Της Αγγελικής Κώττη
Με μια έκθεση για το νικηφόρο 1821 θα ξεκινήσει τη χρονιά το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα εγκαίνια θα γίνουν στο τέλος του μήνα και η έκθεση θα αποτελεί μέρος του σπονδυλωτού εκθεσιακού προγράμματος όπως είπε το απόγευμα στην εκδήλωση παρουσίασης του έργου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για το 2019, η διευθύντρια Μαρία Λαγογιάννη- Γεωργακαράκου. Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια της Νίκης θα λειτουργήσει ως συνεκτικός σύνδεσμος ανάμεσα στις διαφορετικές εκθεσιακές αφηγήσεις. Η γυναικεία φτερωτή θεότητα των Ελλήνων θα γεφυρώσει τις επετειακές εκθέσεις προσφέροντας διαχρονικές αναφορές συμβολισμών σε όσα κινούν και εμπνέουν τον άνθρωπο.
Οπλισμένοι με τον λόγο του Μακρυγιάννη, έχουν ξεκινήσει την δουλειά πάνω στο στήσιμο της έκθεσης για το νικηφόρο 1821 εδώ και πολύ καιρό. Γράφει ο στρατηγός στα απομνημονεύματά του: «Είχα δυο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι’ ένα βασιλόπουλο ατόφια – φαίνονταν οι φλέβες· τόση εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρον, τα ’χαν πάρη κάτι στρατιώτες και εις τ’ Άργος θα τα πουλούσαν κάτι Ευρωπαίων· χίλια τάλλαρα γύρευαν. Άντεσε κ’ εγώ εκεί, πέρναγα· πήρα τους στρατιώτες, τους μίλησα· «Αυτά και δέκα χιλιάδες τάλλαρα να σας δώσουνε, να μην το καταδεχτήτε να βγουν από την πατρίδα μας. Δι’ αυτά πολεμήσαμεν». (Βγάζω και τους δίνω τρακόσια πενήντα τάλλαρα.)· κι’ όταν φιλιωθούμεν με τον Κυβερνήτη, (ότι τρωγόμαστε), τα δίνω και σας δίνει ό,τι του ζητήσετε διά να μείνουν εις την πατρίδα απάνου». Και τα ’χα κρυμμένα. Τότε με την αναφορά μου τα πρόσφερα του Βασιλέως να χρησιμέψουν διά την πατρίδα». Τα λόγια του στρατηγού χρησιμοποιούνται στον τίτλο που είναι: «Δι’αυτά πολεμήσαμεν… Αρχαιότητες και Ελληνική Επανάσταση». Το μουσειολογικό αφήγημα εστιάζει στον ρόλο που έπαιξαν οι ελληνικές αρχαιότητες στην ιδεολογική ενίσχυση της μεγάλης εθνεγερσίας. Ο νικηφόρος Αγώνας του 1821 θεμελιώθηκε όχι μόνο στην απαίτηση του ελληνικού λαού για ελευθερία αλλά και στα ιστορικά του δικαιώματα πάνω στα απαράμιλλα έργα των αρχαίων προγόνων.
Η κα Λαγογιάννη τόνισε πως στην έκθεση θα συνδυαστούν αρχαιότητες από τις πρώτες συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με νεότερα έργα, προσωρινά δάνεια από άλλους φορείς. Μετά το πέρας της θα παρουσιασθεί ως ψηφιακή ή εικονική έκθεση στην ιστοσελίδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, έτσι ώστε να είναι προσιτή σε όλη τη διάρκεια του 2021 σε ένα ευρύτερο κοινό.
Προβολείς στις νίκες της ειρήνης
Η δεύτερη θεματική έκθεση σχεδιάζεται με αφορμή την επέτειο των 2.500 ετών από τη μάχη των Θερμοπυλών και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αρχαία τεκμήρια που αναδεικνύουν πτυχές του νικηφόρου αγώνα των Ελλήνων κατά των Περσών θα συνοδεύονται από νεότερα έργα και ερμηνευτικό υλικό με σκοπό να φωτίσουν τον αντίκτυπο που είχαν οι σημαντικές αυτές Νίκες στην ιδεολογική προετοιμασία του 1821 αλλά και στη νεότερη εποχή. Προγραμματίζεται να εγκαινιαστεί την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2020, ημέρα που σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ολοκληρώθηκε η ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Κατά τη δραματική εξιστόρηση του κοινού αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία τους ο Ηρόδοτος (Ιστορία Ζ΄ Πολύμνια, 206) αναφέρεται στους Ολυμπιακούς αγώνες που συνέπεσαν χρονικά με τη μάχη των Θερμοπυλών. Με αφορμή το ιστορικό αυτό γεγονός, το σπονδυλωτό επετειακό μας αφήγημα θα συμπληρωθεί με τη δημιουργία δύο εκθεσιακών σταθμών: Σε δύο διαφορετικές αίθουσες του μουσείου θα προβληθούν με ενημερωτικό υλικό και οπτικοακουστικές προβολές εκθέματα που μιλούν για τους νικηφόρους αγώνες του σώματος και του πνεύματος κατά την διάρκεια της ειρήνης.
Ο πρώτος εκθεσιακός σταθμός θα αφορά τις Νίκες στους αθλητικούς αγώνες
Στην καρδιά του μουσείου, χιλιάδες επισκέπτες θαυμάζουν καθημερινά ένα μοναδικό έργο τέχνης που ανασύρθηκε τμηματικά κατά το 1928 και το 1937 από τη θάλασσα του Αρτεμισίου, αυτό που συνηθίζουμε να ονομάζουμε “Ο τζόκεϊ”. Ο νεαρός αναβάτης που ιππεύει πάνω στον ορμητικό κέλητα θα συμμετέχει στο σπονδυλωτό εκθεσιακό μας πρόγραμμα και θα αφηγηθεί τη δική του ιστορία για τον προσωπικό του αγώνα και την στεφανηφόρο Νίκη που σφραγίζει το σώμα του χάλκινου αλόγου.
Ο Δεύτερος εκθεσιακός σταθμός: θα αφορά “Νίκες στα πάθη του σώματος και της ψυχής”. Το δίπολο «σώμα και πνεύμα» εκφράστηκε σε γυμναστήρια, στάδια και θέατρα, σε αθλητικούς, μουσικούς και δραματικούς αγώνες αλλά και στα μεγάλα θεραπευτήρια εκεί όπου κατέφευγαν όσοι προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν τα πάθη του σώματος και της ψυχής. Η Νίκη που διακοσμούσε το κεντρικό ακρωτήριο του ναού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο κρατούσε στα χέρια της μια πέρδικα, σύμβολο της θεραπευτικής δύναμης του θεού. Ελπίδα και θάρρος στον καθημερινό προσωπικό αγώνα χάριζαν και οι λαμπρές μαρμάρινες Νίκες στο ναό της Αρτέμιδας του ίδιου ιερού που θα συμμετέχουν με το δικό τους μήνυμα στο εκθεσιακό μας αφήγημα.
Ανοιχτό στο κοινό
Για το 2020, όπως και κατά τα προηγούμενα χρόνια, η διευθύντρια του ΕΑΜ θέλει το μουσείο «ανοιχτό» και εξωστρεφές. «Για το λόγο αυτό, αναζητήσαμε εναλλακτικούς δρόμους επικοινωνίας με το κοινό» είπε «και υιοθετήσαμε ως κεντρική φιλοσοφία όλων των δράσεων μας την έννοια του "ανοιχτού μουσείου":
Ένα μουσείο που προσφέρει ματιές στον κόσμο των αποθηκών και των εργαστηρίων συντήρησης.
Ένα μουσείο φιλικό που συνδιαμορφώνει πολυποίκιλες εκδηλώσεις σε συνέργεια με άλλους πολιτιστικούς φορείς.
Ένα μουσείο δεκτικό σε νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις που ανανεώνουν τις μόνιμες εκθέσεις του, με εξέχον παράδειγμα τη δημοφιλή έκθεση "Αδριανός και Αθήνα. Συνομιλώντας με ένα ιδεατό κόσμο"».
Τον περασμένο μήνα ολοκληρώθηκε η έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου» έχοντας προσελκύσει περισσότερα από 950.000 άτομα! «Φέρατε στο Μουσείο σας την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης» “Thank you for making new what is millenary” ήταν δύο από τα χιλιάδες θετικά σχόλια των επισκεπτών σύμφωνα με την ομιλήτρια. Η έκθεση θα ταξιδέψει τον Μάρτιο στο Πεκίνο για να παρουσιασθεί στο Εθνικό Μουσείο της Κίνας με το οποίο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει συνάψει μνημόνιο συνεργασίας.
Το ΕΑΜ ανοίγοντας προς την κοινωνία, πέτυχε μια αύξηση της τάξης του 27,71% στον αριθμό των επισκεπτών κατά την πενταετία 2015- 2019. Ειδικά την τελευταία χρονιά, «ο αριθμός των επισκεπτών ξεπέρασε για πρώτη φορά τους 600.000 (608.876) εμφανίζοντας ετήσια αύξηση 2,47% και μια ζωντανή παρουσία σε όλους τους μήνες του χρόνου, θερινούς και χειμερινούς. Αξιοσημείωτο είναι ότι το Μουσείο συνεχίζει να προσελκύει επισκέπτες και κατά τους "δύσκολους" μήνες του χειμερινού ωραρίου. Ειδικότερα, αξιολογώντας τα αριθμητικά στοιχεία των επισκεπτών κατά την τελευταία τριετία 2017-2019 παρατηρούμε ότι ο αριθμός των επισκεπτών από τον Νοέμβριο έως και τον Μάρτιο παραμένει αρκετά υψηλός αντιπροσωπεύοντας το 39% του ετήσιου αριθμού των επισκεπτών, δηλαδή περισσότερο από το ένα τρίτο του συνόλου».
