Μπορεί η τηλεργασία να έχει έρθει για να μείνει ακόμη και μετά την πανδημία, όμως, τα γραφεία θα εξακολουθήσουν να έχουν ανοδικές επιδόσεις. Μία ακόμη κατηγορία της αγοράς ακινήτων που έχει ευνοηθεί λόγω της υγειονομικής κρίσης αφορά τους χώρους logistics. Αντίθετα, τα καταστήματα, η τρίτη βασική κατηγορία της αγοράς επαγγελματικών ακινήτων έχει δεχθεί πλήγμα. Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα της εταιρείας oλοκληρωμένης παροχής υπηρεσιών συμβουλευτικής σε ακίνητα Cerved Property Services (πρώην Eurobank Property Services) που ανήκει στον διεθνή ιταλικό όμιλο Cerved Group.
Logistics
Όσον αφορά το νικητή της πανδημίας, τα logistics, το 2019 οι μισθωμένοι χώροι έφτασαν τα 245.000 τ.μ. έναντι 241.000 τ.μ. κατά το 2018. Την περασμένη χρονιά, εκτιμάται ότι προστέθηκαν νέοι χώροι 100.000 τ.μ. και άλλοι τόσοι αναμένεται να προστεθούν φέτος, με το επενδυτικό ενδιαφέρον για τέτοιου είδους ακίνητα δεν προέρχεται από θεσμικούς επενδυτές της ευρύτερης αγοράς ακινήτων αλλά και τις μεγάλες εγχώριες και πολυεθνικές εταιρείες. Η άνθηση των logistics σχετίζεται με τη στροφή των καταναλωτών προς τις αγορές μέσω διαδικτύου, ενώ η ενίσχυση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας στην Αν. Μεσόγειο ισχυροποίησε τη ζήτηση από μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους για τη μεταφορά, αποθήκευση και διανομή των προϊόντων τους στη χώρα μας.
Ορισμένες, εξάλλου, από τις πιο σημαντικές αγοραπωλησίες προέρχονται από:
-Την Briq Properties που προχώρησε στην αγορά γειτονικών εκτάσεων 58.000 τ.μ περίπου στην Αττική. Η αξία της συναλλαγής άγγιξε τα 3,45 εκ ευρώ, ενώ το κόστος της επένδυσης θα προσεγγίσει τα 10 εκατ. ευρώ σε μία ανάπτυξη που θα ξεπεράσει τα 20.000 τ.μ. σε αποθηκευτικούς χώρους. Η ίδια εταιρεία έχει προχωρήσει σε συμφωνία για το 80% των μετοχών της εταιρείας Sarmed Warehouses Α.Ε. Οι αποθηκευτικοί χώροι στη Μάνδρα βρίσκονται σε οικόπεδο 131 στρεμμάτων περίπου ενώ ο δομημένος χώρος ανέρχεται σε 58.641 τ.μ.. Ο χώρος αυτός μισθώθηκε για 10 χρόνια στην εταιρεία Saremd Logistics. Tο συνολικό τίμημα ήταν 23,6 εκατ. ευρώ.
–Την Prodea Ιnvestments ΑΕΕΑΠ που προχώρησε στην αγορά ενός ακινήτου logistics στο Μαρκόπουλο Αττικής. Ο στεγασμένος αποθηκευτικός χώρος έχει επιφάνεια 20.400 τ.μ., ενώ το τίμημα διαμορφώθηκε σε 9,9 εκατ. ευρώ.
–Την εταιρεία Sarmed που δραστηριοποιείται κυρίως στην παροχή υπηρεσιών logistics προς τρίτους (3PL) και προχωρά στην υλοποίηση επένδυσης 20 εκατ. ευρώ. Όταν αυτή ολοκληρωθεί η εταιρεία θα διπλασιάσει τα μεγέθη αποθήκευσης από 100.000 τ.μ. σε 200.000 τ.μ.. Επιπλέον, η Sarmed μέσα στο 2021 θα ολοκληρώσει νέα επένδυση στη Σίνδο, προσθέτοντας αποθηκευτικούς χώρους 20000 τ.μ. στην αγορά της Βορείου Ελλάδος.
Γραφεία
Η στροφή στην τηλεργασία προκαλεί ανατροπές και στην αγορά γραφείων, ενώ, βάσει έρευνας που επικαλείται η Cerved, το 26% των εταιρειών που εφάρμοσε την εξ αποστάσεως εργασία θα την επεκτείνει σε όλους τους εργαζομένους και μετά την πανδημία. Υπολογίζεται, εξάλλου, ότι μία εταιρεία με 250 απασχολούμενους σε τηλεργασία θα αποταμιεύσει περί τα 30 χιλ. ευρώ μόνον από τα μειωμένα μισθώματα που θα καταβάλει για τα γραφεία της.
Ωστόσο, η κατηγορία των γραφείων υψηλών προδιαγραφών, όπου το σχετικό απόθεμα είναι ιδιαίτερα περιορισμένο, αναμένεται να εμφανίσει σταθεροποίηση των τιμών των αποδόσεων και των μισθωμάτων, ενώ το 2020 καταγράφηκαν νέες μακροχρόνιες μισθώσεις που αντιστοιχούν σε 70.000-80.000 τ.μ. Όσον αφορά τα βιοκλιματικά γραφεία, όπου η προσφορά είναι περιορισμένη, αναμένεται αύξηση των τιμών, ενώ τη φετινή χρονιά υπολογίζεται ότι θα προστεθούν 90.000 τ.μ. νέων τέτοιου είδους χώρων.
Σύμφωνα με την έρευνα, το 2020 η ζήτηση για παλαιότερα κτίρια γραφείων ήταν ιδιαίτερα χαμηλή με αποτέλεσμα οι ελεύθεροι προς ενοικίαση χώροι, στην Αττική, να αντιπροσωπεύουν το 8,6% του συνόλου των διαθέσιμων χώρων για επαγγελματική χρήση.
Εν τούτοις, σε ζώνες με σημαντική συγκέντρωση ποιοτικών χώρων γραφείων, όπως ο άξονας γύρω από τη Λεωφόρο Κηφισίας έως την ευρύτερη περιοχή των Βορείων Προαστίων, η διαθεσιμότητα γραφειακών χώρων προς ενοικίαση περιορίσθηκε στο 6,76%. Αντίθετα, σε κτίρια με πιο σύγχρονα πρότυπα κατασκευής τους οι ελεύθεροι, προς ενοικίαση, χώροι δεν ξεπέρασαν το 5%.
Σχετικά με τις αποδόσεις, για σύγχρονα γραφεία στο κέντρο της Αθήνας και τους βασικούς άξονες ανέρχονται περίπου στο 7%.
Από τις συναλλαγές-επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στον κλάδο των γραφείων το 2020, ξεχωρίζουν:
-η αγορά του κτιρίου από την Trastor, προς 17,1 εκατ. ευρώ, επί της οδού Μιχαλακοπούλου, όπου βρισκόταν ο Οργανισμός Λαμπράκη
-η απόκτηση από την Prodea τετραώροφου κτιρίου επί της οδό Εθνικής Αντιστάσεως στο Χαλάνδρι έκτασης 7,1 χιλ. τ.μ. στρεμμάτων
-η ανάπτυξη από την Prodea, την Dimand και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη βιοκλιματικού κτιρίου, που αποτελεί επένδυση 50 εκατ. ευρώ.
Καταστήματα
Στο retail η μείωση της κατανάλωσης λόγω του lockdown τόσο το 2020 όσο και τους πρώτους μήνες του 2021, έχει προκαλέσει ανατροπές. Η πιο σημαντική από αυτές σχετίζεται με την αναπροσαρμογή των ενοικίων, ενώ τείνει να επικρατήσει η τάση της πληρωμής ενοικίου ως ποσοστού επί του τζίρου. Η ενίσχυση της προτίμησης, συγκριτικά με την εποχή πριν από την πανδημία, στα συνοικιακά καταστήματα και η στροφή στις ηλεκτρονικές αγορές δεν θα μπορούσαν να μην πλήξουν την αγορά καταστημάτων.
Σύμφωνα με την έρευνα της Cerved, τα βασικότερα deals του 2020 έχουν ως εξής.
-Η αλυσίδα αθλητικών ειδών Intersport ενοικίασε σε χώρο 2600 τ.μ. στην οδό Ερμού 46 στην Αθήνα
-Το πολυκατάστημα ΙΚΕΑ ενοικίασε χώρο 1800 τ.μ στον Πειραιά.
- Στο νέο Mall της Δυτικής Αττικής επί της Λεωφόρου Κηφισού, μεταξύ άλλων, το κατάστημα Leroy Merlin και η αλυσίδα McDonald’s μίσθωσαν χώρους 10.000 τ.μ. και 5.000 τ.μ., αντίστοιχα.
-H αλυσίδα αθλητικών ειδών Zackret ενοικίασε χώρο 626 τ.μ. στην οδό Τσιμισκή στην Θεσσαλονίκη.
-Η Prodea αγόρασε, προς 2,3 εκατ. ευρώ, ακίνητο 496 τ.μ. επί της πλατείας Φιλικής Εταιρείας στο Κολωνάκι.
