Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Όταν οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές διαρκώς αυξάνονται, οι συντάξεις μειώνονται και δουλειές συνεχίζουν να μην υπάρχουν, τότε μάλλον εξηγείται γιατί σε κάθε... επεισόδιο αβεβαιότητας, νοικοκυριά και επιχειρήσεις σταματούν να πληρώνουν τα δάνειά τους. Όπως αναφέρουν ανώτερα τραπεζικά στελέχη, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι ένα μεγάλο μέρος των δανειοληπτών έχει φτάσει στο απόλυτο σημείο «χρεοκοπίας», ενώ στον αντίποδα ένα ποσοστό της τάξης του 25% εκμεταλλεύεται τις διατάξεις του νόμου και την σχετική νωθρότητα των τραπεζών τα προηγούμενα χρόνια και ενώ μπορεί να πληρώσει, δεν το κάνει.
Αν βγάλουμε αυτές τις δύο «κατηγορίες» δανειοληπτών εκτός κάδρου, μένουν όσοι προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους αλλά όσο η οικονομία συνεχίζει να σέρνεται μεταξύ αξιολογήσεων και νέων μέτρων, αβεβαιότητας και στασιμότητας, τόσο τείνουν να γίνουν κατ'' ανάγκη – και όχι στρατηγικοί - κακοπληρωτές.
Τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος για τους επιχειρησιακούς στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων περιελάμβαναν μία... θλιβερή επιβεβαίωση. Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι τράπεζες ανέφεραν σημαντικές εισροές νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) στο στεγαστικό τους χαρτοφυλάκιο στο α'' τρίμηνο του 2017, σε πλήρη αντίθεση με την τάση που παρατηρήθηκε στα προηγούμενα τρίμηνα.
Όπως είχε επισημάνει το Liberal από τα τέλη Μαρτίου, οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης είχαν σημαντικό αντίκτυπο στη συμπεριφορά των δανειοληπτών και κυρίως στην εξυπηρέτηση των στεγαστικών δανείων. Μάλιστα, οι ενδείξεις του πρώτου διμήνου ήταν τέτοιες που οι τράπεζες εξέφραζαν ανησυχίες ότι θα ακυρώνονταν οι προσπάθειες ενός ολόκληρου έτους.
Η μεγαλύτερη πηγή νέων «κόκκινων» δανείων είναι τα ήδη ρυθμισμένα δάνεια, καθώς 8 στα 10 επιστρέφουν στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs), με τους δανειολήπτες να μην μπορούν ή να επιλέγουν να μην πληρώσουν ούτε τις χαμηλότερες δόσεις. Κυρίως, όμως, παρατηρείται το φαινόμενο οι δανειολήπτες να σταματούν να πληρώνουν μόλις ολοκληρωθεί η περίοδος βραχυπρόθεσμης ρύθμισης (συνήθως ένα ή δύο έτη), καθώς η δόση μπορεί ακόμη και να τριπλασιαστεί.
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, η αρνητικές τάσεις που έκαναν την εμφάνισή τους από την αρχή του 2017 αποδίδονται μεν στην αυξημένη αβεβαιότητα αναφορικά με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, όμως δεν είναι αυτός ο μοναδικός λόγος που βλέπουμε νέα «κόκκινα» δάνεια στο σύστημα. Σε έκθεσή του για τις ελληνικές τράπεζες, ο οίκος εκτιμά ότι τα αυξημένα ποσοστά ρυθμισμένων δανείων που επιστρέφουν στο κόκκινο και η περιορισμένη «διάθεση» των δανειοληπτών να πληρώσουν, οφείλονται στην ανεργία, στους αυξημένους φόρους και στις μειωμένες συντάξεις. Επιπλέον, οφείλονται έως ένα βαθμό στις επιλογές αναδιάρθρωσης που μέχρι σήμερα εφαρμόστηκαν από τις τράπεζες.
Σήμερα, το συνολικό στεγαστικό χαρτοφυλάκιο NPEs των τεσσάρων συστημικών τραπεζών διαμορφώνεται στα 27,2 δισ. ευρώ με τα 21 δισ. ευρώ να περιλαμβάνονται και στην κατηγορία των NPLs. Στο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο παρατηρείται ότι το 1/3 των υπολοίπων των NPEs αφορά σε πιστούχους που έχουν κάνει αίτηση για υπαγωγή σε καθεστώς νομικής προστασίας.
Με τους πλειστηριασμούς να βρίσκονται... προ των πυλών, οι τράπεζες πιστεύουν ότι δουν αλλαγή στη συμπεριφορά των δανειοληπτών τους επόμενους μήνες, πόσω μάλλον αν δεν υπάρξει κάποια νέα κρίση στις σχέσεις με τους δανειστές. Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί εκτιμάται ότι θα εφαρμοστούν πλήρως από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο, όμως οι τράπεζες συνεχίζουν να δηλώνουν ότι θα δείξουν μεγάλη ευαισθησία σε θέματα στεγαστικών δανείων και κυρίως στην πρώτη κατοικία, η οποία «απελευθερώνεται» από την πρωτοχρονιά του 2018.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνουν πλειστηριασμοί, καθώς όσο παραμένουν «ανενεργοί» δεν μπορούν οι τράπεζες να εντοπίσουν και να «στριμώξουν» τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Είναι χαρακτηριστικό, ότι αν οι τράπεζες μπορούσαν... αύριο το πρωί να βρουν λύση για τα περίπου 25 δισ. ευρώ δάνεια των στρατηγικών κακοπληρωτών θα έπιαναν το 63% του συνολικού στόχου της τριετίας.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο νέος διευθύνων σύμβουλος της Τρ. Πειραιώς, κ. Χρήστος Μεγάλου τόνισε χθες, κατά την παρουσίαση του στρατηγικού πλάνου της τράπεζας έως το 2020, ότι οι δανειολήπτες δεν θα πρέπει να ανησυχούν για τις πωλήσεις δανείων. Αυτές θα αφορούν αρχικά καταναλωτικά δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις και στη συνέχεια επιλεγμένα επιχειρηματικά δάνεια με εξασφαλίσεις.
Μία πιο λεπτομερής ανάλυση των επιμέρους χαρτοφυλακίων για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες δείχνει ότι η επιδείνωση της ποιότητας ενεργητικού παραμένει σημαντική σε όλες τις τράπεζες. Η διαδικασία ανάκτησης αναμένεται να παραμείνει σύνθετη, με δυνητικές κοινωνικές και μακροοικονομικές επιπτώσεις για τη χώρα και την ανάκαμψή της. Σύμφωνα με την Goldman, το μέγεθος και η πολυπλοκότητα της διαδικασίας δεν έχουν προηγούμενο στην Ευρωζώνη.
