Το έλλειμμα δεξιοτήτων και προσωπικού στην αγορά εργασίας είναι γνωστό εδώ και χρόνια. Τώρα μεγεθύνεται. Καθώς η οικονομία ξαναπαίρνει μπροστά και τα κονδύλια του «Ελλάδα 2.0», δημιουργούν μαζί με τη μόχλευση προοπτικές για μια κρίσιμη μάζα επενδύσεων 60 δισ. ευρώ, οι επιχειρήσεις αναζητούν εξειδικευμένο προσωπικό στην ενέργεια, την πληροφορική, τη βιομηχανική παραγωγή, την εφοδιαστική αλυσίδα. Ψάχνουν, αλλά δεν βρίσκουν αυτό που θέλουν.
Κι όλα αυτά σε μια στιγμή που έρχεται έκρηξη προσλήψεων. Η Ελλάδα κατατάσσεται 4η παγκοσμίως, πίσω μόνο από ΗΠΑ, Ταϊβάν, Αυστραλία, με τις μεγαλύτερες προοπτικές απασχόλησης για το τρίτο τρίμηνο του 2021 (έρευνα Manpower Group).
Αλλά η προσφορά δεν καλύπτει τη ζήτηση. Λείπουν από την αγορά εργασίας οι δεξιότητες που συνδυάζουν την τεχνική εξειδίκευση και τα τεχνικά προσόντα που απαιτούν τα νέας γενιάς έργα του 4.0 Industry, αναδεικνύοντας και την αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Από μηχανικούς δικτύων, βάσεων δεδομένων και ανάπτυξης λογισμικού, μέχρι στελέχη ενεργειακών projects, πληροφορικής, τεχνικούς βιομηχανικών εγκαταστάσεων και αυτοματισμών, παντού καταγράφονται ελλείψεις.
Οι πρώτες έρευνες μιλούν για τεράστια κενά. Σε έργα ψηφιακού μετασχηματισμού υπολογίζεται ένα έλλειμμα άνω των 20.000 ατόμων σε σχέση με τις ανάγκες της νέας εποχής. Στις κατασκευές σε τουλάχιστον 10.000. Σε logistics- μεταφορές, 8.000-10.000. Στον τομέα της ναυπηγοεπισκευής που φιλοδοξεί να ξαναπάρει μπροστά, στην αμυντική βιομηχανία, όπως η ΕΑΒ, όπου έχει συνταξιοδοτηθεί μεγάλο μέρος του παλιού προσωπικού, σε βαριές βιομηχανικές εργασίες, όπως έργα φυσικού αερίου, η εγχώρια προσφορά δεν καλύπτει τη ζήτηση.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι για τα μηχανολογικά έργα του αγωγού TAP, η εταιρεία αναγκάστηκε να φέρει τεχνίτες και συγκολλητές από Τσεχία και άλλες χώρες της Αν.Ευρώπης. Για τα 450 άτομα που προσέλαβε πρόσφατα η Pfizer στο digital hub της Θεσσαλονίκης, η εταιρεία μάζεψε 10.000 βιογραφικά. Κανείς δεν ήταν άνεργος. Και τα 450 άτομα εγκατέλειψαν αντίστοιχες θέσεις σε τομείς με ελλείψεις σε κατάλληλο προσωπικό, δηλαδή φαρμακευτικές και εταιρείες πληροφορικής, οι οποίες τώρα πρέπει να καλυφθούν.
Ποιοι θα καλύψουν όλα αυτά τα κενά ; Ένα σενάριο είναι οι Έλληνες του εξωτερικού που θέλουν να γυρίσουν πίσω, εκμεταλλευόμενοι τα κίνητρα της κυβέρνησης, μαζί με την ποιότητα ζωής στην Ελλάδα, όπως συνέβη στο 15% των προσλήψεων της Pfizer. Ένα άλλο, είναι ξένοι που επίσης θα επιλέξουν να εργαστούν τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα. Το μεγαλύτερο ωστόσο κομμάτι θα πρέπει να αναζητηθεί στην εγχώρια αγορά εργασίας, όπου το πρόβλημα είναι υπαρκτό ακόμη και για χειριστές μηχανημάτων έργου.
Η πρόκληση για τους μηχανισμούς επανακατάρτισης προσωπικού είναι τεράστια. Μονόδρομος τα ταχύρρυθμα προγράμματα με εμπλοκή υπουργείων, ΟΑΕΔ, αλλά και πανεπιστημίων, που θα εντάξουν στα προγράμματα σπουδών τους, έξτρα δράσεις, ώστε μαθηματικοί και άλλες ειδικότητες να πάρουν πιστοποίηση σε νέες ειδικότητες. Ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων, όχι μόνο χαμηλών, αλλά και υψηλών προσόντων, προερχόμενοι από την ιατρική, τη μηχανική, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, θα πρέπει να επανακαταρτιστεί για διάστημα τουλάχιστον έξι μηνών. Και γρήγορα, αφού πολυτέλεια χρόνου δεν υπάρχει και τα πρώτα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης ξεκινούν από φέτος. Όσο πιο προηγμένες είναι οι γνωστικές δεξιότητες όσων ενταχθούν σε αυτά τα σεμινάρια (ψηφιακές, engineering, mathematics, STEM- Science, ξένες γλώσσες), τόσο πιο γρήγορη θα γίνει και η προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες.
Η πρόκληση είναι μεγάλη για την Παιδεία. Ακόμη και αν δεχθεί κανείς ότι το brain drain των 500.000 Ελλήνων στα χρόνια της κρίσης υποβάθμισε τη συνολική εικόνα του ανθρώπινου δυναμικού, αυτό δεν αρκεί για να απαντήσει γιατί οι επιχειρήσεις δεν βρίσκουν αυτό που θέλουν σε μια στιγμή που έρχεται έκρηξη προσλήψεων και ενώ η παραγωγή πτυχιούχων από τα ελληνικά ΑΕΙ συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό τα τελευταία χρόνια.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο το αποτυχημένο μας εκπαιδευτικό σύστημα, όπως δείχνουν οι αστοχίες της τεχνικής, τεχνολογικής και επαγγελματικής κατάρτισης, μπορεί να προσαρμοσθεί γρήγορα με τη νέα εποχή. Εδώ και έξι μήνες άλλωστε η χώρα έχει νέο νόμο για την επαγγελματική εκπαίδευση.
Τα μηνύματα από την αγορά εργασίας χτυπούν καμπανάκι. Ένα 77% εργοδοτών σε έρευνα του 2019 (Manpower Group) δήλωσε ότι δεν μπορεί να καλύψει τις ζητούμενες θέσεις εργασίας, όταν το 2018 το ποσοστό αυτό ήταν στο 61%. Και το 2010 μόλις στο 29%.
