχει, οι επόμενες ημέρες θα κρίνουν πάνω από όλα την τεχνική εικόνα των αγορών, καθώς αν χαθούν οι 4221 μονάδες για τον S&P500 ανοίγει ο δρόμος για τις 4000 μονάδες, ενώ για τον πολύπαθο γερμανικό δείκτη Dax που έχει και τη χειρότερη τεχνική εικόνα αυτή τη στιγμή, το παιχνίδι θα κριθεί από το αν χαθούν οι 14440 μονάδες σε εβδομαδιαίο κλείσιμο.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
