Ο πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων της νέας μετάλλαξης «Ο», σε συνδυασμό με τα πρώτα ερευνητικά στοιχεία που δείχνουν πως είναι αισθητά πιο μεταδοτική από το στέλεχος Δέλτα και με την επέλαση του χειμώνα φέρνουν «ντόμινο» υποχρεωτικών εμβολιασμών στην Ευρώπη, προκειμένου να αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη στην πιο κρίσιμη καμπή της πανδημίας.
Με 150 εκατομμυρίων Ευρωπαίων να παραμένουν ανεμβολίαστοι, δηλαδή το 33% των κατοίκων της ΕΕ, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός είτε σε όλους τους ενήλικους ή σε ηλικιακές ή επαγγελματικές ομάδες που θεωρούνται υψηλού κινδύνου για συμμετοχή στη διασπορά του κορονοϊού και για την άσκηση περαιτέρω πίεσης στα συστήματα υγείας είναι πλέον μονόδρομος και γι' αυτό η μία χώρα μετά την άλλη οδηγείται σε αυτή την κατεύθυνση.
Μετά την Αυστρία που ανακοίνωσε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό όλων των ενηλίκων από τη 1η Φεβρουαρίου του 2022, (ενώ ήδη βρίσκεται σε lockdown για να σώσει τα Χριστούγεννα) και τη Γαλλία που επέβαλε υποχρεωτικό εμβολιασμό (με υποχρεωτική διενέργεια της αναμνηστικής δόσης) από την 15η Δεκεμβρίου για τους άνω των 65 ετών, η Μ. Βρετανία ανακοινώνει πως η αναμνηστική δόση γίνεται υποχρεωτική για όλους τους ενήλικες σταδιακά από τώρα μέχρι και τα τέλη του Γενάρη του 2022, ξεκινώντας από τις μεγαλύτερες ηλικίες και πηγαίνοντας προς τα κάτω.
Στις αρχές του επόμενου έτους αναμένεται να εφαρμοστεί υποχρεωτικός εμβολιασμός και στη Γερμανία, αφού αλλάξει ο νόμος εντός του 2021, ενώ θα επιβληθεί και lockdown στους ανεμβολίαστους, ενώ η γειτονική Ιταλία συντονίζεται χρονικά με τη Γαλλία, καθώς προχωρά από τη 15η Δεκεμβρίου σε υποχρεωτικό εμβολιασμό των εκπαιδευτικών και διοικητικών υπαλλήλων στα σχολεία, των αστυνομικών, του στρατού και των διοικητικών υπαλλήλων των νοσοκομείων, καθώς η χώρα του Μάριο Ντράγκι ήταν η πρώτη που εν τω μέσω της πανδημίας καθιέρωσε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των υγειονομικών.
Αντίστοιχη ανακοίνωση για υποχρεωτικό εμβολιασμό των ατόμων άνω των 60 ετών καθώς και των εργαζομένων σε τομείς τα νοσοκομεία, οι ένοπλες δυνάμεις, η αστυνομία η πυροσβεστική έκανε η Κυβέρνηση της Τσεχίας, ενώ η χώρα μας καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό των ατόμων άνω των 60 ετών από τη 16η Ιανουαρίου, επιβάλλοντας πρόστιμο 100 ευρώ τον μήνα σε όσους δεν συμμορφωθούν με το μέτρο, την ώρα που τα αντίστοιχα πρόστιμα στην Αυστρία κυμαίνονται από 3.500-7000 ευρώ και στην Ιταλία αγγίζουν τα 1000 ευρώ.
Κομβικό ρόλο στη διάδοση των σημάτων συναγερμού σε όλη τη Γηραιά ήπειρο έπαιξε το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων ECDC υπολόγισε με τα μαθηματικά του μοντέλα πως θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα πέμπτο πανδημικό κύματος που θα το προκαλέσει η μετάλλαξη «Ο» η οποία σταδιακά θα εκτοπίσει την υπερμεταδοτική μετάλλαξη Δέλτα και το προσεχές διάστημα θα είναι υπεύθυνη για το 50% των νέων διαγνώσεων.
Η πιο ανησυχητική μελέτη έως τώρα δείχνει ότι η «Ο» έχει 3πλάσια πιθανότητα να προκαλέσει επαναλοίμωξη σε άτομα που έχουν ήδη νοσήσει με το στέλεχος Δέλτα ή άλλα στελέχη - γεγονός που της προσδίδει σημαντικά χαρακτηριστικά ανοσιακής διαφυγής.
Τη δυναμική της μετάλλαξης «Ο» στην ικανότητα διείσδυσης στον (παγκόσμιο) πληθυσμό φανερώνουν τα πρώτα ευρήματα από τη Νότιο Αφρική όπου μέσα στο τελευταίο διάστημα τα νέα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 400% και οι θάνατοι αυξήθηκαν κατά 50%, όπως εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας.
Από τη δική του μεριά ο καθηγητής Κλινικής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Σουρβίνος, ο οποίος ήταν μεταξύ των πρωτεργατών στις αναλύσεις των δειγμάτων του Έλληνα ασθενή από το Γιοχάνεσμπουργκ-το περίφημο κρούσμα μηδέν της «Ο» στην Ελλάδα- εξηγεί ότι μία από τις αιτίες του παγκόσμιου συναγερμού είναι το γεγονός ότι δεν έχει εντοπιστεί ποτέ στο παρελθόν πρωτεΐνη του κορονοϊού με τόσες μεταλλάξεις.
Συγκεκριμένα, η πρωτεΐνη την οποία χρησιμοποιεί ο κορονοϊός για να εισβάλει στα ανθρώπινα κύτταρα φέρει συνολικά 53 μεταλλάξεις. Πρόκειται για έναν ανησυχητικά μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων θα μπορούσε να είναι ισχυρό πλεονέκτημα και για αυξημένη μεταδοτικότητα και για συσχετισμό με βαρύτερη νόσηση, με το τελευταίο ωστόσο να μην έχει διαπιστωθεί έως τώρα. Κατά την εκτίμηση του Κρητικού καθηγητή χρειαζόμαστε περισσότερα στοιχεία τα οποία θα προκύψουν σε διάστημα δύο έως τεσσάρων εβδομάδων προκειμένου να εξαχθούν σωστότερα συμπεράσματα.
Την αισιοδοξία του πάντως ότι δεν θα έχει υπάρξει διασπορά από το κρούσμα «μηδέν» στη χώρα μας λόγω και των μέτρων που τηρήθηκαν και του έγκαιρου εντοπισμού της θετικότητας και της απομόνωσης του κρούσματος, με το υψηλό αίσθημα ευθύνης που επέδειξε ο Έλληνας ταξιδιώτης, εξέφρασε ο καθηγητής Κλινικής Ιολογίας Γιώργος Σουρβίνος ενώ παρόμοια άποψη έχει και ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας Γκίκας Μαγιορκίνης λέγοντας πως δεν είναι πιθανό το συγκεκριμένο άτομο να ήταν μεταδοτικό προτού γίνει θετικό και η θετικότητά του διαπιστωθεί στα τεστ.
Όπως εξηγεί ο Γκίκας Μαγιορκίνης τα κρούσματα μπορούν και μεταδίδουν όταν πλέον έχουν συμπτώματα - γιατί τότε το ιικό φορτίο είναι πιο υψηλό. Το υψηλό δείκτη ευθύνης που επέδειξε ο ασθενής «μηδέν» εξήρε και η αναπληρώτρια υπουργός υγείας Μίνα Γκάγκα, λέγοντας πως πρόκειται για εξαιρετικά υπεύθυνο άτομο που πήγαινε καθημερινά να κάνει rapid test αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι είχε ταξιδέψει από μια ύποπτη (για διάδοση της «Ο») περιοχή.
Στην ερώτηση που μας στοιχειώνει από την αρχή της πανδημίας, πού πρέπει να φτάσει ο πήχης του τείχους ανοσίας για να ξεμπερδέψουμε οριστικά με τον κορονοϊό, ο καθηγητή πνευμονολογίας–εντατικής θεραπείας Θοδωρής Βασιλακόπουλος εικάζει ότι στη δεδομένη συγκυρία χρειαζόμαστε τουλάχιστον 85% εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού και σε αυτό το ποσοστό θα προστεθεί ένα 10% έως 15% του πληθυσμού με ανοσία από τη φυσική νόσηση ώστε να φτάσουμε πάνω από το 95% αθροιστικά. Το ποσοστό αυτό είναι μεγάλο και ήδη στην ΕΕ δεν υπάρχει πιθανότητα να επιτευχθεί συλλογικά χωρίς την επιβολή υποχρεωτικών εμβολιασμών.
Σημειολογικά η στροφή των Γερμανών στην επιλογή της υποχρεωτικότητας έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς πριν από μερικές εβδομάδες, κανείς δεν ήθελε να ακούσει τη φράση «υποχρεωτικός εμβολιασμός» στη χώρα και επιπλέον η Γερμανία δεν έχει καν θεσπίσει την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού στους υγειονομικούς.
Είναι, δε, εντυπωσιακό το γεγονός ότι στην απόφαση του, ο μελλοντικός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς στηρίζεται από την τρικομματική κυβέρνηση, ενώ αντίστοιχη στήριξη στις αποφάσεις τους από όλες τις πολιτικές δυνάμεις έχουν λάβει ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Βέβαια, στην περίπτωση της Ιταλίας υπάρχει και ο παράγοντας «Μπέργκαμο» που επέδρασε ψυχολογικά, κάνοντας τους Ιταλούς πιο δεκτικούς σε αυστηρά μέτρα για να μην ξαναζήσουν τέτοιον εφιάλτη.
Στα καθ’ ημάς, η πιθανότερη επόμενη ομάδα, όπου θα επιβληθεί υποχρεωτικός εμβολιασμός θα είναι τα άτομα ηλικίας 50 έως 60 ετών, καθώς και αυτά διατρέχουν κίνδυνο να νοσήσουν βαριά και να αυξήσουν την πίεση που δέχεται το ΕΣΥ. Ταυτόχρονα άνοιξε η πλατφόρμα για την αναμνηστική (3η) δόση στο τρίμηνο αντί το 6μηνο με την Ελλάδα να είναι η 2η χώρα στην Ευρώπη μετά τη Μ. Βρετανία που μικραίνει στο 3μηνο το διάστημα για την αναμνηστική δόση.
Παράλληλα, ώρα με την ώρα, η συζήτηση για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό αναθερμαίνεται με τον υπουργό Εσωτερικών Μάκη Βορίδη να επισημαίνει ότι είναι πιθανό ο υποχρεωτικός εμβολιασμός να επεκταθεί σταδιακά και σε νεότερες ηλικίες. Από τον ευρύτερο χώρο της κεντρο-αριστεράς ο συνταγματολόγος και πρώην βουλευτής Ευάγγελος Βενιζέλος τονίζει πως θα πρέπει οπωσδήποτε η υποχρεωτικότητα να επεκταθεί καταρχάς σε επαγγελματικές ομάδες οι οποίες έχουν άμεση επαφή με το κοινό όπως οι εκπαιδευτικοί, οι ένοπλες δυνάμεις, η αστυνομία, οι δικαστικοί λειτουργοί και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους, λέγοντας χαρακτηριστικά «φαντάσου να σε δικάζει ένας δικαστής για ένα παράπτωμα σχετικό με τη μη συμμόρφωση στον υποχρεωτικό εμβολιασμό και εκείνος να μην είναι εμβολιασμένος».
Η πρώτη κίνηση που θα γίνει στη χώρα μας θα είναι η τροποποίηση του νομικού πλαισίου ώστε να καθίσταται υποχρεωτικός ο εμβολιασμός και σε εκείνους οι οποίοι θα γίνουν 60 ετών μετά τη 1η Ιανουαρίου 2022, καθώς τώρα ο νόμος αναφέρεται σε όσους είναι ήδη 60 ετών.
Για τα ενδεχόμενα συνταγματικά εμπόδια που είχαν επικαλεστεί παλιότερα αξιωματούχοι της κυβέρνησης και που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροχοπέδη για την επέκταση του υποχρεωτικού εμβολιασμού ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η άποψη του καθηγητή πολιτικών επιστημών Θανάση Διαμαντόπουλου ο οποίος επισημαίνει ότι δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα και πως όταν απειλείται η δημόσια υγεία, η Κυβέρνηση μπορεί να λάβει όποιο μέτρο απαιτούν οι περιστάσεις.
Σαφώς, μέτρα καθολικής υποχρεωτικότητας εγείρουν προβληματισμούς για το κατά πόσο ένα κράτος μπορεί να γίνει πιο αυταρχικό στην πορεία, αλλά όταν είσαι αντιμέτωπος με μια τέτοιου είδους υγειονομική απειλή πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσεις την απειλή και μετά θα έρθει η ώρα να ασχοληθείς με αυτούς τους προβληματισμούς, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, προσθέτοντας σαν απόφθεγμα μια παραδοσιακή γαλλική φράση που περιγράφει την υπάρχουσα κατάσταση.
Οι Γάλλοι λοιπόν εδώ και αιώνες υποστηρίζουν ότι «a la guerre, comme la guerre», δηλαδή «στον πόλεμο, όπως στον πόλεμο». Η φράση αυτή σημαίνει ότι «στον πόλεμο, όταν τα μέσα που διαθέτεις είναι πιθανώς περιορισμένα χρησιμοποιείς ότι όπλα έχεις στα χέρια σου και δεν κάνεις επιλογές (ούτε βασίζεσαι σε έξωθεν βοήθεια)».
Το μέτρο της υποχρεωτικότητας είναι ένα από τα «όπλα» που έχει η κυβέρνηση στα χέρια της και εκ του αποτελέσματος δείχνει πως δουλεύει, αφού από την ώρα της εξαγγελίας των μέτρων, περισσότεροι από 50.000 πολίτες ηλικίας 60 ετών και άνω έκλεισαν το ραντεβού τους για τη 1η δόση.
Άρα εκτός από ρεαλιστικό «όπλο», η υποχρεωτικότητα αποδεικνύεται και ιδιαιτέρως αποτελεσματική.
