Οι δημόσιες προμήθειες στη χώρα μας πάσχουν. Παρά την ριζική αναθεώρηση του πλαισίου των προμηθειών στη χώρα μας με το ν. 4412/2016, σύμφωνα με την δεξαμενή σκέψης της «Διανέοσις», οι δημόσιες προμήθειες ακόμη και σήμερα είναι «βαριές» και «αναποτελεσματικές». Και προς την κατεύθυνση αυτή φέρνει δύο παραδείγματα.
Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης: Η κατασκευή του έργου έχει ξεκινήσει από το 1960. Το σχέδιο για τη μετατροπή αυτού του σήμερα επικίνδυνου και ακατάλληλου δρόμου σε κλειστό αυτοκινητόδρομο απέκτησε διαχειριστική αρχή με προεδρικό διάταγμα το έτος... 2000. Έκτοτε, από τα 310 χιλιόμετρα του δρόμου μόνο τα 51 έχουν αναβαθμιστεί. Σε μια πρόσφατη απόπειρα να δημοπρατηθεί το έργο, κατατμήθηκε σε επιμέρους υποέργα, τα οποία μάλιστα, είχαν διαφορετικό τρόπο δημοπράτησης. Το έργο δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.
Προμήθεια ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ: Ξεκίνησε το 2007 και δέκα χρόνια αργότερα δεν είχε ολοκληρωθεί, παρ' ότι το κράτος είχε δεσμευμένο κονδύλι. Τελικά τα ασθενοφόρα τα έκανε δωρεά το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μαζί με την πλήρη συντήρησή τους για 8 χρόνια. Χρειάστηκαν σχεδόν 11 μήνες για να μπορέσει το κράτος να ολοκληρώσει τις απαραίτητες διαδικασίες για να παραλάβει τα 143 οχήματα.
Η μελέτη της «Διανέοσις» αναφέρει ότι το βασικό νομοθετικό έργο του 2016, ο νόμος 4412, ήδη έχει αναθεωρηθεί μια φορά. «Από τη δημοσίευση του νόμου 4412 στις 8 Αυγούστου του 2016 μέχρι τις 30 Μαΐου του 2020, ο νόμος είχε υποστεί 401 τροποποιήσεις, δηλαδή περίπου δύο κάθε εβδομάδα. Οι μεταβολές αυτές κυμαίνονταν από απλές γλωσσικές διορθώσεις μέχρι σημαντικές παρεμβάσεις, όπως ένας ολόκληρος άλλος νόμος, ο ν. 4605/2019, που έφερε μεταβολές σε σχεδόν 80 διατάξεις του αρχικού νόμου», αναφέρει χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της «Διανέοσις», Θεόδωρος Γεωργακόπουλος. Και τώρα οι μελετητές της «Διανέοσις» προτείνουν ένα νέο πλαίσιο αναθεώρησης, στο οποίο έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην:
1. Ενίσχυση της διαφάνειας,
2. Εξοικονόμηση των οικονομικών πόρων,
3. Επιτάχυνση των διαδικασιών,
4. Απλούστευση των διαδικασιών και
5. Αποτελεσματικότητα.
Η «Διανέοσις» προτείνει την δημιουργία μιας νέας ανεξάρτητης αρχής, στο πρότυπο της Ανεξάρτητης Αρχής Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ), η οποία θα επιλαμβάνεται σε ζητήματα εκτέλεσης των συμβάσεων. Συγκεκριμένα προτείνεται η ίδρυση ανεξάρτητου φορέα για την επίλυση διαφορών κατά τη διάρκεια του σταδίου της εκτέλεσης των συμβάσεων, κατά το πρότυπο της ΑΕΠΠ.
Επίσης προτείνεται η κατάρτιση των δημοσίων λειτουργών στα νέα συστήματα προμηθειών τα οποία έχουν εισαχθεί από το νέο κοινοτικό δίκαιο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την μελέτη η έλλειψη τεχνογνωσίας σε διάφορα επίπεδα της διοίκησης οδηγεί στο να αποφεύγονται οι νέες μορφές ανάθεσης (π.χ. συμφωνίες-πλαίσιο, συμπράξεις καινοτομίας κ.λπ.), τις οποίες τα στελέχη πολλών δημοσίων φορέων δεν επιλέγουν επειδή είναι καινούριες και διαφορετικές από εκείνες που έχουν συνηθίσει. Έτσι προωθούν τις συνήθεις διαδικασίες αναθέσεων δημοσίων συμβάσεων και προμηθειών.
Ακόμη η ομάδα των μελετητών της «Διανέοσις» προτείνει να υπάρξει ο καθορισμός κατώτατου κατωφλιού έκπτωσης προκειμένου να αποφεύγονται οι μεγάλες εκπτώσεις στα δημόσια έργα ή ακόμη και ο καθορισμός ενός εύρους τιμών που θα προσφέρουν οι μειοδότες εντός του οποίου θα λαμβάνονται οι έγκυρες προσφορές. Επίσης προτείνεται η δημιουργία μητρώου πιστοποιημένων προμηθευτών κ.ά., με στόχο τη δημιουργία ενός πιο διάφανου και πιο αποτελεσματικού πλαισίου δημοσίων προμηθειών και συμβάσεων στη χώρα μας.
Σημειώνεται ότι η μελέτη αυτή έρχεται λίγες ημέρες πριν η κυβέρνηση φέρει νέο σχέδιο νόμου αλλαγής του πλαισίου των δημοσίων προμηθειών και συμβάσεων. Τόσο το υπουργείο Ανάπτυξης, όσο και το υπουργείο Μεταφορών, έχουν επικρίνει συστηματικά το «βαρύ» και έντονα «γραφειοκρατικό» πλαίσιο του ν. 4412/2016 και το οποίο θα πρέπει να αλλάξει άμεσα, εφόσον θέλουμε να απορροφήσουμε γρήγορα κονδύλια σε έργα που θα ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης.
