Σε μια εποχή υψηλού πληθωρισμού, παγκόσμιας διαταραχής στην εφοδιαστική αλυσίδα και της κρίσης με το αέριο που καραδοκεί, ήρθε και η ξηρασία να μπει στην εξίσωση του απόλυτου εφιάλτη που αντιμετωπίζει φέτος η Ευρώπη, με τη μορφή του heatflation, δηλαδή του πληθωρισμού που γεννούν οι υψηλές θερμοκρασίες και οι συνέπειες τους.
Μία από τις πιο εντυπωσιακές, για αρνητικούς λόγους, εκφάνσεις της λειψυδρίας και του αντίκτυπου της παρατηρείται αυτό το διάστημα στη Γερμανία.
Τα επίπεδα της στάθμης του Ρήνου, του μεγάλου ποταμού της Ευρώπης που συνδέει τα μεγάλα λιμάνια του Ρότερνταμ και της Αμβέρσας με την βιομηχανική καρδιάς της Γερμανίας και την περίκλειστη Ελβετία, είναι τόσο χαμηλά που αναγκάζουν τα πλοία που μεταφέρουν κάρβουνο, χημικές ουσίες και άλλα απαραίτητα για τις βιομηχανίες να φορτώνουν με ελάχιστο βάρος. Και αυτό, αν συνεχιστεί η ξηρασία μπορεί τελικά να φαντάζει και το καλύτερο σενάριο.
Ρήνος: Η αγωνία του εκατοστού στάθμης
Η μείωση των βροχοπτώσεων σημαίνει ότι το βάθος του Ρήνου, σύμφωνα με τα στοιχεία του σχετικού ρεπορτάζ του Politico, ήταν μόλις στα 45 εκατοστά την Κυριακή στον σταθμό του Κάουμπ, ένα πολύ στενό σημείο στον ποταμό μήκους 1.200 χλμ που βρίσκεται ανάμεσα στο Βισμπάντεν και το Κομπλεντς και θεωρείται το πιο σημαντικό σημείο για όσους υπολογίζουν το βάθος του ποταμού.
Όταν η στάθμη του νερού πέφτει κάτω από τα 40 εκατοστά στο Κάουμπ, η μεταφορά των προϊόντων μέσω της ναυσιπλοΐας γίνεται ανοικονόμητη. «Τα μεγάλα πλοία μπορούν να μεταφέρουν 6.000 τόνους και αυτά μπορούν να πάρουν μόλις 800 τόνους, δηλαδή λιγότερο από το ένα έκτο», εξηγεί ο Λένι βαν Τορενμπέργκα, επικεφαλής των ναυτικών τεχνικών θεμάτων του ολλανδικού ναυτιλιακού ομίλου ΚΒΝ.
Όταν το 2018 η στάθμη είχε πέσει επίσης πολύ χαμηλά, οι υδάτινες οδοί έκλεισαν για εβδομάδες, αναγκάζοντας τις εταιρείες να μεταφέρουν τα προϊόντα τους και τις πρώτες ύλες τους μέσω σιδηροδρόμου και οδών. Αυτό όμως έχει αυξημένο κόστος και κάθε άλλο παρά πρακτικό είναι αφού χρειάζονται εκατοντάδες φορτηγά και βαγόνια για να μεταφερθούν φορτία που θα χωρούσαν σε μία μόνο ποταμοφορτηγίδα.
Μείωση της υδροηλεκτρικής ενέργειας
Η ξηρασία που πλήττει την Ευρώπη όμως δεν απειλεί μόνο τις εμπορικές μεταφορές. Σύμφωνα με σχετική έκθεση της ΕΕ που δημοσιεύτηκε για το μήνα Ιούλιο το 50% της Γηραιάς Ηπείρου πλήττεται από λειψυδρία και αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο επίσης στις σοδειές, επηρεάζοντας τις τιμές βασικών προιόντων αλλά και στην παραγωγή της υδροηλεκτρικής ενέργειας.
«Η ξηρασία σε μεγάλο κομμάτι της Ευρώπης είναι σε κρίσιμα επίπεδα καθώς το έλλειμμα βροχών την περίοδο χειμώνα άνοιξης (19% του μέσου όρου 1991-2020 σε όλες τις περιοχές προειδοποίησης σε ΕΕ και Μ. Βρετανία και το 22% των περιοχών που βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού) οξύνθηκε από τους πρώιμους καύσωνες. Οι ποταμοί σε πολλές χώρες επηρεάστηκαν σοβαρά ενώ οι όγκοι του υπάρχοντος νερού εξαντλήθηκαν.», αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική έκθεση με τίτλο Ξηρασία στην Ευρώπη-Ιούλιος 2022 του Κέντρου Έρευνας της Κομισιόν.
Προειδοποιεί δε ότι συνολικά «αυτό μπορεί να απαιτήσει έκτακτα μέτρα διαχείρισης νερού και ενέργειας από τις χώρες που έχουν επηρεαστεί»
Η ξηρασία, όπως επισημαίνεται, έχει προκαλέσει στρες στη βλάστηση ειδικά στην Ιταλία, τη νότια, την κεντρική και τη δυτική Γαλλία, την κεντρική Γερμανία, την ανατολική Ουγγαρία, την Πορτογαλία και τη βόρεια Ισπανία επιδρώντας στις ήδη αρνητικές προβλέψεις για τις σοδειές σε Γαλλία, Ρουμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, ενώ αρνητικά επηρεάζονται και Γερμανία, Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβενία και Κροατία.
Γίνεται δε ειδική αναφορά στην Ιταλία και στη λεκάνη του ποταμού Πάδου που αντιμετωπίζει το υψηλότερο επίπεδο σοβαρότητας ξηρασίας. Σε έκτακτη ανάγκη ξηρασίας έχουν κηρυχθεί πέντε περιοχές της Ιταλίας ενώ ήδη η έλλειψη επάρκειας στο νερό έχει οδηγήσει σε πολλούς περιορισμούς σε διάφορες κοινότητες. Παρόμοια μέτρα έχουν ήδη ληφθεί και στη Γαλλία.Ομοίως, δύσκολη είναι η κατάσταση και στην Ιβηρική Χερσόνησο. «Στην Ισπανία, οι όγκοι νερού που βρίσκονται στους ταμιευτήρες είναι τώρα 31% χαμηλότερα από το μέσο όρο της δεκαετίας. Στην Πορτογαλία, η υδροηλεκτρική ενέργεια στους ταμιευτήρες νερού είναι στο ήμισυ του μέσου όρου των επτά προηγούμενων ετών.»Η παραγωγή ενέργειας από μονάδες σε ποταμούς μέχρι τις αρχές του Ιουλίου ήταν χαμηλότερη από το μέσο όρο της περιόδου 2015-2021 για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, κυρίως την Ιταλία (-5039 GWh σε σύγκριση με το μ.ο), τη Γαλλία ( -3930 GWh) και την Πορτογαλία (-2244 GWh). Αντίστοιχη μείωση παρατηρείται και στα επίπεδα των ταμιευτήρων υδροηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζοντας χώρες όπως η Νορβηγία, η Ισπανία, η Ρουμανία, το Μαυροβούνιο και η Βουλγαρία.
Η λειψυδρία θα φανεί στην τσέπη μας σε κάποιους μήνες
Και εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο νέος όρος του heatflation, τον οποίο σύμφωνα με τους αναλυτές θα το νιώσουμε μετά από κάποιους μήνες. Δεδομένου ότι για τα σιτηρά οι τιμές καθορίζονται εκ των προτέρων από τις προβλέψεις για τις αναμενόμενες σοδειές, σύμφωνα με τον Ντομινίκ Μοράν, καθηγητή οικονομίας της γεωργίας και των πόρων, του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, η επίδραση των τωρινών δυσοίωνων εκτιμήσεων για το αποτέλεσμα της ξηρασίας στις σοδειές χωρών όπως η Ιταλία και η Ισπανία, θα αποτυπωθούν στις τιμές σε τέσσερις με έξι μήνες.
«Σε μια διαταραγμένη αγορά όπου η ζήτηση παγκοσμίως ξεπερνά την προσφορά, οποιαδήποτε απώλεια σοδειάς δεν βοηθάει με τις τιμές», δηλώνει στο France 24 ο καθηγητής Τιμ Μπέντον, διευθυντής του Προγράμματος Περιβάλλοντος και Κοινωνίας
Το Μάιο του 2022, ο πάροχος οικονομικών υπηρεσιών Allianz διαπίστωσε ότι οι τιμές σε τρόφιμα και ποτά στις χώρες της Ευρωζώνης είχαν αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 14% σε σύγκριση με το 2021. Παράλληλα, οι τιμές στο λιανεμπόριο είχαν αυξηθεί μόνο κατά 6% πράγμα που σήμαινε ότι οι έμποροι δεν είχαν περάσει ακόμα στα προϊόντα τις αυξήσεις του κόστους παραγωγής τους. Όταν αυτές οι αυξήσεις φτάσουν στις τιμές στα σούπερ μάρκετ η Allianz προβλέπει ότι ο μέσος Ευρωπαίος καταναλωτής θα ξοδεύει επιπλέον 243 ευρώ για κάθε καλάθι στο σούπερ μάρκετ σε σύγκριση με το 2021 πριν καν προστεθούν οι επιβαρύνσεις της επίδρασης του πληθωρισμού που γεννούν οι τωρινές συνθήκες λειψυδρίας και υψηλής θερμοκρασίας.
Με φωτογραφίες από το AP
