Ο πρόεδρος της ΜΟΔ (Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων) Γιώργος Παπαδημητρίου, αναλύει τις δράσεις της, την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, την πρωτιά της Ελλάδας και τα νέα προγράμματα ΕΣΠΑ για το 2021-2027.
Συνέντευξη στην Αντιόπη Σχοινά
Το ΕΣΠΑ αποτελεί μια χρήσιμη πηγή υποστήριξης και χρηματοδότησης για φορείς και άλλους δικαιούχους σε μια συγκυρία που η οικονομία είναι διαρκώς μεταβαλλόμενη λόγω εξωγενών παραγόντων (πόλεμος, ενεργειακή κρίση, εφοδιαστική αλυσίδα). Ποιες είναι οι επιδόσεις της χώρας μας στην αξιοποίηση του ΕΣΠΑ και των ευρωπαϊκών πόρων της πολιτικής συνοχής εν γένει; Πόσο καλά τα καταφέρνουμε στην απορρόφηση και ποιοι παράγοντες έχουν αποφασιστική σημασία;
Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι διαχρονικά οι επιδόσεις της Ελλάδας στην απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ είναι πολύ πιο πάνω από τον μέσο κοινοτικό όρο. Για παράδειγμα στο ΕΣΠΑ 2007-2013 η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα που κατόρθωσε να επιτύχει απορρόφηση 100%. Στο ΕΣΠΑ 2014-2020 βρισκόμαστε στην τρίτη θέση, πολύ πάνω δηλαδή από τον κοινοτικό μέσο όρο στην συνολική κατάταξη.
Όσον αφορά το ΕΣΠΑ 2021-2027, που δεν έχει ακόμη αρχίσει να υλοποιείται, είχαμε την μεγάλη επιτυχία να εγκριθεί πρώτο από όλα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ήδη από τον Ιούλιο του 2021 όταν το αμέσως επόμενο, της Γερμανίας, εγκρίθηκε 9 μήνες αργότερα!). Ο λόγος για αυτές τις εθνικές επιτυχίες είναι το πολύ αξιόπιστο και ικανό σύστημα διαχείρισης που διαθέτει η χώρα μας, κάτι που και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει («Η Ελλάδα διαθέτει ικανές και με πολύχρονη εμπειρία δομές ΕΣΠΑ και ένα αξιόπιστο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου»). Ας μου επιτραπεί να καυχηθώ ότι η Μονάδα Οργάνωσης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, γνωστή ως ΜΟΔ, της οποίας έχω την χαρά να προΐσταμαι σήμερα, παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα του συστήματος αυτού.
Είχαμε την τύχη, βλέπετε, η χώρα μας από πολύ νωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα και δυσκολίες και έτσι ήδη από το 2000 άρχισε να στήνει αυτό το σύστημα διαχείρισης. Πρέπει βέβαια να τονίσουμε ότι η απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων δεν είναι απλή υπόθεση. Πρόκειται για ένα αρκετά σύνθετο εγχείρημα δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιβάλει αυστηρούς κανόνες για να εξασφαλίσει την χρηστή και αποτελεσματική διαχείριση των πόρων. Θέλει η ΕΕ να είναι βέβαιη ότι τα χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων θα πηγαίνουν εκεί που πρέπει και δεν θα κατασπαταλώνται.
Και επειδή με ρωτήσατε ποιοι παράγοντες είναι αποφασιστικής σημασίας για τη σωστή αξιοποίηση των πόρων της ΕΕ, θεωρώ ότι ασφαλώς ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης παίζει καθοριστικό ρόλο. Αλλά δεν αρκεί μόνον αυτό. Πρέπει και οι φορείς υλοποίησης των έργων (οι λεγόμενοι δικαιούχοι) να έχουν την απαιτούμενη διοικητική ικανότητα ώστε να είναι σε θέση να ολοκληρώσουν έγκαιρα τα έργα τα οποία έχουν αναλάβει να υλοποιήσουν.
Πείτε μας δύο λόγια για την ΜΟΔ και πώς αυτή συμβάλει στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ.
Η ΜΟΔ είναι ανώνυμη μη κερδοσκοπική εταιρία του ευρύτερου δημόσιου τομέα υπό την εποπτεία του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων που ιδρύθηκε το 1996 με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η αποστολή της είναι να στηρίζει και να ενισχύει τη Δημόσια Διοίκηση στην αποτελεσματική διαχείριση των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, καλύπτοντας κυρίως ανάγκες σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, τεχνογνωσία, πληροφοριακά συστήματα και υλικοτεχνική υποδομή.
Βασική προτεραιότητα για την ΜΟΔ από την ίδρυσή της ήταν να εξασφαλίσει τη στελέχωση των Ειδικών Υπηρεσιών του ΕΣΠΑ με το κατάλληλο και υψηλών προσόντων προσωπικό ώστε να είναι ικανό να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά στις σύνθετες και απαιτητικές ανάγκες διαχείρισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Το εξειδικευμένο αυτό ανθρώπινο δυναμικό του ΕΣΠΑ έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις πολύ υψηλές επιδόσεις της χώρας στην απορρόφηση του ΕΣΠΑ που προανέφερα.
Τα τελευταία χρόνια η ΜΟΔ, έχοντας επιτελέσει επιτυχώς τον ρόλο που της ανέθεσε η πολιτεία στην οργάνωση των δομών διαχείρισης του ΕΣΠΑ, έχει στρέψει τις δυνάμεις της και στο πεδίο των φορέων υλοποίησης του ΕΣΠΑ - κυρίως ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού - όπου εξακολουθούν να παρατηρούνται αδυναμίες και καθυστερήσεις. Έτσι, με όλα τα εργαλεία που διαθέτει σήμερα η ΜΟΔ είναι καθόλα έτοιμη να συμβάλει στην αποτελεσματική υλοποίηση και του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027.
Εξηγήστε μας πώς μπορούν οι Δήμοι της χώρας να στηριχθούν από την ΜΟΔ για την υλοποίηση των έργων τους.
Ειδικά για τους Δήμους της χώρας, η ΜΟΔ έχει ενεργοποιήσει ένα ολοκληρωμένο πλέγμα υποστηρικτικών υπηρεσιών, με έμφαση τις νησιωτικές και ορεινές περιοχές, παρέχοντας χωρίς οικονομική επιβάρυνση για τους Δήμους, συμβουλευτική και τεχνική στήριξη, εκπαίδευση/κατάρτιση καθώς και εξειδικευμένα εγχειρίδια και τεχνικά εργαλεία. Έχει συγκροτήσει ειδικές ομάδες που παρέχουν τις υπηρεσίες τους, είτε επί τόπου είτε εξ αποστάσεως, προκειμένου οι Δήμοι να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν επιτυχώς τα αναπτυξιακά τους έργα.
Επί της θητείας μου μάλιστα συγκροτήθηκε η Τεχνική Υπηρεσία της ΜΟΔ που αναλαμβάνει για λογαριασμό αδύναμων Δήμων, κυρίως, που δεν διαθέτουν συγκροτημένη τεχνική υπηρεσία ή αυτή είναι υποστελεχωμένη, την ανάθεση, επίβλεψη και παραλαβή τεχνικών μελετών καθώς και την δημοπράτηση, επίβλεψη και παραλαβή τεχνικών έργων.
Ποια προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ αναμένονται να τρέξουν πιο γρήγορα;
Αποτελεί εθνικό στοίχημα να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος, ώστε να μην δημιουργηθεί κανένα χρηματοδοτικό κενό στην αγορά, μεταξύ του παλαιού και νέου ΕΣΠΑ. Πολύ πρόσφατα, κατά την παρουσίαση του νέου ΕΣΠΑ στις 16 Ιουνίου, στην Καλαμάτα, παρουσία του Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, ανακοινώθηκε η έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Προγράμματος «Aνταγωνιστικότητα 2021-2027”. Το πρόγραμμα αυτό είναι δημόσιας δαπάνης 3,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 3,1 δισ. ευρώ προέρχονται από κοινοτικούς πόρους των Ταμείων ΕΤΠΑ και ΕΚΤ+. Ενδεικτικές Δράσεις του Προγράμματος είναι οι ακόλουθες:
• Στήριξη παραγωγικών επενδύσεων με έμφαση στην καινοτομία, τεχνολογική προσαρμογή, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τη στροφή σε φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και προϊόντα
• Ανάπτυξη της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών
• Ενίσχυση της νέας / νεοφυούς επιχειρηματικότητας υψηλής προστιθέμενης αξίας
• Υποστήριξη της ανάπτυξης / υιοθέτησης καινοτομιών
• Υπηρεσίες στήριξης της επιχειρηματικότητας και δημιουργία ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος
• Αναβάθμιση και ποιοτικός εκσυγχρονισμός του τουριστικού προϊόντος
• Ενθάρρυνση clusters ή/και συνεργασιών ΜΜΕ μεταξύ τους ή/και με μεγαλύτερες επιχειρήσεις
• Ανάπτυξη / Αναβάθμιση δομών / μηχανισμών στήριξης επιχειρηματικότητας
• Περιβαλλοντικές υποδομές / πράσινη ανάπτυξη.
Παράλληλα, δυο ακόμη προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027 έλαβαν και αυτά έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και το Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας.
Το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης είναι το πρώτο που εγκρίνεται από όλα τα αντίστοιχα προγράμματα στην Ευρώπη. Η Ελλάδα θα αξιοποιήσει 1,63 δισ. για την άμβλυνση των επιπτώσεων της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης στην τοπική οικονομία και κοινωνία, εκ των οποίων 1,38 δισ. ευρώ αποτελούν κοινοτικούς πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Το Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας θα αξιοποιήσει πόρους 714 εκ. ευρώ, σε σημαντικές επενδύσεις για τον εξοπλισμό αλλά και για τα συστήματα πρόληψης, αντιμετώπισης - διαχείρισης και έγκαιρης προειδοποίησης για φυσικούς κινδύνους που δεν σχετίζονται με το κλίμα και ανθρωπογενείς κινδύνους, καθώς και για εξοπλισμό πυρόσβεσης.
Από την εμπειρία σας, τι θα συμβουλεύατε να κάνει ένας ιδιώτης επενδυτής για να εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ για την επιχείρησή του;
Όλες οι προσκλήσεις που αφορούν τους ιδιώτες επενδυτές δημοσιεύονται στην κεντρική διαδικτυακή πύλη του ΕΣΠΑ www.espa.gr Ένας ενδιαφερόμενος θα πρέπει να παρακολουθεί συνεχώς τις προσκλήσεις που τρέχουν και να διαβάζει προσεκτικά τους όρους και τις προϋποθέσεις κάθε πρόσκλησης ώστε να διαπιστώσει αν μπορεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα.
Εφόσον είναι επιλέξιμος για χρηματοδότηση θα πρέπει να επεξεργαστεί με προσοχή το επιχειρησιακό του σχέδιο και να υποβάλλει την αίτησή του μέσα από το Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων (www.ependyseis.gr) το οποίο είναι το κεντρικό σύστημα διαχείρισης αυτών των δράσεων και επιτρέπει την ηλεκτρονική παρακολούθηση των επενδυτικών σχεδίων από το στάδιο της υποβολής μέχρι την ολοκλήρωση της επένδυσης.
Το σύστημα αυτό υποστηρίζεται τεχνικά από τη ΜΟΔ και φιλοξενείται στο υπερσύγχρονο datacenter της. Για την καλύτερη υποστήριξη και καθοδήγηση των χρηστών στα τεχνικά θέματα του ΠΣΚΕ, μάλιστα, έχουμε δημιουργήσει μία σειρά από ενημερωτικά video με πολύ χρήσιμες οδηγίες,
