Εδώ και κάμποσο καιρό έχει κάνει την εμφάνιση της στην χώρα μας, μια έκφραση που κανονικά θα έπρεπε να έχει ακουστεί χρόνια πριν. Ίσως και να είχε ακουστεί παλιότερα, σίγουρα όμως όχι αρκετά δυνατά. Πρόκειται για την φράση «Χρειαζόμαστε ένα επενδυτικό σοκ».
Η στήλη την εντόπισε για πρώτη φορά όταν την χρησιμοποίησε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών κύριος Θεόδωρος Φέσσας, κατά την διάρκεια επίσκεψης αντιπροσωπίας του Συνδέσμου στην Γαλλία, λίγες μέρες μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Από τότε την χρησιμοποίησαν πολλοί. Υπουργοί, βουλευτές και κομματικά στελέχη της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης καθώς και διακεκριμένα μέλη της κοινωνίας μας.
Είναι περιττό να τονίσουμε ότι η ύπαρξη ανάγκης ενός επενδυτικού σοκ είναι όντως μια απόλυτη και αναντίρρητη πραγματικότητα. Χαρακτηριστική της αναγκαιότητας ενός τέτοιου σοκ είναι η αναφορά του υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας καθηγητή Μουρμούρα σε αυτό, σαν απαραίτητη προϋπόθεση για την άρση των capital controls.
Τα τελευταία έξι χρόνια κυριαρχεί στην δημόσια συζήτηση η οικονομία. Όπως είναι φυσικό, μιας και μιλάμε για μία χώρα που μαστίζεται από την μεγαλύτερη οικονομική κρίση της ιστορίας της. Το χρέος, η δημοσιονομική προσαρμογή, οι διαρθρωτικές αλλαγές είναι τα ζητήματα που κέρδισαν την μερίδα του λέοντος των συζητήσεων.
Ανάμεσα στα θέματα που κουβεντιάστηκαν ήταν και το πιο κρίσιμο από τα μεγέθη, η ανάπτυξη. Παρόλη την τεράστια σημασία της όμως, της αφιερώθηκε πολύ λιγότερος χρόνος απ' ότι στα υπόλοιπα. Και ακόμη λιγότερος δόθηκε στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί.
Τόσα χρόνια δεν υπήρξε ούτε μία τεκμηριωμένη και οργανωμένη προσπάθεια δημιουργίας ενός αναπτυξιακού σχεδίου, που να στοχεύει σε μακρόχρονη και με διατηρήσιμη βιωσιμότητα ανάπτυξη. Δεν παρουσιάστηκε ούτε ένα μοντέλο ανάπτυξης. Πάρα πολλοί μίλησαν για τέτοια σχέδια και μοντέλα, κανείς όμως δεν παρουσίασε ένα. Τουλάχιστον όχι ένα συνολικό, ρεαλιστικά και ουσιαστικά εφαρμόσιμο.
Εκ των υστέρων και από τα αποτελέσματα, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως είχε και εφάρμοζε σχέδιο η κυβέρνηση Σαμαρά. Τα περιβόητα Ζάππεια σίγουρα ήταν μέρος του. Ποτέ όμως δεν παρουσιάστηκε ένα συνολικό σχέδιο. Πιθανότατα λόγω του τεράστιου πολιτικού κόστους που, αναγκαστικά, κρυβόταν σε ορισμένες από τις πτυχές του. Όπως θα κρύβονταν σε οποιοδήποτε τέτοιο σχέδιο. Αυτή η έλλειψη συνολικής περιγραφής μάλιστα, ίσως να κόστισε αποφασιστικά στην πρόωρη πτώση της.
Τι ακριβώς είναι όμως, ένα μοντέλο ανάπτυξης μιας οικονομίας; Είναι το σύνολο των σχεδίων δράσεων και πολιτικών, που διαμορφώνουν την πορεία της. Η καθοριστική σημασία ύπαρξης ενός τέτοιου μοντέλου είναι περιττό να περιγραφεί. Είναι αυτονόητη.
Υπάρχουν πολλών ειδών μοντέλα ανάπτυξης. Άλλα σχεδιασμένα από επιφανείς οικονομολόγους και ακαδημαϊκούς (π.χ. το Solow–Swan ή το Harrod–Domar) και άλλα διαμορφωμένα από την ηγεσία της κάθε χώρας, ανάλογα την τοποθέτηση της στο πολιτικό φάσμα, τις ιδιαιτερότητες της χώρας, των κατοίκων της κλπ.
Η Ελλάδα από την μεταπολίτευση και μέχρι το 2009 ακολούθησε ένα μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στην κυριαρχία και τον έλεγχο του Κράτους, πάνω στην οικονομία. Κάτω από την επίφαση της ελεύθερης οικονομίας και με πολλές προφάσεις αλλά ήταν γνωστό σε όλους. Το Κράτος είχε πάντα την τελευταία λέξη.
Με το ξέσπασμα της κρίσης και όπως προχωρούσαν οι απαραίτητες δημοσιονομικές προσαρμογές, έγινε φανερό πως το μοντέλο αυτό ήταν ξεπερασμένο, μη λειτουργικό, αναποτελεσματικό και μη μακροχρόνια βιώσιμο. Τις τρομερές συνέπειες για την χώρα τις ζήσαμε και τις ζούμε όλοι. Επομένως το συγκεκριμένο μοντέλο πρέπει και οφείλει να αλλάξει. Γιατί, πολύ απλά, το κράτος δεν μπορεί και δεν πρέπει να διαθέτει πόρους για να διατηρήσει την κυριαρχία και τον έλεγχο του στην οικονομία.
Είναι λοιπόν απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα νέο σχέδιο, ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Το πώς είναι σημαντική λεπτομέρεια, αλλά λεπτομέρεια. Εξάλλου το πρώτο αναγκαίο βήμα έχει ,όχι απλά σχεδιαστεί, αλλά υλοποιείται. Πρόκειται φυσικά για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο οποιασδήποτε οικονομίας και το βασικό εργαλείο ανάπτυξης της με φυσιολογικό τρόπο.
Απομένουν πολλά να γίνουν για να ισχυριστούμε ότι υπάρχει ολοκληρωμένο σχέδιο. Αλλαγή του νομικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις, για τις πτωχεύσεις, σταθερό φορολογικό πλαίσιο για τουλάχιστον μια πενταετία, πραγματικά ελεύθερες αγορές και πολλά ακόμα. Πρέπει όμως να δημιουργηθεί σχέδιο. Αν θέλουμε να υπάρξουν ρεαλιστικές προσδοκίες για την πραγματοποίηση του επενδυτικού σοκ. Για αυτό και έχουμε όλοι υποχρέωση να συμβάλλουμε σε αυτήν την δημιουργία, όπως και όσο μπορούμε.
Ο τραπεζικός
