Τις μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης των κατασκευαστικών ομίλων, που το ανεκτέλεστο τους έχει «σκαρφαλώσει» στα 9,3 δισ. ευρώ καθώς οι δημοπρατήσεις μετά από μακρά περίοδο ύπνωσης τρέχουν με το υπουργείο να κινείται θετικά σε κάθε επίπεδο, αλλά και ο προβληματισμός για το domino effect που φέρνουν στις τιμές των υλικών, η ενεργειακή κρίση, ως αποτέλεσμα του πολέμου και της υγειονομικής κρίσης, εξέφρασαν εκπρόσωποι των «Big 5» των κατασκευών, στο πλαίσιο του 5ου Συνεδρίου Υποδομών & Μεταφορών ITC 2022.
Ειδικότερα, το εκρηκτικό κοκτέιλ των τιμών στις κατασκευές η έλλειψη στελεχών αλλά και η γραφειοκρατία αποτέλεσαν τους βασικούς προβληματισμούς που εξέφρασαν οι εκπρόσωποι των εταιρειών, οι οποίοι όμως δεν παρέλειψαν να επισημάνουν την ανάκαμψη που έχει επέλθει στον κλάδο λόγω της επιτυχούς προώθησης έργων από την πλευρά του Υπουργείου Υποδομών.
Ειδικότερα στάθηκαν στην πολιτική βούληση του Υπουργείου η οποία φαίνεται και έμπρακτα από την «πρωτόγνωρη» όπως χαρακτηρίσθηκε ωρίμασνη μεγάλων έργων, την αλλαγή και βελτίωση του νόμου Δημοσίων έργων, την επιτάχυνση των διαδικασιών δημοπράτησης.
Ιδιαίτερα στάθηκαν στις παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου της αύξησης των τιμών των υλικών που εκφράζεται μέσα από την υιοθέτηση της πρότασης των κατασκευαστών για ίδρυση παρατηρητηρίου τιμών αλλά και τις έκτακτες αναθεωρήσεις των βασικών υλικών ενσωμάτωσης.
Χτες, στη Στρογγυλή Τράπεζα των Κατασκευών έλαβαν μέρος οι Κώστας Καραμανλής, Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Γιαννούλης, Αναπληρωτής Τομεάρχης Υποδομών ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Στασινός, Πρόεδρος ΤΕΕ, Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, Εντεταλμένος Σύμβουλος ΤΕΡΝΑ, Χρήστος Παναγιωτόπουλος, Πρόεδρος ΑΚΤΩΡ, Κωνσταντίνος Μιτζάλης, Διευθύνων Σύμβουλος AVAX, Παναγιώτης Γαρδελίνος, Γενικός Διευθυντής Τομέα Έργων Βιώσιμης Ανάπτυξης MYTILINEOS, και Πέτρος Σουρέτης, Διευθύνων Σύμβουλος INTRAKAT.
Οι εκπρόσωποι του κλάδοι τόνισαν ότι απαιτούνται άμεσα πρόσθετα μέτρα και νέες παρεμβάσεις, αναφέροντας ωστόσο ότι το πρόβλημα είναι δημοσιονομικό και η λύση πρέπει να υπάρξει κεντρικά από την ΕΕ, καθώς οι συνθήκες είναι διαρκώς μεταβαλλόμενες και πολύ δύσκολες.
Επίσης η γραφειοκρατία και ειδικά σε θέματα που αφορούν περιβαλλοντικές άδειες και μελέτες, η έλλειψη στελεχών , δηλαδή μηχανικών αλλά και τεχνιτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων έφυγαν από τη χώρα εν μέσω της δεκαετούς κρίσης, αλλά και η έλλειψη εξειδίκευσης – τεχνογνωσίας – εμπειρίας, καθώς τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε πάγωμα στην δημοπράτηση έργων κάτι που εχει αποκαταστήσει πλήρως η τωρινή ηγεσία, αποτέλεσαν επίσης πεδίο προβληματισμού.
Κ. Καραμανλής: Να τρέξουν τα έργα, έρχονται νέες παρεμβάσεις
Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Κώστας Καραμανλής από το βήμα του συνεδρίου, τόνισε ότι η κυβέρνηση παρακολουθεί την πορεία των τιμών, έχει ήδη γίνει το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του κόστους και αν χρειαστεί θα κάνει και πρόσθετες παρεμβάσεις για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες αυξήσεις σε υλικά και ενέργεια. Σημείωσε δε ότι το υπουργείο έδωσε λύσεις και στο ζήτημα των υψηλών εκπτώσεων με το νέο νόμο περί δημοσίων συμβάσεων (πλέον στα μεγάλα έργα ο μέσος όρος είναι στο 10%).
«Είμαστε από τις ελάχιστες χώρες στην ΕΕ που δεν έχουμε μηχανισμό ώστε αυτές μεταβολές τιμών να αποτυπώνονται» σημείωσε ο υπουργός και υπενθύμισε ότι σε συνεργασία με τους φορείς το υπουργείο έδωσε μια πρώτη ανακούφιση.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στις ελλείψεις σε προσωπικό, τονίζοντας ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα να επιστρέψουν στελέχη και μηχανικοί στη χώρα, ιδίως τώρα που προωθούνται έργα μαζικά, ενώ έδειξε να υιοθετεί την πρόταση του ΤΕΕ να επισπευσθούν διαδικασίες για το Παρατηρητήριο Τιμών.
«Ο κατασκευαστικός κλάδος διαθέτει πλέον τη δυναμική να μεταδώσει την αναπτυξιακή του ώθηση σε ολόκληρη την οικονομία και την κοινωνία, με χιλιάδες νέες και καλά αμειβόμενες θέσεις απασχόλησης, τόσο για επιστημονικό όσο και για τεχνικό προσωπικό» δήλωσε, μεταξύ άλλων, ο υπουργός, προσθέτοντας ότι: «ο κατασκευαστικός κλάδος πρωτοστατεί πλέον στο brain gain».
Την επόμενη εβδομάδα θα ψηφιστούν από τη Βουλή τα μέτρα για την αντιμετώπιση των κρίσης. Προβλέπουν αναθεώρηση συντελεστών, για περίπου 500 εργασίες, για το τέταρτο τρίμηνο του 2021 (ήδη ετοιμάζεται η αναθεώρηση για το πρώτο τρίμηνο του 2022), απολογιστικές πληρωμές ώστε ο ανάδοχος να πληρώνεται με βάση τις σημερινές τιμές για άσφαλτο και PVC (κυρίως σωλήνες). Προβλέπει επίσης και εξάμηνη παράταση των συμβάσεων αλλά και μπόνους 5% του προϋπολογισμού των έργων σε όσους εργολάβους δεν πάρουν παράταση και ολοκληρώσουν τα έργα εντός του αρχικού χρονοδιαγράμματος.
Την ανάγκη αποστασιοποίησης από τις κομματικές αντιπαραθέσεις στον κλάδο των υποδομών και μεταφορών τόνισε ο αναπληρωτής τομεάρχης Μεταφορών- Υποδομών του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Γιαννούλης. Αναφερόμενος στην πίεση που δέχεται, αυτή την περίοδο, ο κατασκευαστικός κλάδος, ο κ. Γιαννούλης τόνισε ότι «υπάρχει μία, σχεδόν, ασφυξία στις προμήθειες αυτών των εταιρειών και αυτό οδηγεί είτε σε "πάγωμα" των έργων, είτε σε φυγή των εργοληπτικών εταιρειών, με αποτέλεσμα τα έργα να μένουν ανεκτέλεστα ή οι επιχειρηματίες να καταστρέφονται». Ο κ. Γιαννούλης αναφέρθηκε τέλος στην ανάγκη απόκτησης επαγγελματικής τεχνογνωσίας και διασύνδεσης της εκπαίδευσης με την αγορά και τις δεξιότητες των εργαζομένων που απαιτεί ο κατασκευαστικός κλάδος.
«Η λογική μας πρέπει να είναι στο πώς θα καταφέρνουμε να παραδώσουμε έργα στους πολίτες», ανέφερε ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ, «απαιτείται συνεννόηση και συναίνεση μεταξύ των κομμάτων και υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών. Να σταματήσει η δικομανία των εταιρειών, να δούμε πώς όλα τα κόμματα θα δίνουν μία συνέχεια στα έργα, να λειτουργήσει το παρατηρητήριο τιμών, να βρούμε προσωπικό το οποίο βρίσκεται σε έλλειμμα, για μία αποτελεσματική κοινή προσπάθεια, προκειμένου να ξεπεράσουμε αντιδικίες του παρελθόντος και να δούμε πώς όλοι θα έχουν δουλειά και καλή δουλειά. Υπάρχει χώρος και δουλειά για όλους». Eιδικότερα, όσον αφορά το παρατηρητήριο τιμών, ο κ. Στασινός πρότεινε η λειτουργία του να ξεκινήσει στο επόμενο δίμηνο, καθώς "υπάρχει η δυνατότητα να υποστηριχθεί από το ΤΕΕ", πρόταση που υιοθετήθηκε από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κ. Καραμανλή.
Ο εντεταλμένος σύμβουλος της ΤΕΡΝΑ, Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, αναφέρθηκε στα τρία μεγάλα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των κατασκευών: την έλλειψη σε ανθρώπινο κεφάλαιο, τη γραφειοκρατία και την ελλιπή τεχνολογία.
Θεωρεί ότι το Παρατηρητήριο είναι θετικό μέτρο και η αναθεώρηση τιμών ένα «όπλο» για τα έργα και το δημόσιο συμφέρον. Τόνισε επίσης, ότι «χρειάζεται να κεφαλαιοποιήσουμε τη συσσωρευμένη εμπειρία που έχουμε αποκτήσει, και αξιοποιώντας επιλογές και δυνατότητες που πλέον διαθέτουμε (συμμετοχή σε ΣΔΙΤ, παραχωρήσεις, πρότυπες προτάσεις) να μελετήσουμε, σχεδιάσουμε, συγχρηματοδοτήσουμε, κατασκευάσουμε και λειτουργήσουμε έργα που αναβαθμίζουν συνολικά την Ελλάδα, συμμετέχοντας και οι ίδιοι ως επενδυτές στην επόμενη ημέρα της χώρας».
Τον προβληματισμό του για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κατασκευαστικός κλάδος εξέφρασε ο Κωνσταντίνος Μιτζάλης, διευθύνων σύμβουλος της AVAX. Εξήρε τα άμεσα αντανακλαστικά που επέδειξε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ωστόσο σημείωσε ότι καλύπτεται μόνο ένα μέρος της αύξησης του κόστους. Απεύθυνε έκκληση για την εύρεση λύσης για να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση επιπλέον έργων και προς αυτή την κατεύθυνση ζήτησε την αρωγή όλων των εμπλεκομένων στον κατασκευαστικό κλάδο εταιρειών. Στο θέμα της έλλειψης ανθρωπίνου δυναμικού, ο κ. Μιτζάλης παρατήρησε ότι «στη χώρα μας υπάρχει η "μαγιά" για την εκτέλεση κατασκευαστικών έργων, οπότε ζητά τη συμβολή της κυβέρνησης για την επιστροφή λαμπρών στελεχών στις ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες». «Έχουμε ιερή υποχρέωση να προχωρήσουμε και ολοκληρώσουμε τα έργα», κατέληξε , ζητώντας προς αυτή την κατεύθυνση την αρωγή του υπουργείου.
Από την πλευρά του ο κ. Χρ. Παναγιωτόπουλος, πρόεδρος της ΑΚΤΩΡ, ανέφερε ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία έρχονται έργα πάνω από 40 δισ. ευρώ και η περιφερειακή ανάπτυξη αποτελεί κορυφαίο παράγοντα. Ωστόσο, στάθηκε και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος όπως είναι το κόστος των πρώτων υλών, η έλλειψη προσωπικού και οι χρονοβόρες διαδικασίες. Ο ίδιος σημείωσε ότι είναι δύσκολο να δοθεί άμεσα λύση ενώ το Παρατηρητήριο θέλει μήνες, οπότε απαιτείται πιο «γερή» αναθεώρηση τιμών, με την Ελλάδα να πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων χωρών (Ρουμανία κ.α.) όπου υπάρχει μοντέλο αυτόματης αναπροσαρμογής μέσω ειδικού τύπου (περιλαμβάνει τιμές υλικών για διάφορα έργα) με συντελεστές αναθεώρησης.
«Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα απαιτείται και αναθεώρηση των συμβάσεων λόγω κόστους». Ωστόσο, ανέφερε ότι «εμείς είμαστε “παρών” στις νέες προκλήσεις επενδύοντας στη νέα γενιά Ελλήνων επιστημόνων».
Η υλοποίηση νέων και μεγάλων κατασκευαστικών έργων θα δώσει σημαντική ώθηση τόσο στον κατασκευαστικό κλάδο, όσο και την ελληνική οικονομία, παρατήρησε ο Παναγιώτης Γαρδελίνος, γενικός διευθυντής Τομέα Έργων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ομίλου MYTILINEOS. Ο κ. Γαρδελίνος αναφέρθηκε στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος, σημειώνοντας το θέμα του επαναπατρισμού του ελληνικού κατασκευαστικού δυναμικού και της αντιμετώπισης των διαδοχικών κυμάτων ανατιμήσεων και πληθωριστικών πιέσεων που δέχονται οι εταιρείες. Για την αύξηση του κατασκευαστικού κόστους επισημάνθηκε από το στέλεχος της MYTILINEOS ότι «πρέπει να ληφθεί η γενναία απόφαση εκτέλεσης των έργων παρά τις ανατιμήσεις. Αλλά να εκτελούνται υπό τους σωστούς προϋπολογισμούς έστω κι αν ο αριθμός τους είναι μικρότερης κλίμακας».
Στο ακραία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, που αντιμετωπίζουν οι κατασκευαστικές εταιρείες (υπολόγιζε το ΥΠΟΙΚ πληθωρισμό 0,8% και υπάρχουν πλέον προβλέψεις για 7,5%) και στις ρεαλιστικές σταθερές που βοηθούν τον κλάδο να ανταπεξέλθει, αναφέρθηκε ο Διευθύνων Σύμβουλος της INTRAKAT, Πέτρος Σουρέτης.
Έκανε λόγο εκ νέου για την ραγδαία άνοδο υλικών (π.χ. 174% η άσφαλτος, 82% ο σίδηρος, 200% η ενέργεια, 74% ο χαλκός, 58% το πετρέλαιο, 62% το πλαστικό κ.α.), ενώ στάθηκε στις δυσμενής προβλέψεις για την εφοδιαστική αλυσίδα μετά την καταστροφή των υποδομών (εργοστάσια) στο Αζοφστάλ της Ουκρανίας, όπου παράγονταν το 30% κάποιων υλικών (π.χ. μορφοσίδηρος του οποίου η τιμή ανέβηκε κατά 162%). Ο ίδιος απέδωσε τα εύσημα στο υπουργείο για την προώθηση έργων («πρωτόγνωρη ωρίμαση)», την αλλαγή του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων, τα μέτρα που πήρε για τις αναθεωρήσεις τιμών, την προώθηση διαδικασιών για το Παρατηρητήριο (με την επισήμανση ότι πάντα θα υπάρχει ο δημοσιονομικός περιορισμός).
Εκτίμησε δε ότι είναι καλύτερο να προχωρήσουν 2-3 έργα λιγότερα και να δοθούν επιπλέον μέτρα για το κόστος των υλικών, ανέφερε ότι μπορούν να δοθούν υπεργολαβίες σε μικρούς ομίλους, ενώ χρειάζονται κίνητρα (και φορολογικά) για το προσωπικό αλλά και πάταξη της γραφειοκρατίας.
Σε ερώτηση για το πρόγραμμα απορροφήσεων των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, ανέφερε ότι «είναι η εποχή της ρεαλιστικής αποτύπωσης της πραγματικότητας, της γρήγορης σωστής υλοποίησης έργων, των βιώσιμων συμμαχιών και συμπράξεων, της σωστής προτεραιοποίησης. Έχουμε γίνει, μέσα από αυτήν την διαχείριση κρίσεων, πολύ πιο έμπειροι, ισχυρότεροι και κυρίως πιο αποφασισμένοι να υπερβούμε τις δυσκολίες».
