Του Απόστολου Σκουμπούρη
Έντονες αντιδράσεις από το σύνολο σχεδόν των εμπλεκόμενων φορέων έχει προκαλέσει το σχέδιο νόμου για την Εναλλακτική Διαχείριση Συσκευασιών και τον ευρύτερο χώρο της Ανακύκλωσης Συσκευών που έδωσε σε διαβούλευση το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Σύσσωμοι οι φορείς που εμπλέκονται στον ευρύτερο χώρο όλων των διαδικασιών της Ανακύκλωσης, κρίνουν εξαιρετικά βεβιασμένο το σχέδιο νόμου, καθώς εμπεριέχει διατάξεις που – στην ουσία – παρεμβαίνουν χωρίς ορατό λόγο σε ένα σύστημα που έως τώρα δουλεύει εξαιρετικά.
Πρόκειται για φορείς όπως ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών (ΣΕΒ), ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ηλεκτρικών Συσκευών (ΣΒΕΗΣ), ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Aνακύκλωσης και Eνεργειακής Aξιοποίησης Aποβλήτων (ΣΕΠΑΝ), καθώς και όλα τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ).
H κυρίαρχη θέση των παραπάνω φορέων είναι ότι ετοιμάστηκε ένα νομοσχέδιο χωρίς να υπάρξει συνεργασία/διάλογος με τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) και τους λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς.
Παρ'' ότι, όπως επισημαίνουν, είναι γενικά αποδεκτό ότι τα Συστήματα είναι που φέρουν εις πέρας μέχρι σήμερα ένα γενικά επιτυχημένο έργο, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), στα περισσότερα ρεύματα επιτυγχάνονται οι στόχοι, σε ορισμένα μάλιστα όπως οι μπαταρίες ή οι ηλεκτρικές συσκευές, οι επιδόσεις μας είναι στις κορυφαίες της Ε.Ε..
Τι δήλωσε στο Liberal ο αναπληρωτής υπουργός ΥΠΕΝ
Ενόψει της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με την Τροποποίηση του Νόμου 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών, το Υπουργείο Περιβάλλοντος διοργάνωσε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη 13/10.
Στη διάρκειά της, ο Αναπληρωτής Υπουργός ΥΠΕ Ιωάννης Τσιρώνης, επισήμανε ότι το νομοσχέδιο θα είναι για 30 ημέρες στον «αέρα» για διαβούλευση, παρατηρήσεις και διορθώσεις. Τόνισε ότι μέσα στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, είναι και αυτό το νομοσχέδιο. Επισήμανε ότι ο χώρος της ανακύκλωσης είναι ένας χώρος όπου χρειάζεται σημαντικές βελτιώσεις στη λειτουργία πολλών – επιμέρους – τμημάτων της όλης διαδικασίας και αυτό το νομοσχέδιο εκεί εστιάζει.
Μάλιστα, επισήμανε ότι το κράτος μπορεί να έχει την επόμενη 5ετία έσοδα από όλη τη διαδικασία της ανακύκλωσης έως και 500 εκατ. ευρώ και μάλιστα με όρους σημερινούς, όπου μόνο το 20% των ανακυκλούμενων προϊόντων ανακυκλώνονται.
Σε ερώτηση του Liberal για το γεγονός ότι υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από όλους σχεδόν τους φορείς που εμπλέκονται στις ευρύτερες διαδικασίες οι οποίοι σημειώνουν ότι δεν υπήρξε διάλογος και ότι το νομοσχέδιο ενδέχεται να διαταράξει μια αγορά που κατά κοινή ομολογία λειτουργεί καλά, μειώνοντας και την αυτοτέλειά της, ο κ. Τσιρώνης απάντησε:
«Δεν έχουμε πρόθεση να δημιουργήσουμε πρόβλημα σε ότι λειτουργεί καλά και σωστά. Ούτε η πολιτική βούληση είναι να βάλουμε χέρι στα αποθεματικά των ΣΕΔ. Όμως, είναι πολλά τα λεφτά που περνούν από τη διαδικασία και μοιραία θα πρέπει να μπει μια τάξη στα ζητήματα εκείνα που η διαφάνεια είναι όχι μόνο ελλιπέστατη αλλά ανύπαρκτη».
Και συμπλήρωσε ο κ. Τσιρώνης: «Υπάρχουν ορισμένες σοβαρές δυσλειτουργίες όπως η αδιαφάνεια στα ανακυκλούμενα προϊόντα τα οποία «βαφτίζονται» ανάλογα με ότι συμφέρει ορισμένους που εμπλέκονται στις διαδικασίες. Αυτό, εκτός των άλλων είναι και οικολογικό έγκλημα σημείωσε, καθώς βαφτίζονται μπαταρίες ως... παλαιό μόλυβδο και «περνούν» έτσι από το σύστημα, με ότι συνεπάγεται αυτό. Πρέπει να μπει τάξη σε «κομμάτια» και πλευρές του συστήματος που διέπεται από αδιαφάνεια διογκώνοντας την παραοικονομία».
Στο σημείο αυτό ο κ. Τσιρώνης τόνισε ότι από τα 44 εκατ. ευρώ που είναι το σύνολο της αγοράς ανακύκλωσης σήμερα, «χάνονται» από το σύστημα 16 εκατ. ευρώ, που σημαίνει ότι πλευρές του συστήματος δεν είναι διαφανείς».
«Οι πολίτες πληρώνουν τέλος ανακύκλωσης και αυτό το τέλος θα πρέπει να είναι ανταποδοτικό και όχι να... χάνεται μέσα από δαιδαλώδεις διαδρομές. Υπάρχει μια συνειδητή παραοικονομία στο χώρο», συμπλήρωσε ο κ. Τσιρώνης.
Οι «καυτές» 30 ημέρες της διαβούλευσης και τα ερωτήματα των φορέων
Όπως παραδέχτηκε και ο υπουργός, το νομοσχέδιο αυτό είναι εύλογο να φέρει αντιδράσεις, ενώ τόνισε ότι εδώ είμαστε για να ακούσουμε και να κάνουμε προσαρμογές και βελτιώσεις.
Οι επόμενες 30 ημέρες της διαβούλευσης θα είναι «καυτές», καθώς οι αντιδράσεις από την πλευρά των φορέων είναι έντονες.
Το ερώτημα που θέτουν πολλοί επαγγελματίες της αγοράς είναι πως γίνεται το Υπουργείο να αγνοεί τους αδειοδοτημένους από το ίδιο φορείς για ένα θέμα που κατ'' εξοχήν τους αφορά;
Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι σε πολλά σημεία του το νομοσχέδιο θέτει εμπόδια στην λειτουργία των συστημάτων (λ.χ. απαγορεύοντας την εκτέλεση εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης) και περιορίζει την διοικητική αυτοτέλεια των ΣΣΕΔ (π.χ. μείωση αποθεματικών κ.ο.κ.).
Επίσης, τονίζουν ότι από σχετικές έρευνες σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη η γενική διαπίστωση είναι ότι δεν ισχύουν αντίστοιχες απαγορεύσεις και περιορισμοί. Το ερώτημα λοιπόν που θέτουν οι φορείς είναι γιατί το Υπουργείο επιλέγει μια τόσο δραστική παρέμβαση που μάλιστα έρχεται σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή εμπειρία;
Από πολλούς επισημαίνεται ότι ενώ μεταφέρεται ουσιαστικά όλη η ευθύνη στα ΣΕΔ, με θέσπιση αυστηρών ποινικών και διοικητικών κυρώσεων στους εκπροσώπους τους, απουσιάζει εντελώς η αναγνώριση των ευθυνών της Πολιτείας, της οποίας ο ρόλος είναι καθοριστικός στους δύο τομείς που κατά γενική ομολογία αποτελούν τα μεγάλα προβλήματα της ανακύκλωσης, την εισφοροδιαφυγή και την παράνομη διακίνηση των αποβλήτων.
Επιστολή του ΣΕΒ στον Αναπληρωτή Υπουργό ΥΠΕ
Σε επιστολή προς τον Αναπληρωτή Υπουργό ΥΠΕ κ. Ιωάννη Τσιρώνη, ο ΣΕΒ – εκπροσωπώντας όλους τους παραπάνω φορείς - καταθέτει τις απόψεις και τις θέσεις του για το νομοσχέδιο που από την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.
Μεταξύ άλλων ο ΣΕΒ τονίζει ότι η αλλαγή ενός τόσο σύνθετου νομοθετικού πλαισίου, απαιτεί μια πολυεπίπεδη διαδικασία συζήτησης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, η οποία δυστυχώς δεν έλαβε χώρα κατά το διάστημα προετοιμασίας του Σχεδίου.
Επίσης, σημειώνει ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι υπό αναθεώρηση όλο το θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων και αναμένεται η τροποποίηση σχετικών κοινοτικών οδηγιών στο άμεσο μέλλον, στο Πακέτο για την Κυκλική Οικονομία (CEP). Εύλογα, επισημαίνει ο ΣΕΒ είναι προτιμότερο να αναμένουμε την υιοθέτηση της νέας Οδηγίας – πλαίσιο πριν από τη συνολική αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου στον τομέα της Ανακύκλωσης και των στερεών αποβλήτων ευρύτερα.
Παράλληλα, στην επιστολή του ΣΕΒ προς τον υπουργό τονίζεται ότι σειρά από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις κινδυνεύουν να προκαλέσουν σοβαρές δυσλειτουργίες και εμπλοκές στην Ανακύκλωση και να οδηγήσουν ενδεχομένως ακόμα και σε αναστολή των δραστηριοτήτων της.
Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο επιβάλλεται στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) σειρά αυθαίρετων ορίων και αναιτιολόγητων οριζόντων γενικών απαγορευτικών διατάξεων που είναι ασύμβατες με το Κοινοτικό δίκαιο και την ευρωπαϊκή πρακτική. Επίσης είναι αντίθετες με διατάξεις του ισχύοντος νομικού πλαισίου ακόμα και με προβλέψεις του ίδιου του νομοσχεδίου (π.χ. απαγόρευση εμπορίας και εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης, αυθαίρετα οριζόντια στο διοικητικό κόστος και στα αποθεματικά, μεταφορά πόρων – εισφορών από τα ΣΕΔ στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης ΕΟΑΝ κ.λπ.).
Οι προτεινόμενες προβλέψεις δίνουν την αίσθηση γενικής και μη σαφούς προσδιορισμένης μετάθεσης της ευθύνης επίτευξης των Εθνικών Στόχων στα ΣΕΔ, χωρίς σύνδεση με τους στόχους και τις υποχρεώσεις που τους ανατίθενται με τις εγκρίσεις των Επιχειρησιακών Σχεδίων τους από την Πολιτεία. Εξάλλου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή πρακτική, τα ΣΕΔ έχουν υποχρέωση μόνο για τις ποσότητες που συμβάλλονται μαζί τους.
Επίσης ο ΣΕΒ τονίζει ότι ο ΕΟΑΝ πρέπει να έχει ρυθμιστικό και εποπτικό ρόλο στην ανακύκλωση και γενικότερα στην εναλλακτική διαχείριση. Συνεπώς, προβλέψεις όπως η δυνατότητα συμμετοχής του ΕΟΑΝ στο μετοχικό κεφάλαιο συστημάτων μεταβάλλουν τη φύση του και είναι νομικά αστήρικτες.
Ο ΕΟΑΝ ήδη με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο μπορεί και οφείλει να ελέγχει τα ΣΕΔ και τους εμπλεκόμενους παράγοντες στην εναλλακτική διαχείριση με βάση τις αρχές της διαφάνειας και της διασφάλισης των κανόνων του ανταγωνισμού. Τουτέστιν, δεν είναι σκόπιμο, ούτε αποτελεσματικό να υποκαταστήσει τα συστήματα ή να επιχειρεί κρατικούς παρεμβατισμούς που θα οδηγήσουν σε σοβαρές δυσλειτουργίες της εναλλακτικής διαχείρισης.
Τελειώνοντας, στην επιστολή του ο ΣΕΒ εκπροσωπώντας όλους τους παραπάνω φορείς του ευρύτερου χώρου της ανακύκλωσης, τονίζει ότι οι ρυθμίσεις που επιχειρούνται είναι βασίμως πιθανό ότι θα οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα τον χώρο της Ανακύκλωσης, σε βαθμό ώστε στα επόμενα χρόνια ο ευαίσθητος αυτός τομέας, όπου επί 13 και πλέον έτη συνεργάζονται αποτελεσματικά πλήθος παραγόντων και φορέων (Επιχειρήσεις, ΣΕΔ, Αυτοδιοίκηση, Κεντρική Διοίκηση), κινδυνεύει να υποστεί σοβαρή υποχώρηση της λειτουργίας και των αποτελεσμάτων του. Και όλα αυτά, από ένα νομοθέτημα που ο ΣΕΒ παραδέχεται ότι στην πρόθεσή του είναι να αναβαθμίσει και όχι να βλάψει το χώρο.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΕΒ καλεί τον υπουργό να συνεργαστεί μαζί του και με τους λοιπούς φορείς, ώστε να υπάρξει συμβολή στην αποτελεσματική ενδυνάμωση της Ανακύκλωσης που είναι ένας δυναμικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας.
