Στην έκτακτη συνεδρίαση του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε την επίσημη ονομασία «στέλεχος Όμικρον», στη νέα παραλλαγή του κορονοϊού (B.1.1.529) που πρωτο-εντοπίστηκε στην Μποτσουάνα και την αναβάθμισε από πλευράς επικινδυνότητας, κατατάσσοντάς το στα στελέχη ανησυχίας - μαζί με τη μετάλλαξη Δέλτα - από την κατηγορία χαμηλού κινδύνου όπου παρέμενε μέχρι προχθές και η οποία αφορά τα «στελέχη υπό επιτήρηση».
Ο παγκόσμιος συναγερμός που έχει σημάνει, όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα, συμπαρασύροντας σε ελεύθερη πτώση τις Χρηματιστηριακές αγορές οφείλεται στις ιδιαιτερότητες του νέου στελέχους που προκαλούν ανησυχία σχετικά με τη μολυσματικότητά του και το κατά πόσο το καλύπτουν τα υπάρχοντα εμβόλια.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής πολιτικής υγείας του London School of Economics Ηλίας Μόσιαλος το στέλεχος Όμικρον παρουσιάζει 50 μεταλλάξεις, ενώ συγκεντρώνει τις 32 μεταλλάξεις στην περιοχή της πρωτεΐνης ακίδας. Ο αριθμός των μεταλλάξεων στην πρωτεΐνη ακίδα είναι διπλάσιος στο στέλεχος Όμικρον σε σύγκριση με το στέλεχος Δέλτα και αυτό που ανησυχεί διπλά τους ειδικούς είναι πως εντόπισαν μια παραλλαγή στη θέση 681, κάτι που έχει παρατηρηθεί και στα στελέχη Δέλτα και Άλφα, με συνέπεια να αναζωπυρώνονται οι φόβοι ότι μπορεί το στέλεχος Όμικρον να έχει πολύ αυξημένη μεταδοτικότητα, καθώς επίσης τα υφιστάμενα εμβόλια να μη δουλεύουν τόσο αποτελεσματικά όσο με τις προηγούμενες μεταλλάξεις. Αυτό το εφιαλτικό ενδεχόμενο υποστηρίζεται και από το γεγονός ότι μέσα σε διάστημα 20 ημερών τα κρούσματα του στελέχους Όμικρον αυξήθηκαν περισσότερο από όσο είχαν αυξηθεί με τη μετάλλαξη Δέλτα σε διάστημα 100 ημερών.
Από τη μεριά του ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας και προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής επισημαίνει πως δεν είναι και οι 32 μεταλλάξεις του στελέχους Όμικρον συγκεντρωμένες στο ίδιο σημείο, είναι όμως όλες ενσωματωμένες στην ίδια πρωτεΐνη (ακίδα) και προσθέτει πως πρέπει να διερευνηθεί το κατά πόσο ο μεγάλος αριθμός μεταλλάξεων καθιστά το στέλεχος περισσότερο ή λιγότερο μεταδοτικό.
Ενδεικτικό της γενικευμένης ανησυχίας που έχει προκαλέσει η ταυτοποίηση του στελέχους Όμικρον είναι η προσπάθεια «στεγανοποίησης» των περιστατικών που διεξάγεται από το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες η μία μετά την άλλη αναστέλλουν όλες τις πτήσεις από χώρες της Νοτίου Αφρικής και καθιερώνουν καραντίνα για τους ταξιδιώτες που θα έρχονται από τους «ύποπτους» (για διασπορά του στελέχους Όμικρον) προορισμούς.
Ήδη το πρώτο κρούσμα επί Ευρωπαϊκού εδάφους ταυτοποιήθηκε στο Βέλγιο και αφορά γυναίκα που ταξίδεψε από την Αίγυπτο - όχι όμως από τη Νότιο Αφρική, ενώ άλλο κρούσμα εντοπίστηκε στη χώρα - πρότυπο στη μάχη με την πανδημία, το Ισραήλ.
Η Μεγάλη Βρετανία είναι το πρώτο κράτος που αντέδρασε σε ό,τι αφορά τις έκτακτες ταξιδιωτικές οδηγίες, έχοντας ήδη λάβει το «πικρό» μάθημα από τη μετάλλαξη Δέλτα, που πρωτο-εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά επί βρετανικού εδάφους για να κάνει μετά επέλαση και να «πυρπολήσει» ολόκληρη την Ευρώπη.
Πολύ αυστηρό πρωτόκολλο υιοθέτησε και η πατρίδα μας και μετά από εισήγηση της υγειονομικής επιτροπής, από σήμερα το πρωί του Σαββάτου ισχύουν τα εξής: Για εννέα χώρες, τη Νότια Αφρική, τη Μποτσουάνα, τη Ναμίμπια, το Λεσότο, τη Ζιμπάμπουε, τη Μοζαμβίκη, το Εσουατίνι, τη Ζάμπια και το Μαλάουι επιτρέπεται η είσοδος μόνο Ελλήνων υπηκόων και άλλων υπηκόων μόνο για απολύτως απαραίτητες (essential) μετακινήσεις με την προϋπόθεση μοριακού ελέγχου (PCR) 72 ωρών ανεξαρτήτως της εμβολιαστικής τους κατάστασης. Για την είσοδό τους απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παροχή άδειας από τις κατά τόπους Πρεσβείες, Προξενεία και Προξενικές Αρχές άλλων χωρών, που εκπροσωπούν την xώρα μας σε περίπτωση απουσίας Ελληνικής Πρεσβείας.
Κατά την είσοδό τους στη χώρα θα γίνεται καθολικός έλεγχος με μοριακό τεστ (PCR). Μετά την είσοδο στη χώρα θα επιβάλλεται περιορισμός τους σε ξενοδοχεία καραντίνας για 10 ημέρες και επανέλεγχός τους με την παρέλευση του δεκαημέρου και λήξη της καραντίνας με την προϋπόθεση αρνητικού μοριακού ελέγχου (PCR). Έως σήμερα δεν υπάρχουν απευθείας πτήσεις με τις συγκεκριμένες χώρες, ενώ από αυστηρό επανέλεγχο θα περάσουν τα 40.000 θετικά μοριακά τεστ του τελευταίου 15νθήμερου, μήπως έχει ξεφύγει κάποιο κρούσμα που να οφείλεται στο νέο στέλεχος Όμικρον.
«Όταν μόλις το 6,5% των Αφρικανών έχει εμβολιαστεί, παραμένει πολύς χώρος ελεύθερος για την εμφάνιση νέων μεταλλάξεων» σχολιάζει ο καθηγητής πολιτικής Υγείας του London School of Economics, Ηλίας Μόσιαλος, προσθέτοντας πως το ίδιο ισχύει και για άλλα μέρη του πλανήτη και πως ήρθε πλέον η ώρα να αντιμετωπιστεί ο εμβολιασμός ως ένα πολιτικό ζήτημα, γιατί αλλιώς θα συμβαίνει ανά διαστήματα να εμφανίζεται ένα νέο στέλεχος και να…αλλάζει τα δεδομένα του παιχνιδιού.
Αναφερόμενος στη δήλωση εκπροσώπων της φαρμακοβιομηχανίας Pfizer ότι μπορεί να προσαρμόσει τα εμβόλια της εντός 100 ημερών ώστε να καλύπτουν τις νέες μεταλλάξεις, ο Ηλίας Μόσιαλος λέει πως η φαρμακοβιομηχανία καλά κάνει και δηλώνει έτοιμη, αλλά τα κράτη θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες ώστε τα εμβόλια να φτάνουν παντού-και στις φτωχότερες χώρες.
Στο μεταξύ οι μεταλλάξεις του νέου στελέχους στην πρωτεΐνη ακίδα δεν επηρεάζουν μόνο την αποτελεσματικότητα των εμβολίων - που διδάσκουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου να αναγνωρίζει τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη και να πυροδοτεί επίθεση - αλλά επιδρούν και στις θεραπείες με τα μονοκλωνικά αντισώματα. Μάλιστα η επίδραση των μεταλλάξεων στη θεραπεία με τα μονοκλωνικά αντισώματα μπορεί να είναι πολύ ισχυρότερη, γιατί όπως εξηγεί ο καθηγητής φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Αχιλλέας Γραβάνης, τα μονοκλωνικά αντισώματα αναπτύσσονται βάσει μιας πολύ συγκεκριμένης περιοχής της πρωτεΐνης ακίδας και αν αυτή αλλάξει πολύ μορφή, θα υπάρξει πρόβλημα.
Τα εμβόλια στον αντίποδα πυροδοτούν πολυκλωνική ανοσογονική αντίδραση και γι αυτό είναι δύσκολο να καταστούν τελείως άχρηστα. Άλλωστε η φυσική πορεία των μεταλλάξεων του κορονοϊού έως τώρα έδειξε ότι τα εμβόλια που αναπτύχθηκαν και κυκλοφόρησαν λίγο πριν το τέλος του 2020 δουλεύουν σε όλες τις μεταλλάξεις. Μπορεί να έχει μειωθεί η παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων με την επικράτηση της μετάλλαξης Δέλτα αλλά δεν έχει μηδενισθεί και επειδή τα εμβόλια επάγουν και άλλους μηχανισμούς προστασίας που εμπλέκουν την κυτταρική μνήμη, τελικώς δουλεύουν.
Ένα άλλο αισιόδοξο μήνυμα μάς έρχεται από την ιστορική ανασκόπηση προηγούμενων πανδημιών θυμίζοντας μας ότι το τέλος μιας πανδημίας μπορεί να επέλθει με την επικράτηση ενός πολύ μολυσματικού αλλά χαμηλού κινδύνου στελέχους, που με τη διασπορά του βοηθάει να αυξηθεί το ποσοστό της φυσικής ανοσίας.
