Του Απόστολου Σκουμπούρη
Όλοι – λιγότερο ή περισσότερο – έχουμε εικόνες από τον... παλιατζή, όπου με ένα αγροτικό ή με ένα τρίκυκλο γυρνά ανά τις γειτονιές, μαζεύοντας οτιδήποτε... σιδερικό και όχι μόνο, μεταξύ των οποίων και τις άχρηστες ή με μικρά ελαττώματα ηλεκτρικές συσκευές. Η κατάληξη όμως αυτών των συσκευών και η εν γένει διαχείριση των... ωφέλιμων μερών τους, δεν ήταν (ποτέ) η πρέπουσα ούτε για το περιβάλλον, ούτε για τον καταναλωτή. Η διαχείριση αποβλήτων, είναι για τη χώρα μας μια ανοικτή πληγή, όμως στον τομέα της ανακύκλωσης ηλεκτρικών συσκευών, η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Τώρα, ήρθε η ώρα για το επόμενο βήμα, που είναι η ωφέλιμη διαχείριση αυτών των αποβλήτων, μέσω της επαναχρησιμοποίησης!
Με τη σύμπραξη φορέων του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα ξεκινά και θα ολοκληρωθεί σε βάθος τριετίας το καινοτόμο και πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα συγκέντρωσης, κωδικοποίησης, οργάνωσης και επαναχρησιμοποίησης των προορισμένων για... πέταμα Ηλεκτρικών Συσκευών. Πρόκειται για τα λεγόμενα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), που αφορά τις... λευκές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια, κουζίνες κ.λπ.), υπολογιστές, τηλέφωνα, διάφορες άλλες συσκευές και όλα τα παρεμφερή προϊόντα.
Το πρόγραμμα υπό τον τίτλο Reweee γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με οργανωμένο και συλλογικό τρόπο και είναι εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+, ενώ θα θέτει τις βάσεις της πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης.
Το πρόγραμμα ανακοινώθηκε χθες σε επίσημη συνέντευξη τύπου στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, καθώς το όλο project θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τη σχολή. Στη συνέντευξη τύπου μίλησαν όλοι οι συνδαιτυμόνες του προγράμματος, όπως οι κ.κ. Μάριος Ιντζελέρ (Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ), Δημ. Πολιτόπουλος (Ε.Ο.ΑΝ – Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης), Φίλιππος Κυρκίτσος (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και ευρωπαϊκός οργανισμός RREUSE), Γ. Πρωτόππαπας (Πράσινο Ταμείο), Κάτια Λαζαρίδη (Χαροκόπειο Παν.)
Η πρόοδος της τεχνολογίας και το μειωμένο κόστος παραγωγής, έχει οδηγήσει σ'' έναν... υπερπληθωρισμό ηλεκτρικών συσκευών παγκοσμίως, με συνέπεια τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων και τη σημαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια η ετήσια ποσότητα των ΑΗΗΕ παγκοσμίως ξεπερνά τους 35 εκατ. τόνους! Στην ΕΕ η ετήσια αύξηση ΑΗΗΕ κυμαίνεται από 3% έως 5% και είναι τριπλάσια σε σύγκριση με τα άλλα στερεά απόβλητα. Η ανακύκλωση μέχρι σήμερα αποτελεί την πρώτη λύση στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Η ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ έχει επιδείξει στα 11 χρόνια λειτουργίας της σημαντικό έργο. Μόνο το 2015 το οργανωμένο σύστημα συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας που έχει οργανώσει και συντονίζει η εταιρεία διαχειρίστηκε με ορθό περιβαλλοντικά τρόπο 48.000 τόνους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, ξεπερνώντας τον εθνικό στόχο των 44.000 τόνων.
Η χώρα μας έχει επιτύχει να βρίσκεται στην 7η θέση στην Ευρώπη (στα 28 κράτη μέλη) όσον αφορά στην αναλογία συλλογής αποβλήτων ηλεκτρικών συσκευών προς διάθεση νέων ηλεκτρικών συσκευών στην αγορά, αφήνοντας πίσω της χώρες, όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, ακόμη και η Μ. Βρετανία. Το 2015 η συλλογή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων προς ανακύκλωση σημείωσε 8% αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Να σημειωθεί ότι, βάσει στοιχείων της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., τα ποσοστά αξιοποίησης/ανάκτησης των ηλεκτρικών συσκευών είναι, καθ ''όλη τη διάρκεια των τελευταίων ετών υψηλότερα από τους στόχους αξιοποίησης που τίθενται από την ευρωπαϊκή οδηγία. Επίσης, είναι από τα κορυφαία στην Ευρώπη και κυμαίνονται από 75% έως 97% ανάλογα με την κατηγορία συσκευής.
Ήρθε η ώρα για... δεύτερης γενιάς διαχείριση
Πλέον, έχει ωριμάσει η αγορά, για τη μετάβαση στη δεύτερη γενιά διαχείρισης αποβλήτων, μέσω της επαναχρησιμοποίησης. Αυτή (πρέπει να) προηγείται της... τυφλής ανακύκλωσης, καθώς έτσι επιμηκύνεται η ζωή των προϊόντων, προλαμβάνεται η δημιουργία αποβλήτων, μεγιστοποιούνται τα οφέλη για το περιβάλλον, εξοικονομούνται φυσικοί και οικονομικοί πόροι, ενέργεια, και περιορίζεται η ρύπανση.
Παρότι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν μεμονωμένες ατομικές και... ερασιτεχνικές πρωτοβουλίες επαναχρησιμοποίησης, ανταλλαγής ή δωρεάς προϊόντων, δεν υπάρχει ένα ενιαία οργανωμένο σύστημα επαναχρησιμοποίησης για κάποια κατηγορία προϊόντων. Το ReWeee έρχεται να καλύψει το κενό αυτό στην κατηγορία των ηλεκτρικών συσκευών, με πρακτικές που θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά. Σκοπός είναι το έργο να λειτουργήσει ως μοντέλο και πρότυπο για τη διάδοση της επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών συσκευών σε όλη τη χώρα.
Δύο κέντρα διαλογής και ταξινόμησης
Όπως ανακοινώθηκε χθες, στο πλαίσιο του έργου θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα δύο Κέντρα Διαλογής και Ταξινόμησης (ΚΔΤ) ΑΗΗΕ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Βασική δραστηριότητα των Κέντρων θα είναι η συγκέντρωση, η διαλογή και η ταξινόμηση των ΑΗΗΕ, ανάλογα με την κατάστασή τους, με σκοπό να ακολουθήσει προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία.
Τα ΚΔΤ θα παραλαμβάνουν και θα διαχειρίζονται τις πιο αξιοποιήσιμες κατηγορίες συσκευών για την προετοιμασία επαναχρησιμοποίησης, οι οποίες είναι μικρού μεγέθους συσκευές, συμπεριλαμβανομένου εξοπλισμού πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών.
Οι κατηγορίες ΑΗΗΕ που θα παραλαμβάνονται στο πρόγραμμα θα οριστικοποιηθούν μετά την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας. Στα ΚΔΤ πρόκειται να πραγματοποιηθεί σειρά εκδηλώσεων κατά τις οποίες θα επισκευάζονται συσκευές με απλές τεχνικές, ώστε οι κάτοχοί τους να γνωρίσουν πώς να ανταπεξέρχονται μόνοι τους σε παρόμοιες μικροβλάβες στο μέλλον.
Η επαναχρησιμοποίηση έχει σημαντικό κοινωνικό ρόλο, καθώς προσφέρει καλής ποιότητας μεταχειρισμένες συσκευές σε όσους έχουν δυσκολία να διαθέσουν χρήματα για την αγορά νέων. Για το λόγο αυτό το Reweee προβλέπει την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής πλατφόρμας για τη δωρεά και ανταλλαγή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών.
Συμμετοχή από νοικοκυριά, επιχειρήσεις, δημόσιες υπηρεσίες
Στην πλατφόρμα αυτή θα υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής από νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες, ενώ θα αναπτυχθεί forum διαβούλευσης, στο οποίο θα συμμετέχουν οργανισμοί, φορείς και παράγοντες στην Ελλάδα που σχετίζονται με τα ΑΗΗΕ. Το forum θα εξετάζει, θα αναλύει και θα προωθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του έργου θέματα σχετικά με την πρόληψη των ΑΗΗΕ και την προετοιμασία τους για επαναχρησιμοποίηση. Το έργο ReWeee θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2019 και φιλοδοξεί να γίνει η απαρχή για την εφαρμογή παρόμοιων μοντέλων επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών συσκευών όχι μόνο σε ολόκληρη την επικράτεια, αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Στο έργο συμμετέχουν, ως συντονιστής δικαιούχος, το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΗΗΕ Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε, και ως συνδικαιούχοι, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Πράσινο Ταμείο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και ο ευρωπαϊκός οργανισμός RREUSE.
Το προφίλ των εταίρων του έργου Life ReWeee
Συντονιστής δικαιούχος
Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. είναι εγκεκριμένος φορέας για τη λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) στην Ελλάδα. Είναι ιδιωτική εταιρεία µη επενδυτικού χαρακτήρα και µη επιδίωξης κερδών, έχει χαρακτήρα οργανωτικό και ελεγκτικό και λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο των οδηγιών της Κοινότητας, οι οποίες έχουν μεταφερθεί στο Ελληνικό Δίκαιο. Οι οικονομικοί πόροι της εταιρείας προέρχονται από τις εισφορές των συμβεβλημένων επιχειρήσεων που παράγουν, εισάγουν και μεταπωλούν ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Με τη συμμετοχή τους στην Ανακύκλωση Συσκευών οι επιχειρήσεις αυτές εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ.
Συνδικαιούχοι
Ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης είναι ο αρμόδιος φορέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Υ.Π.ΕΝ) για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής για την Εναλλακτική Διαχείριση (πρόληψη, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, συλλογή, μεταφορά, αποθήκευση, ανακύκλωση και ανάκτηση) αποβλήτων στην Ελλάδα, έτσι ώστε αυτά να αξιοποιούνται και να εκτρέπονται από το ρεύμα των αποβλήτων που οδηγείται σε χώρους τελικής διάθεσης. Είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με πλήρη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και υπεύθυνος φορέας για την έγκριση και την εποπτεία των εθνικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης ανά προϊόν στο πλαίσιο της εφαρμογής της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, καθώς και για τον έλεγχο της πορείας της Ελλάδας στον τομέα της ανακύκλωσης.
H Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης από το 1990 προωθεί την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, των φυσικών πόρων και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό, εθνικό, Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, μέσω υλοποίησης δράσεων και προγραμμάτων πρόληψης, μείωσης, αξιοποίησης & ανακύκλωσης αποβλήτων και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών.
Το Πράσινο Ταμείο είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) εποπτευόμενο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σκοπός του Πράσινου Ταμείου είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος με τη διαχειριστική, οικονομική, τεχνική και χρηματοπιστωτική υποστήριξη προγραμμάτων, μέτρων, παρεμβάσεων και ενεργειών που αποβλέπουν στην ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, η στήριξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας και η εξυπηρέτηση του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος μέσω της διοίκησης, διαχείρισης και αξιοποίησης των πόρων του.
Το RREUSE είναι o ευρωπαϊκός οργανισμός που εκπροσωπεί τα εθνικά και περιφερειακά δίκτυα των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ε.Ε. που δραστηριοποιούνται στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης. Σήμερα το RREUSE εκπροσωπεί περίπου 77.000 εργαζόμενους και πάνω από 60.000 άτομα επανεντασσόμενα στην αγορά εργασίας από 30 οργανώσεις-μέλη που δραστηριοποιούνται σε 16 χώρες της Ε.Ε. Ο Οργανισμός συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία διαμόρφωσης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ε.Ε., κυρίως όσον αφορά στις πολιτικές για τα προϊόντα και τα απόβλητα, ώστε να διαμορφωθούν οι καλύτερες δυνατές νομικές προϋποθέσεις για την προώθηση της πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων, της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής και της ανακύκλωσης.
Tο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (HUA) είναι ένα ευέλικτο και δυναμικό Πανεπιστήμιο που ειδικεύεται σε θέματα που αφορούν στην ποιότητα ζωής και την αειφορία, συμπεριλαμβανομένων όλων των πτυχών της διαχείρισης αποβλήτων. Ο λόγος επιστημονικών δημοσιεύσεων ανά διδάσκοντα το κατατάσσουν στην 3η καλύτερη θέση στην Ελλάδα, ενώ την τελευταία δεκαετία υλοποιήθηκαν σε αυτό πάνω από 300 ερευνητικά προγράμματα, δίνοντας και πάλι έναν από τους υψηλότερους δείκτες έργων ανά διδάσκοντα στη χώρα. Μέσω των προγραμμάτων αυτών, το HUA έχει δημιουργήσει ένα εκτεταμένο, υψηλής ποιότητας δίκτυο συνεργασιών με άλλα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα και τον ιδιωτικό τομέα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
