Του Γιώργου Δασκαλόπουλου
Το περιβάλλον των “μηδενικών επιτοκίων” μπορεί να φέρνει χαμόγελα σε πλείστες διεργασίες της οικονομίας, διαμορφώνει όμως ανησυχία στους καταθέτες και τους συντηρητικούς επενδυτές. Και ο λόγος δεν είναι άλλοι από την μείωση των επιτοκίων, ιδιαίτερα στις προθεσμιακές καταθέσεις που πλέον πέφτουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ελαχιστοποιώντας αντίστοιχα και τις αποδόσεις. Παρ'' όλα αυτά, οι ίδιες οι τράπεζες δίνουν και το ...αντίδοτο.
Το τελευταίο διάστημα οι περισσότερες τράπεζες μείωσαν τα επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων, σε επίπεδα αρκετά χαμηλότερα από το καλοκαίρι. Ο θεωρητικός μέσος όρος του 0,50% έχει μεταφερθεί κατά 20 μονάδες βάσης χαμηλότερα κατά μέσο όρο, σημαίνοντας συναγερμό στους αποταμιευτές, που πρέπει να συνυπολογίσουν στις απώλειες και την επίπτωση του πληθωρισμού.
Με βάση τα νέα δεδομένα μια προθεσμιακή 500.000 ευρώ, 12μηνης διάρκειας έχει πλέον επιτόκιο που κυμαίνεται από 0,15 – 0,30% στις συστημικές τράπεζες. Κάτι που σημαίνει ότι η ετήσια απόδοση της θα είναι πλέον από 650 έως 1500 ευρώ (με τους τόκους στη λήξη). Σε μη συστημικές τράπεζες υπάρχει επιτόκιο 0,8%, που σημαίνει ότι η απόδοση της ίδια κατάθεσης θα ειναι 4.000 ευρώ.
Αντίστοιχα μια προθεσμιακή κατάθεση 100.000 ευρώ, 12μηνης διάρκειας παρουσιάζει επιτόκιο από 0,1 έως 0,3% στις συστημικές τράπεζες. Κάτι που σημαίνει ότι η απόδοσή της θα είναι από 130 έως 300 ευρώ. Στις μη συστημικές υπάρχουν επιτόκια 0,6% που αποδίδουν αντίστοιχα 600 ευρώ για την ίδια κατάθεση.
Μια κατάθεση 100.000 ευρώ 6μηνης διάρκειας έχει επιτόκια από 0,1 έως 0,6% ανάλογα με την (συστημική) τράπεζα, με απόδοση από 65 έως 300 ευρώ. Για τις μη συστημικές το επιτόκιο είναι 1,2% και προσφέρει απόδοση 600 ευρώ για το ίδιο ποσό στο αντίστοιχο διάστημα.
Για τους συντηρητικούς καταθέτες τα νέα είναι μάλλον δυσάρεστα, καθώς οι ενδείξεις συνηγορούν στο ότι τα χαμηλά αυτά επιτόκια θα διατηρηθούν το προσεχές διάστημα ή και θα μειωθούν περισσότερο. Όμως οι ίδιες οι τράπεζες προσφέρουν και τη διέξοδο από το περιβάλλον των μηδενικών αποδόσεων, με νέα σύνθετα καταθετικά προϊόντα αλλά και προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, που επιτρέπουν στους πελάτες να “διεκδικήσουν” αποδόσεις μέχρι και πενταπλάσιες από τις συμβατικές προθεσμιακές, χωρίς ρίσκο για το αρχικό κεφάλαιο.
Τα προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου, διαμορφώνουν την περίοδο αυτή την “τάση” στην αγορά, και πλέον προσφέρονται και από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Ουσιαστικά πρόκειται για προγράμματα που εγγυώνται το κεφάλαιο στο επίπεδο των συμβατικών προθεσμιακών (0,1-0,3%), ενώ εμπεριέχουν μία συνθήκη (στοίχημα) που εφόσον επιτευχθεί παρέχει πολύ υψηλότερη απόδοση: από 1,25 έως και 2,05%. Τα προγράμματα αυτά έχουν διάρκεια από 2 έως και 12 μήνες, ενώ για προβλέπουν ελάχιστον ποσό κατάθεσης, από 10.000 ευρώ έως και 30.000 ευρώ, ανάλογα με την τράπεζα.
Τις πιο υψηλές αποδόσεις 2 και 2,05% παρουσιάζουν τα προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου δύο τραπεζών (με ελάχιστο ποσό 10.000 ευρώ και διάρκεια δύο και τριών μηνών) που παίζουν με συναλλαγματικές ισοτιμίες. Στην πρώτη περίπτωση το “στοίχημα” είναι η διατήρηση της ισοτιμίας ευρώ – δολαρίου μεταξύ εύρους -2,25% έως +2,25%. Εάν η συνθήκη επιτευχθεί ο καταθέτης επιβραβεύεται με απόδοση 2%. Εάν όχι μένει στην ελάχιστη απόδοση του 0,20%. Στην δεύτερη περίπτωση το στοίχημα είναι η άνοδος του ευρώ περισσότερο από 0,028. Εάν επιτευχθεί η μέγιστη απόδοση είναι 2,05%. Σε αντίθετη περίπτωση ο καταθέτης θα λάβει στη λήξη τη ελάχιστη εγγυημένη απόδοση 0,05% και το αρχικό κεφάλαιο.
Τα σύνθετα προϊόντα
Στα “σύνθετα καταθετικά προϊόντα” η πιο συνηθισμένη περίπτωση αφορά τον συνδυασμό προθεσμιακής κατάθεσης και αμοιβαίων κεφαλαίων, προϊόν που προσφέρουν όλες οι τράπεζες, με διαφορετικούς συνδυασμούς και αποδόσεις. Τα προϊόντα αυτά προβλέπουν την τοποθέτηση ενός τμήματος της συνολικής επένδυσης σε προθεσμιακή κατάθεση (με συνήθως υψηλότερο επιτόκιο του συμβατικού), ενώ το υπόλοιπο τοποθετείται σε αμοιβαίο κεφάλαιο από το “πακέτο” που προσφέρει η κάθε τράπεζα.
Με τον τρόπο αυτό υπάρχει η δυνατότητα “υπεραπόδοσης” ανάλογα με την πορεία των αμοιβαίων, τα οποία όμως για τις περιπτώσεις αυτές είναι χαμηλού ρίσκου. Έτσι και τα προϊόντα αυτά, καταλογίζονται στην κατηγορία του μηδενικού (η περιορισμένου) ρίσκου. Στις περιπτώσεις αυτές οι πελάτες έχουν την ευελιξία της 3μηνης, 6μηνης, ή και 12 μηνης διάρκειας, αλλά θα πρέπει να συνυπολογίσουν και τις σχετικές προμήθειες.
Μια δεύτερη επιλογή μπορεί να είναι η μετατροπή ολόκληρης της προθεσμιακής σε ένα “καλάθι αμοιβαίων” από αυτά που προτείνονται από την τράπεζα. Η επιλογή γίνεται ανάλογα με το επενδυτικό προφίλ του πελάτη (και εμπίπτει στους κανονισμούς της MIFID) και από αυτήν εξαρτάται και το εύρος των αποδόσεων. Στην περίπτωση αυτή η προοπτική μιας υψηλότερης απόδοσης, συναρτάται και από ένα αντίστοιχο ρίσκο.
