Δεν είναι καν σίγουρο ότι θα αντιμετωπιστεί το θέμα εντός των χρονικών ορίων της παρούσας κυβερνητικής θητείας είναι όμως δεδομένο ότι πρόκειται όχι για έναν αλλά για δύο μεγάλους ελέφαντες μέσα στο δωμάτιο. Αν παρακολουθούσε κανείς χθες το συνέδριο για το δημογραφικό που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη, θα ανησυχούσε έντονα όχι μόνο για την σοβαρή επιδείνωση των δεικτών –ειδικά στις γεννήσεις τα πράγματα εξελίσσονται χειρότερα από ότι περίμεναν και οι ειδικοί– αλλά και για τις προτάσεις που πέφτουν στο τραπέζι προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.
Αλήθεια, πόσο έτοιμη είναι η ελληνική κοινωνία που προσπαθεί να βγει από τις αλλεπάλληλες κρίσεις –κρίση χρέους, ύφεση, πανδημία, ενεργειακή και πληθωριστική– να συζητήσει την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ώστε να παραμείνει βιώσιμο το συνταξιοδοτικό της χώρας; Και ποια είναι τα επίπεδα ετοιμότητας και κοινωνικής αποδοχής για ζητήματα όπως η «εισαγωγή» εργατικού δυναμικού, ουσιαστικά δηλαδή αντιμετώπιση της έλλειψης «χεριών» μέσω του μεταναστευτικού;
Τα όσα προκύπτουν από τις στατιστικές αλλά και τα όσα ακούστηκαν στο συνέδριο δεν μπορεί παρά να προκαλούν έντονη ανησυχία. «Δεν απέχουμε πολύ από τη στιγμή που σε κάθε συνταξιούχο θα αντιστοιχεί μόνο ένας εργαζόμενος» είπαν οι ειδικοί στο συνέδριο έχοντας κατά νου τις προβολές στο μέλλον. Οι γεννήσεις στην Ελλάδα μειώνονται με ασύλληπτη ταχύτητα και φέτος είναι πολύ πιθανό ότι θα κλείσουμε τη χρονιά με λιγότερες από 70.000. Από το 2019 οπότε και ανακοινώθηκε από τη σημερινή κυβέρνηση η θέσπιση του επιδόματος γέννησης, έχει καταγραφεί πρόσθετη μείωση άνω του 16%. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και η λύση δεν είναι αποκλειστικά οικονομική.
Ο συνδυασμός των μειωμένων γεννήσεων και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής έχει ως αποτέλεσμα να διευρύνεται συνεχώς το μερίδιο των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στον συνολικό πληθυσμό. Από την απογραφή του 2021 έχει ήδη σπάσει το όριο του 30% (επιπλέον πέντε μονάδες σε μια 10ετία) ενώ η αύξηση του ποσοστού είναι συνεχής. Έτσι δικαιολογείται και η εκτίμηση ότι θα ζήσουμε τη στιγμή που ένας εργαζόμενος θα αντιστοιχεί σε έναν συνταξιούχο αν δεν ληφθούν μέτρα. Αυτό το ένα προς ένα σημαίνει ότι οι ασφαλιστικές εισφορές θα επαρκούν σε ολοένα και μικρότερο ποσοστό για την κάλυψη της συνταξιοδοτικής δαπάνης κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να απορροφώνται ολοένα και περισσότεροι πόροι και από τα φορολογικά έσοδα. Αδιέξοδο.
Γι’ αυτό και αργά ή γρήγορα το θέμα θα τεθεί: για την αύξηση των απασχολούμενων, αφού εξαντλήσουμε τις προσπάθειες αύξησης με τα brain regain, την επιστροφή των συνταξιούχων στη δουλειά ή την εξεύρεση θέσεων εργασίας για νέους και γυναίκες που σήμερα είναι εκτός αγοράς εργασίας, θα ανοίξουμε και τη συζήτηση των εξαγωγών. Όσο για το σκέλος της συνταξιοδοτικής δαπάνης, θα τεθεί στο τραπέζι η περαιτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας με πρόσχημα και τον υφιστάμενο νόμο που συνδέει την ηλικία εξόδου από την αγορά εργασίας με το προσδόκιμο ζωής κατά της γέννησης, το οποίο επίσης έχει επανέλθει σε ανοδική πορεία μετά το… διάλειμμα λόγω πανδημίας.
