Γεννημένη στο Κάιρο και πατώντας πάντα σε δυο γλώσσες και δυο πατρίδες, έχοντας μεταφράσει Μαχφούζ, άραβες ποιητές και συγγραφείς που βρέθηκαν και συνεχίζουν να βρίσκονται αντιμέτωποι με την σκληρότητα της Ιστορίας, και βιώνοντας όλη την παρακμή του ελληνισμού της Αλεξανδρείας, η συγγραφέας Πέρσα Κουμούτση, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ανθρωποκεντρική. Οι ήρωές της να αντιμετωπίζουν πάντα το ιστορικό πλαίσιο και μάλιστα σε εποχές μεγάλης ταραχής, όπου φαίνεται ο χαρακτήρας και το ανάστημα του καθενός, σε ιστορίες που τα γεγονότα που τους βαραίνουν και τους καθορίζουν είναι σχεδόν μοίρα.
«Η επιστροφή» της, όπως και το «Καφέ Κλεμέντε» και οι «Χάρτινες ζωές», είναι τα τρία ιστορικά μεν μυθιστορήματά της που δεν διαδραματίζονται στην Αίγυπτο. Τα υπόλοιπα, «Αλεξανδρινές φωνές στην οδό Λέψιους», «Στους δρόμους του Καΐρου», «Δυτικά του Νείλου», «Τα χρόνια της νεότητός του, ο ηδονικός του βίος» και «Αλεξάνδρεια, στο δρόμο των ξένων», διαθέτουν Αιγυπτιώτικη, Καϊρινή και Αλεξανδρινή αύρα.
Ωστόσο όλα συγκλίνουν στην λογοτεχνική εμμονή και αναζήτηση του ανθρώπου απέναντι με την Ιστορία και την εποχή.
Στην «Επιστροφή» της που κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο, η ιστορία της διαδραματίζεται στη Θεσσαλονίκη, παραµονές του Β' Παγκόσµιου πολέµου. Ο Αλέξανδρος, ο ήρωάς της, επιστρέφει στη γενέτειρά του ύστερα από χρόνια παραµονής στο Βερολίνο καταβεβληµένος και προσωπικά και ηθικά ηττημένος. Άβουλος ων, δεν διεκδίκησε τίποτα, δεν πίστεψε σε τίποτε αρκετά, δεν αγωνίστηκε ποτέ, φυλλαράκι άφησε να τον παρασύρει η κοινωνική συνθήκη και η ιστορία. Αλλά και η επιστροφή του, θα σημαδευτεί εξίσου με αθέλητη σύγκρουση κι αναμέτρηση αυτή τη φορά με τον ίδιο του τον αδελφό και το αμετάκλητο κοινό παρελθόν. Σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά και μας αναγκάζει να επιλέξουμε επιτακτικά, τι θα είμαστε, παίκτης ή πιόνι.
Η επαναστατικότητα της Δάφνης θα του υπενθυμίζει διαρκώς πως θα μπορούσε να ζήσει, να πράξει κι αλλιώς.Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου (αντιήρωας στην ουσία) επιλέγει να υιοθετήσει μια αποστασιοποιημένη στάση ζωής, σε μια χρονική συγκυρία που αυτή μοιάζει σχεδόν εγκληματική, και η στάση του αυτή τον αδρανοποιεί και τον ακυρώνει.
Δεδομένου του ότι ο άνθρωπος δεν είναι νησί [κι ούτε θηρίο ή θεός] ο Αλέξανδρος αισθάνεται αποκλεισμένος και τιμωρείται από τον περίγυρο διαρκώς, η συγγραφέας τοποθετώντας τον σε μια εποχή όπου αλλάζει κυριολεκτικά η ιστορία, παρακολουθεί τις ψυχικές διακυμάνσεις του ως έμπειρος εντομολόγος και την άβουλη συμπεριφορά του που γίνεται μέχρι και τραγική, το να μην παίρνεις θέση, τελικά, είναι θέση που η ζωή σκληρά τιμωρεί. Δεν γίνεται να παραμείνεις ασάλευτος σε μια κυριολεκτικά- σαν-κινούμενη- άμμο- εποχή, η ζωή δεν συγχωρεί την αδράνεια, η αδράνεια σχεδόν δεν είναι ζωή και όλα αυτά στο βιβλίο γίνονται ξεκάθαρα και σαφή. Ένα μυθιστόρημα που απολύτως αφορά τις δυστοπικές μέρες μας που απαιτούν όσο ποτέ άλλοτε την προσωπική μας συμμετοχή και ευθύνη. Φανταστείτε, λοιπόν, ένα ακίνητο και αμετακίνητο άνθρωπο σε μια ρευστή εποχή. Με μια ψυχική ρευστότητα, εντούτοις, αριστοτεχνική: μεταπτώσεις, φόβοι, διλήμματα, διαψεύσεις, ο χαρακτήρας του ανάγλυφος που είναι η μοίρα του και η αποκλειστικά δική του φυλακή.
Στο μεταξύ, περιχαρακωμένοι στον δικό τους μικρόκοσμο, στα προσωπικά τους τραύματα και πάθη, άνθρωποι γύρω του, επιβιώνουν σε έναν κόσμο χωρίς νόημα και κέντρο. Το χαμένο κέντρο τους –σε εποχή που αυτό συμβαίνει και με την ίδια τη ζωή, τέλη δεκαετίας του ‘30- είναι το δράματα τους και το περιφέρουν από την Θεσσαλονίκη στο Βερολίνο και ξανά στην δική τους μάταιη επιστροφή.
Ας σημειώσουμε ότι η Πέρσα Κουμούτση γεννήθηκε στο Κάιρο. Ήρθε στην Ελλάδα αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Καΐρου. Από το 1993, ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά. Για το μεταφραστικό της έργο έχει λάβει σημαντικές διακρίσεις μεταξύ των οποίων: το Διεθνές Βραβείο Καβάφη, Ειδική Διάκριση από το Τμήμα Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αλ Αζχάρ, εύφημη μνεία από το ILE (Irish Literature Exchange). Από το 2002 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει επτά ακόμα μυθιστορήματα πάντα με κύριο άξονα τον διαπολιτισμικό διάλογο ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, με πιο πρόσφατο τις Αλεξανδρινές φωνές στην οδό Λέψιους (Μεταίχμιο 2017). Τα βιβλία της Στους δρόμους του Καΐρου (2014), Δυτικά του Νείλου (2006) και Αλεξάνδρεια στον δρόμο των ξένων (2002) κυκλοφορούν από τον Εθνικό Οργανισμό Βιβλίου της Αιγύπτου και από τον Εθνικό Οργανισμό Μετάφρασης· πρόκειται για μια διάκριση εξαιρετικά τιμητική και σημαντική καθώς είναι κρατικός φορέας της Αιγύπτου ο οποίος στο παρελθόν έχει μεταφράσει μόνο σημαντικούς Έλληνες δημιουργούς όπως ο Καζαντζάκης, ο Τσίρκας και ο Καβάφης.
Σε δική της μετάφραση κυκλοφόρησε επίσης πρόσφατα το βιβλίο του Αιγύπτιου συγγραφέα Τάχα Χουσεΐν Η προσευχή του αηδονιού (Gutenberg 2019). Ο Τάχα Χουσεΐν (1889-1973) προτάθηκε 14 φορές για Νόμπελ και θεωρείται ο πνευματικός πατέρας των σύγχρονων αραβόφωνων λογοτεχνών.
